Gorjanc Prelević: Da odgovaraju i oni koji su prikrivali mučenje
Saopštila je da podržava kritike predsjednika Sindikalne organizacije UIKS-a, Predraga Spasojevića - upućene zbog toga što su u istrazi torture nad zatvorenicima zanemarene tadašnje starješine zatvora
Direktorica Akcije za ljudska prava (HRA) Tea Gorjanc Prelević ocijenila je da su morali biti identifikovani svi službenici Uprave za izvršenje krivičnih sankcija (UIKS) koji su u januaru 2015. prebijali zatvorenike, ali i oni koji su to podržavali ili prikrivali.
Saopštila je da podržava kritike predsjednika Sindikalne organizacije UIKS-a, Predraga Spasojevića - upućene zbog toga što su u istrazi torture nad zatvorenicima zanemarene tadašnje starješine zatvora:
“Koji, kako je Spasojević naveo, nisu učinili ništa da spriječe torturu. Takođe podržavamo kritiku činjenice da nijesu identifikovani svi neposredni izvršioci torture, jer smatramo da su morali i mogli biti identifikovani. HRA od decembra 2015. godine apeluje da se procesuiraju svi zatvorski policajci zbog prebijanja zatvorenika, ali i drugi koji su u tome neposredno učestvovali, odnosno koji su omogućili, podržavali ili prikrivali intenzivno zlostavljanje zatvorenika”.
Saopštili su da smatraju da tužilac nije uložio dovoljno napora da neposredno otkrije identitet izvršilaca zlostavljanja i kritički sagleda informacije koje mu je o tome davala uprava ZIKS: “Nijedan sprovodnik nije identifikovan kao učesnik zlostavljanja, iako su svjedoci potvrdili da se više od 20 sprovodnika nalazilo u Disciplinskom odjeljenju u vrijeme zlostavljanja. Oštećeni zatvorenici su u izjavama državnom tužiocu izjavili da su ih sprovodnici zlostavljali i van Disciplinskog odjeljenja, prilikom sprovođenja u Bijelo Polje i da za to postoje svjedoci”.
Iako je optužen jedan broj neposrednih izvršilaca zlostavljanja - službenika obezbjeđenja, ističu da optužnim aktima nije obuhvaćen niko od starješina koji su po službenoj dužnosti bili nadležni za kontrolu obezbjeđenja i koji su imali ovlašćenja da izdaju obavezujuće naredbe.
“Morala je postojati evidencija o tome ko je sve te večeri i na osnovu čijeg odobrenja dobio opremu (kacige s vizirima, koje službenici ZIKS dobijaju na korišćenje samo u izuzetnim situacijama), ko je i na osnovu čijeg odobrenja ušao na posebno obezbijeđenu teritoriju ZIKS, a zatim i u posebno obezbijeđen krug KPD, u kome se nalazilo Disciplinsko odjeljenje”.
Iz HRA su ocijenili da u posebno obezbijeđenoj državnoj ustanovi kakva je zatvor, nije vjerovatno da uprava ne može da identifikuje službenike i starješine koji su se u određenom periodu nalazili u njenom dodatno obezbijeđenom dijelu...
“Ove zaključke je HRA dostavila Osnovnom državnom tužilaštvu u Podgorici u vidu studije slučaja u februaru 2018, ali to nažalost nije dovelo do utemeljenog odgovora ili proširivanja istrage. S druge strane, ne slažemo se sa navodima gospodina Spasojevića - da je ‘većina službenika optužena da nije sprečavala druge službenike da vrše mučenje i time nečinjenjem izvršila više krivičnih djela i to tako što su zatvorenike, koji će biti mučeni, predavali drugim službenicima, a morali su znati da će ih ti drugi mučiti, pri tom nijedan službenik koji je vršio mučenje nije ni optužen, a kamoli osuđen.’ Naime, prema optužnici, svi okrivljeni službenici ZIKS-a su optuženi za krivično djelo mučenja, neki od njih i u sticaju sa teškom tjelesnom povredom. Od desetorice okrivljenih, osmorica su bili optuženi da su neposredno mučili zatvorenike i, kako smo razumjeli, prisustvujući izricanju presude, oni su za radnje neposrednog izvršenja i osuđeni. Naravno, tek po objavljivanju presude moći ćemo sa sigurnošću da tvrdimo ko je za što osuđen... HRA naglašava da je i nesprečavanje mučenja akt mučenja, da se i onaj službenik koji ‘izričito ili prećutno’ pristaje na mučenje, kažnjava kao i onaj koji neposredno nanosi udarce”, saopštili su iz HRA.
Bulatović gledao batinanje?
Bivši pomoćnik direktora UIKS-a Dragoljub Bulatović naredio je 14. januara 2015. angažovanje sprovodničke jedinice u disciplinskom odjeljenju, saopštili su iz HRA.
“Pretpostavlja se da se on i nalazio u Disciplinskom odjeljenju u vrijeme zlostavljanja jer se, na osnovu informacija do kojih je došla HRA, vidi na video-snimku sigurnosne kamere ZIKS-a u vrijeme kada se u optužnici navodi da je na tom mjestu došlo do zlostavljanja”, tvrde iz te NVO.
Istakli su da je, s obzirom na nadležnosti pomoćnika direktora ZIKS, bio dužan da obezbijedi identifikaciju svih službenika obezbjeđenja uključenih u taj događaj i pokrene njihovo disciplinsko kažnjavanje u okviru ZIKS-a, što nije učinjeno.
“U društvu sa Bulatovićem, na snimku iz disciplinskog odjeljenja se mogu prepoznati i neke druge starješine, koji su, takođe, izostavljeni iz optužnice. U optužnici se nisu našli ni S. D., tadašnji rukovodilac službe obezbjeđenja, ni M. P., šef sprovodničke službe, iako su svjedoci svjedočili o tome da su oni takođe ulazili u Disciplinsko odjeljenje u vrijeme kada je u njemu došlo do zlostavljanja zatvorenika, a i da je M.P. neposredno pomagao zlostavljanje povicima: „Ne po leđa i ne šakama po leđima, nego po glavi”.
( Jelena Jovanović )