Tenkovi kvare komšijske odnose Norveške i Rusije

Po sunčanom zimskom danu na sjeveru Norveške, američki marinci treniraju na ledu i snijegu učeći da se bore na temperaturama ispod nule.

„Koja zemlja je na sjeveroistoku”, poručnik Denijel Krouk viče grupi od 20 vojnika u maskirnim jaknama i bijelim pantalonama u borovoj šumi blizu grada Sitermuna.

„Rusija”, uzvraćaju oni.

Vojnici su dio kontigenta od 650 marinaca koji učestvuju u zajedničkoj vojnoj vježbi sa 3000 vojnika iz NATO članice Norveške u vrijeme kada su i NATO i Rusija pojačale vojno prisustvo na Arktiku.

Nekoliko kilometara od Satermuna, Rusija modernizuje svoje snage na poluostrvu Kola, gdje se nalazi njene Sjeverna flota. Rusija takođe sprovodi manerve posljednjih nedjelja, organizujući veliku podmorsku vježbu na sjeveru Atlantika, objavili su norveški mediji pozivajući se na obavještajne izvore.

„Ne koristite GPS. Mogu biti blokirani”, upozorava Krouk marince. NATO je ranije optuživao Rusiju da je blokirala GPS sisteme u Norveškoj, što je Moskva u više navrata negirala.

Rast tenzija je uznemirio mnoge Norvežane, uključujući i stanovnike grada Krikenesa koji tri decenije njeguju saradnju sa Rusijom.

Stanovnici mogu brzo da pređu obližnju granicu zahvaljujući dozvolama zbog kojih im nije potrebna viza. Mnogi odlaze u obližnji ruski grad Nikel kako bi kupili benzin jer je tamo mnogo jeftiniji, a ulični znakovi su ispisani latinicom i ćirilicom.

„Ne dopada mi se to što gomilaju vojsku da obje strane granice. Ne želimo rast tenzija”, kazao je za Rojters Eirik Vikan, suvlasnik brodogradilišta Kimek u Kirkenesu, koji dvije trećine prihoda dobija od opravke ruskih brodova.

„Ovdje na sjeveru, mi sarađujemo kako bismo smanjili tenzije... Trudimo se da ne budemo dio toga”.

RUSKI GRAD U NORVEŠKOJ

Oko trećine od 180 zaposlenih u kompaniji su Rusi, od kojih 22 radi u ruskom lučkom gradu Murmansku.

Nikolaj Čagin, mehaničar iz ruskog grada Severodvinsk, radi na brodogradilištu u Kirkenesu od 2006.

„Nemam problema kakvih sam imao ranije u Rusiji. Imam dobar posao, normalnu platu”, kazao je on.

Oko deset odsto stanovnika Kirkenesa sada potiče sa poluostrva Kola.

Pozošte Samovar iz Kirkenesa nastupa i u Norveškoj i u Rusiji, a među zaposlenima ima i Ruse i Norvežane. Ruski koreograf Nikolaj Četenev se osjeća kao kod kuće i razmišlja da se prijavi za dvostruko državljanstvo.

„Kirkenes je ruski grad u Norveškoj”, kazao je Rune Rafaelsen, gradonačelnik opštine Soer-Varanger koja uključuje Kirkenes. On kaže da ne bi volio da vidi više tenkova na granici mada članstvo Norveške u NATO-u smatra „garancijom da radi svoj posao”.

Rusija odbacuje odgovornost za porast tenzija i okrivljuje nedavno stacioniranje američkih marinaca u Norveškoj, koje smatra bezbjednosnim izazovom.

Međutim, bojazni Norveške su porasle nakon što je Rusija anektirala Krim od Ukrajine 2014 a zatim izvela vojne vježbe na Arktiku uključujući i pomorske manevre uz prisustvo brodova koji mogu biti opremljeni balističkim projektilima.

„Ovo su bile jasne poruke iz Moskve”, kazao je za britansku agenciju general pukovnik Rune Jakobsen, načelnik norveškog generalštaba. Poručuju nam da ne budemo dio NATO odbrane od balističkih projektila.

Uprkos tenzijama, on kaže da se ruske snage ponašaju manje agresivno na granici sa Norveškom nego u drugim graničnim zonama između Rusije i NATO, poput onih na Baltičkom moru. U naporima da izgradi povjerenje, Jakobsen je proteklih nedjelja razgovarao sa regionalnim šefom ruske bezbjednosne službe FSB na poluostru Kola, i u Kirkenesu se sastao sa novim šefom Sjeverne flote Aleksandrom Mojsijevim.

„Kao mala zemlja koja je susjed supersili, morate uspostaviti pravu ravnotežu odvraćanja i povjerenja”, kazao je Jakobsen. Međutim, vojne vježbe su takođe važne za Norvešku.

„Zajednički rad omogućava da se borimo zajedno, ukoliko budemo morali”, kazao je pukovnik Lars Lervik, komandant Sjeverne brigade stacionirane u Sitermonu.

( Nada Bogetić )