Trampov rat protiv profesionalnih diplomata

Ophođenje prema američkoj ambasadorki Mari Jovanovič - koju je predsjednik Donald Tramp omalovažio a zatim iznenada opozvao iz Ukrajine - primjer je kampanje koju Tramp vodi protiv profesionalnih diplomata, kazali su za Rojters sadašnji i bivši zvaničnici.

Iskusna diplomatkinja, koja je bila na čelu ambasada u Jermeniji, Kirgistanu i Ukrajini, nije završila mandat u Kijevu pošto je u maju pozvana u Vašington nakon što su Trampovi saveznici protiv nje iznijeli nepotkrijepljene optužbe za nelojalnost

Bivši zamjenik državnog sekretara Bil Barns, takođe profesionalni diplomata koji je služio u administracijama republikanskih i demokratskih predsjednika, ponašanje prema Jovanovičevoj je opisao kao dio šire „kampanje unutar i protiv Stejt departmenta“.

„U toku su prilično bezobzirni i opasni napori ne samo da se sklone profesionalni eksperti već da se marginalizuje Stejt department kao institucija“, kazao je Berns, autor djela „Crni kanal“ u kojem poziva na obnovu američke diplomatije.

Jovanovičeva je sada dio istrage koju sprovodi Predstavnički dom o tome da li Tramp treba da bude opozvan zbog toga što je od ukrajinskog lidera tražio da otvori istragu protiv njegovog rivala. Ona će iskaz dati pred kongresnim odborima 11. oktobra.

Jovanovičeva, koju kolege opisuju kao izuzetnog profesionalca, u martu se našla na meti navoda da je ukrajinskom tužiocu dala spisak imena ljudi koje ne treba istraživati.

Trampovi saveznici tražili da ona bude smijenjena, optužujući je da je kritikovala predsjednika stranim zvaničnicima, što njene kolege smatraju nezamislivim. Trampov lični advokat, Rudi Đulijani, je tvrdio da je ona blokirala napore da Ukrajinci istraže Bajdenove, navodi Rojters.

Tramp ju je u razgovoru sa Zelenskim nazvao „nevoljom“, i kazao da će „ona proći kroz određene stvari“.

„Postoji naročito opasna praksa proganjanja pojedinih profesionalnih diplomata, zbog toga što su radili na kontroverznim temama u prošloj administraciji, ili kao u slučaju Mari Jovanovič, sjajnog profesionalca koja je posao radila izuzetno dobro, iz političkih razloga“, kazao je Barns.

„Imamo profesionalce koji su radili svoj posao, slijedili instrukcije, lojalno služili svojoj zemlji, a tretiraju ih kao pione u političkoj borbi“, kazao je za Rojters jedan visoki američki diplomata koji je želio da ostane anoniman.

Državni sekretar Majk Pompeo pokušava da podigne moral u Stejt departmentu. Prošle godine on je skoro udvostručio broj unapređenja vodećih američkih diplomata dok je pokušavao da obnovi veze sa zaposlenima koje je udaljio njegov prethodnik Reks Tilerson.

Međutim, zvaničnici kažu da se Trampovi napori da marginalizuje profesionalne diplomate najbolje ogledaju u tome što je predložio smanjenje budžeta Stejt departmenta za 30 odsto i u imenovanju najvećeg broja političkih ambasadora u modernoj istoriji.

Poziciju Stejt departmentu su dodatno otežale velike političke odluke koje je Tramp iznenada objavljivao na Tviteru. Među njima su suspenzija bezbjednosne pomoći Pakistanu i prekid pregovora sa talibanima u septembru oko povlačenja američkih trupa iz Avganistana. Stejt department takođe potresaju istrage generalnog inspektora i Kongresa povodom optužbi za odmazde i druga maltretiranja profesionalnih zvaničnika od strane službenika koji su imenovani po političkom osnovu.

„Stičem utisak da predsjednik ne poštuje diplomate ili diplomatiju i to se vidi i po broju političkih imenovanja u Stejt departmentu“, kazao je Ričard Armitadž, veteranski republikanski spoljnopolitički ekspert koji je služio kao zamjenik državnog sekretara u administraciji Džordža V. Buša.

Na pitanje zašto toliko visokih pozicija u Stejt departmentu obavljaju „vršioci dužnosti“ asistenata sekretara, Armitadž je kazao: „Jer ih nije briga za personal. Nije ih briga za politiku. Njih samo zanima da brinu i hrane Donalda Trampa“.

( Nada Bogetić )