Zašto je Handke dobio jugoslovenski pasoš

Peter Handke, austrijski pisac i dobitnik Nobelove nagrade za književnost, ima pasoš Savezne Republike Jugoslavije, objavio je portal Intersept.

Tokom 78-dnevne kampanje bombardovanja SRJ 1999, Handke je bio u Beču na otvaranju njegove najnovije predstave, kojom je uvijeno kritikovao optužnice za ratne zločine protiv srpskog rukovodstva, uključujući Slobodana Miloševića.

Manje od nedjelju dana nakon prikazivanja predstave, 15. juna 1999, Handke je dobio jugoslovenski pasoš od Ambasade SRJ u Beču.

„Prema zakonu koji je tada preovladavao u Jugoslaviji, koja se sastojala od Srbije i Crne Gore, pasoši su izdavani samo jugoslovenskim građanima,“ navodi Intersept i dodaje da iz dostupnih stranica Handkeovog pasoša nije moguće utvrditi da li je dobio i jugoslovensko pored austrijskog državljanstva, iako u pasošu piše „Jugosloven“ u rubrici gdje se upisuje nacionalnost.

Novinari Intersepta su, prilikom pretraživanja podataka o Handkeu u arhivi Austrijske nacionalne biblioteke, na stranici o Handkeovim vezama sa Beogradom, uočili fotografije na kojima su uglavnom bile znamenitosti prijestonice Srbije. Nalazile su se i fotografije stranica Hankeovog pasoša, u sklopu zbirke koju je biblioteci poklonio Hans Vidrih, bivši portparol muzičkog festivala u Salcburgu.

Vidrih je rekao da mu je Handke poklonio neke svoje lične stvari, uključujući rukopise i stare pasoše. Kada je riječ o jugoslovenskom pasošu, Vidrih tvrdi da mu je Handke obrazložio njegovo postojanje kao način da manje plaća smještaj u u Srbiji, gdje su stranci tada skuplje plaćali hotelske usluge.

Nije jasno, međutim, da li je priča tako jednostavna, navodi Intersept, podjećajući da je Hanke bio u Srbiji nekoliko puta tokom 1990-ih i da je obično putovao sa nekolicinom bliskih prijatelja, posebno sa prevodiocem Žarkom Radakovićem.

Američki portal piše da je Handke, s obzirom na to da nije bilo lako doći do jugoslovenskog pasoša, vjerovatno izbjegao uobičajene korake.

„Jugoslavija je nekoliko godina bila mafijaška država, a Miloševićev režim je ignorisao zakone i činio što mu je volja. Zemlja je bila uništena hiperinflacijom, američkim sankcijama, političkim nasiljem itd. Režim je kažnjavao one koji su mu se protivili a nagrađivao one koji su ga podržavali,“ piše portal. Intersept navodi da je moguće da je režim dao Handkeu pasoš, zaobilazeći uobičajenu proceduru, kao nagradu za ohrabrenje i izričitu podršku.

Što se tiče Handkeove odluke da primi pasoš, portal piše da je jeftiniji smještaj u hotelu nedovoljan motiv za prihvatanje tako „neobičnog i kontroverznog poklona od vlade koja je uveliko osuđivana za zločine protiv čovječnosti u Bosni i na Kosovu“.

„Prihvatanje pasoša od Miloševićevog režima djeluje kao politički čin duboko prožet značenjima podrške i svrstavanja“.

Odluka Švedske akademije da ovogodišnju Nobelovu nagradu za književnost dodijeli Handkeu, izazavala je kritike u regionu.

Akademija je saopštila da je Handke davao provokativne komentare, ali da nije podržavao krvoproliće i da je jasno osudio masakr u Srebrenici.

Rodbina žrtava masakra je pozvala Akademiju da poništi odluku. Predsjednica udruženja Majke Srebrenice, Munira Subašić, kazala je da je odluka Švedske akademije „sramna“.

Odluka o dodjeli nagrade oštro je kritikovana i u Albaniji i na Kosovu.

Handke je govorio na Miloševićevoj sahrani i takođe je izrazio podršku liderima bosanskih Srba Radovanu Karadžiću i Ratku Mladiću, koji su proglašeni krivim za genocid u Srebrenici.

Tokom NATO kampanje bombardovanja Srbije 1999, Handke je otputovao u Beograd da izrazi solidarnost sa Miloševićem.

„Moje mjesto je u Srbiji ako je bombarduju NATO kriminalci,“ rekao je tada Handke.

( Angelina Šofranac )