Beogradski urbani krajolik
Bez toga “Y” ta kuća ne bi bila vrijedna pažnje - i teško da bi se usudila da razgovara - i to na ravnoj nozi - sa skoro-pa-novom zgradom Jugoslovenskog dramskog pozorišta
Do Savskog mosta (ispod kojega protiče reka Sava, a ne Dunav) i nekako - preko Savskog mosta mic-po-mic...
Na lijevoj obali Save - i desnoj obali Dunava - skoro pa do Zemuna - nalazi se novi grad - Novi Beograd. Zamišljen je - pardon: zamišljan je (bio je to kontinuiran imaginativni napor, koji je trajao tri decenije i kusur) kao upravno-administrativno-kulturni centar Titove Jugoslavije - ali to što je realizovano - ako izuzmemo par upravnih zgrada, hotel i muzej - nije ništa drugo do li standardno satelitsko naselje - s one strane rijeke - niklo po okončanju Drugog svjetskog rata, na talasu globalnih modernizacijskih procesa. Novi Beograd nema centar - što je hronična boljka gotovo svih satelitskih naselja diljem svijeta bijeloga - ali je zato ispresijecan bulevarima, od kojih je jedan - Bulevar Arsenija Čarnojevića - ujedno i segment auto-puta E-75, najvažnije međunarodne saobraćajnice koja presijeca zemlju Srbiju.
Što se tiče Beograda - staroga Beograda - ta priča se nikako ne može svesti na dva-tri reda - ali bih ipak ustvrdio da u ovom trenutku realne prometne potrebe dijela grada na desnoj obali Save i desnoj obali Dunava - značajno nadilaze kapacitete ključnih gradskih saobraćajnica - i da baš na mostovima (Brankov most, Savski most, Gazela - i Most na Adi, naravno) imamo najdrastičnije uvide u stanje stvari. Kad uđemo u mic-po-mic ritam, znači da smo zakucali na jednu od kapija staroga Beograda.
Unatoč svemu, izvukao sam stanovite benefite iz te mic-po-mic situacije - uživao sam u beogradskom urbanom krajoliku - u mjeri u kojoj je ta vrsta užitka legitimna - u slučaju da je uživalac ostavio par decenija u BG, ali u trenutku uživanja nema stalnu beogradsku adresu.
I kada se šatl - mini-bus koji saobraća na liniji Aerodrom Nikola Tesla - Trg Dimitrija Tucovića (Salavija) - i obratno - probio preko Savskog mosta, pa kroz Karađorđevu, pa preko Savskog trga (pored bivše Glavne željezničke stanice), pa kroz Nemanjinu gore do Slavije - do posljednje stanice - koja se više ne nalazi ispred Hotela Slavija - nego u Kralja Milutina - skoro pa na samoj raskrsnici Kralja Milutina i Kralja Milana - uočio sam nove momente - koji su mi, moram priznati - imponovali...
Recimo da je prvi novi momenat upravo Hotel Hilton - koji je otvoren 1. marta 2018. godine - i koji zauzima skoro pa cijeli potez duž Ulice Kralja Milana (minus jedna zgrada), sa sjeveroistočne strane, od Ulice Svetozara Markovića, do Ulice Kralja Milutina - i nešto više od dvije trećine poteza duž Ulice Kralja Milutina - od Kralja Milana, prema Njegoševoj. Na oba ta poteza su se do sredine prošlog desetljeća, otprilike, nalazile straćare - kojih se malo ko sjeća - i koje su sukcesivno rušene - kako su apetiti investitora i gradskih otaca rasli - sve do trenutka kada je počela gradnja Hiltona - u maju 2016.
Ako bi trebalo da napišem nekoliko pasusa o beogradskom Hiltonu - za neki ozbiljan arhitektonski časopis - vjerovatno bih krenuo od ulazne partije - odnosno od drop-off zone - i onе “stablolike potpore” na samom ulazu, kojoj nazirem funkciju, ali, bojim se, ne i smisao. Šalu na stranu, ta stablolika potpora - taj “Y” što flankira glavni ulaz u hotel - uzdiže tu priču na osjetno viši nivo - pogotovo iz donjeg rakursa - iz vizure prolaznika. Bez toga “Y” ta kuća ne bi bila vrijedna pažnje - i teško da bi se usudila da razgovara - i to na ravnoj nozi - sa skoro-pa-novom zgradom Jugoslovenskog dramskog pozorišta.
Lako bi bilo ukazati na stanovite nedosljednosti i na poneku manu u konceptu beogradskog Hiltona - mislim isključivo na njegovu pojavnost - na pogled sa ulice - a još lakše na nedosljednosti i mane Jugoslovenskog dramskog - opet isključivo u domenu spoljašnjosti - ali ako uzmemo u obzir da su obje realizacije novijeg datuma - i da umnogome doprinose sjaju i glamuru poteza od Terazija pa do Hrama sv. Save - onda je najbolje manuti se ćoravog posla i oba objekta ocijeniti zasluženom devetkom (9). Beograd je svet - što reče moj drugar - al’ za malo.
I samo bih još dodao da nisam uspio da iskopam pobjedničko konkursno rješenje iz 2006. godine (tema konkursa je bio poslovni objekat - u to vrijeme se još nije govorilo o hotelu) - ali jesam iskopao informaciju da je Milan Lojanica, akademik, bio predsjednik uvaženog Žirija koji je odlučivao o nagradama - i sad me kopka da li je u Obrazloženju Žirija o dodjeli nagrada napisan i koji redak o pobjedničkom rješenju sa aspekta pristupa rješavanju arhitektonskog problema zgrade na uglu - tzv. uglovnice - s tim da ovdje imamo, valja naglasiti, poprilično oštar ugao - a imamo i tu suspregnutu dinamiku - koja crpi snagu upravo iz oštrine toga ugla - i kojoj značajno doprinosi ono “Y” - kojem, iskreno, ne nalazim drugi smisao.
Drugi važan momenat koji bih pomenuo ovom prilikom je Hotelsko-poslovni kompleks u Rajićevoj ulici - uz koji ide i tržni centar - upscale Rajićeva Shopping Center - otvoren sredinom septembra 2017. godine.
Prije intervencije, Rajićeva ulica je išla od Gračaničke, preko Knez Mihajlove, do Uzun Mirkove - a danas ide do Knez Mihajlove - zatim prolazi kroz pomenuti tržni centar - i ide do Uzun Mirkove - ali teško da bismo taj posljednji segment Rajićeve mogli nazvati ulicom - prije bi to bio nekakav tehnički prilaz - prilaz za dostavu. I baš sam sa te strane - iz Uzun Mirkove - pristupio kompleksu, ali ne prije nego što sam ovjerio situaciju iz Pariske ulice - i uočio nekoliko vrlo suvislih, vrlo ozbiljnih poteza - vezano za tretman stare zgrade (bivšeg hotela?) na adresi Pariska 20 - koji mi je jako drag.
Prva stvar koju sam uočio kad sam ušao u tržni centar je da se pravac pružanja Rajićeve ulice poklapa sa glavnom komunikacijom - podužnom komunikacijom - ili, drugim riječima, Rajićeva prolazi kroz tržni centar apsolutno prirodno - bez ikakvih opstrukcija - što je znalački potez - hvale vrijedan - a istovremeno je i potez koji nedvojbeno ukazuje na čvrstu projektantsku ruku. Drugi potez se svodi na postavljanje sekundarne - poprečne komunikacije - paralelno Knez Mihajlovoj ulici - i smjelo, beskompromisno otvaranje tržnog centra prema pjaceti koja funkcioniše (i) kao polu-javni prostor - opet uz Knez Mihajlovu...
OK, nastavak u sljedem broju...
( Borislav Vukićević )