Hibridni rat - ugrožava državu ili štiti fotelje

Dok vladini zvaničnici, američke diplomate i Evropski parlament upozoravaju na opasnost od ruskog hibridnog rata čiji je cilj da zaustavi intergracije zapadnog Balkana, iz Ambasade Ruske Federacije tvrde da su oni u stvari meta.

Evropski parlament osudio je krajem oktobra “agresivne akcije” trećih zemalja koje žele, kako su naveli, da potkopaju temelje evropskih demokratija i suverenitet zemalja Zapadnog Balkana koje su u procesu pristupanja Evropskoj uniji.

U Rezoluciji EP o sprečavanju stranog uplitanja u izbore i sprečavanju širenja dezinformacija, konstatuje se “snažan porast ruske propagande” koja se po njihovim informacijama od januara 2019. udvostručila (998 slučajeva) u odnosu na 2018. godinu (434 slučaja)”.

Iz Ambasade Rusije su međutim za “Vijesti” saopštili da je njihova zemlja, u stvari, meta dezinformacija koje šire zapadne i istočnoevropske zemlje.

Ministar odbrane Predrag Bošković prije dva dana održao je brifing za predstavnike skupštinskog Odbora za bezbjednost i odbranu na temu razvoja kapaciteta Vojske Crne Gore, kao i savremenih hibridnih prijetnji sa aspekta NATO i EU, uz poseban i detaljan osvrt na izloženost naše države ovom vidu specijalnog rata, saopšteno je iz MO.

Iz Vlade Crne Gore u odgovorima “Vijestima” podsjećaju da se Crna Gora našla na udaru ovih aktivnosti uoči i tokom parlamentarnih izbora 16. oktobra 2016. Crna Gora je naredne godine postala punopravna članica NATO-a.

Iako nijesu direktno odgovorili ko vodi hibridni rat protiv Crne Gore, ministar odbrane više puta je u posljednjih mjesec dana ponovio da je riječ o Rusiji. Na panelu u Podgorici nedavno je rekao da su Crna Gora i ostale zemlje u regionu “godinama poligon za sajber napade i širenje lažnih vijesti kojima pojedine strane sile, prije svih Rusija, pokušavaju da podriju i uspore evroatlantske integracije država nastalih nakon raspada bivše Jugoslavije”.

Na istom panelu, ambasadorka SAD u Crnoj Gori Džudi Rajzing Rajnke tvrdi da je namjera centara iz kojih kreće hibridni rat protiv Crne Gore i drugih zemalja regiona da se “podriju vrijednosti zapadne demokratije na ovom području”.

“Rusija plasiranjem lažnih vijesti pokušava da zbuni javnost u zemljama regiona i uspori njihov napredak”, kazala je tada Rajnke.

Iz Ruske Federacije, međutim, tvrde da ne vode “nikakav hibridni rat” protiv Crne Gore, već da niz crnogorskih medija propagira jaku “antirusku retoriku”.

“Polazeći od opširnog i generalno dovoljno pozitivnog iskustva privrednih, kulturnih i humanitarnih veza sa balkanskim zemljama, uključujući i Crnu Goru, kao i naše iskrene zainteresovanosti za njihovo dalje jačanje htjeli bismo da istaknemo da za nas nisu jasne izjave o tome da Rusija tobože vodi neki hibridni rat protiv Crne Gore ili širi ovdje dezinformacije... Naravno pristupanje vaše zemlje NATO-u veoma se negativno odrazilo na odnose Rusije i Crne Gore. Čak i veću štetu našim odnosima nanijela je - i nastavlja da nanosi - agresivna antiruska retorika niza crnogorskih medija”, navodi se u odgovoru Ambasade Ruske Federacije u Crnoj Gori.

Dodaju da je to ozbiljna prepreka normalizaciji i daljem razvoju bilateralnih odnosa između Moskve i Podgorice: “Smatramo da Crnogorci treba da obrate pažnju na iskustvo onih zemalja-članica NATO-a, koje razvijaju normalne dobrosusjedske odnose sa Rusijom, čak i u uslovima kada se unutar alijanse naša zemlja proglašava protivnikom”.

Glavni specijalni tužilac Milivoje Katnić rekao je nedavno na Javnom servisu da i njegov resor mora da se nosi sa lažnim vijestima i hibridnim ratom, kojem je Crna Gora “uspjela da se odupre”. On je i za aktivnosti Duška Kneževića, kojeg SDT sumnjiči za više krivičnih djela korupcije i organizovanog kriminala, kazao da imaju odlike hibridnog rata. Knežević je objavio više snimaka koji upućuju na sumnju u korupciju visokih državnih zvaničnika.

Katnić smatra da je nedostatak Krivičnog zakonika Crne Gore što ne prepoznaje hibridni rat i smatra da je potrebna njegova izmjena u tom dijelu.

Iz Vlade Crne Gore tvrde da je Strategijom nacionalne bezbjednosti, usvojenom krajem prošle godine, prepoznata potreba za “razvojem kapaciteta za zaštitu i odgovor na prijetnje i aktivnosti iz hibridnog arsenala, koje se mogu manifestovati kroz kombinaciju napada na kritičnu infrastrukturu, sajber napade na informacione sisteme i industrijske kontrolerske sisteme, propagandne i informacione kampanje, ali i druge nasilne i nenasilne aktivnosti”.

“Pored ove Strategije, u toku je izrada posebnog strateškog dokumenta koji će tretirati hibridne prijetnje. Strateški okvir za suprotstavljanje ovom izazovu trebalo bi da bude zaokružen do kraja ove godine donošenjem Strategije za suprotstavljanje hibridnim prijetnjama”, piše u odgovoru “Vijestima”.

O hibridnim prijetnjama je u Skupštini govorio ministar unutrašnjih poslova Mevludin Nuhodžić, odgovarajući na pitanje poslanika Demokratskog fronta (DF) Predraga Bulatovića.

U Skupštinskoj proceduri je i vladin Predlog zakona o određivanju i zaštiti kritične infrastrukture. Nuhodžić je ranije kazao da ugrožavanje elemenata kritične infrastrukture može imati direktan uticaj na nacionalnu bezbjednost u svim njenim dimenzijama, posebno ako se realizuje u sklopu hibridnog napada.

Ministar je podsjetio da je Crna Gora u maju postala članica Evropskog centra izvrsnosti za suprotstavljanje hibridnim prijetnjama u Helsinkiju.

“Time će se omogućiti razmjena iskustava sa državama članicama NATO-a i EU, kao i podrška koju bi Centar pružio naporima Crne Gore u izgradnji i jačanju nacionalnih kapaciteta u ovoj oblasti”, rekao je.

Generalni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg saopštio je u avgustu da su hibridne prijetnje postale ozbiljna opasnost po bezbjednost država članica i da ta organizacija ima strategiju kako bi se sa njima izborila.

Rusi hibridnim ratom anektirali Krim

Profesorica na češkom Fakultetu političkih nauka u Brnu Petra Mljejnkova tvrdi da su eksperti mnogo naučili o hibridnom ratovanju od 2014. godine, kada je Rusija aneksirala Krim. Cijeli proces prisvajanja Krimske republike, do tada u sastavu Ukrajine, počeo je širenjem ruske propagande i dezinformacija na tom području kako bi se pridobilo javno mnijenje.

Mljenkova tvrdi da dezinformacije mogu biti jedno od sredstava hibridnog ratovanja.

“Dezinformacionim kampanjama neprijatelj se može umiješati u unutrašnja pitanja i ciljati na određenu publiku (rusko stanovništvo u slučaju Krima). Takve kampanje obično imaju više ciljeva. Glavni ciljevi su demoralizacija, konfuzija, postavljanje željenog diskursa, smanjenje povjerenja u vlasti i druge standardne kanale informisanja (političke institucije, mediji)”, kazala je Mljejnkova “Vijestima”.

Ona smatra da bi država trebalo da bude sposobna da detektuje dezinformacije, utvrditi da su netačne i obavijesti društvo o tome.

“Informisati o opasnostima dezinformacija, informisati o kontramjerama, i šta je najvažnije - komunicirati sa građanima o političkim odlukama. Ovdje govorimo o važnosti kvalitetne komunikacione strategije”, pojasnila je.

Hibridno ratovanje kombinuje konvencionalne, nekonvencionalne, vojne i civilne taktike. To znači da takvo ratovanje nije samo vojno, već je naglasak i na politici, ekonomiji, informacijama, kulturi, sajber alatima za širenje uticaja i posredovanja, kaže Petra Mljejnkova

Ona navodi da su za to odgovorni političari i partije, kao i mediji, civilni sektor.

Tvrdi da Češka Republika od nedavno ima iskustva sa informacionim ratom Rusije i Kine, koje šire svoja geopolitičke poglede i propagandu.

“U slučaju Rusije najčešće je riječ o medijima koji šire dezinfromacije i internet trolovanju koje utiče na društveni i politički diskurs. U slučaju Kine uglavnom je riječ o ekonomskim i kulturalnim alatima uticaja i propagande o kineskoj politici”, kazala je Mljejnkova “Vijestima”.

Ambasada Rusije: Mi se branimo od dezinformacija

“Ako već pričamo o dezinformaciji, onda je naša zemlja očigledno zemlja koja se brani o čemu posebno svjedoče rezultati analize sadržaja vodećih medija zapadnih zemalja - SAD, Velike Britanije, Francuske, Italije i Kanade. Po rezultatima prvog polugodišta 2019. godine skoro 50 odsto materijala o Rusiji u njima su negativni, 48 odsto nosili su neutralni karakter i samo dva odsto ispali su pozitivni. Nažalost, vidimo kako crnogorski mediji kopiraju takve materijale, često sa zakašnjenjem, kada je jedna ili druga ‘loša vijest’ o Rusiji već odigrala svoju ulogu u zapadnoj štampi”, navodi se u odgovoru ruske ambasade.

Rusko Ministarstvo inostranih poslova se, tvrde, više puta bezuspješno obraćalo rukovodstvu ovih zemalja sa apelom da se suspenduje ova politika i da se prestane sa napadima na Rusiju u sajber sferi.

“Broj ‘lažnih vijesti’ o našoj zemlji samo se povećava. U vezi sa tim, Ministarstvo inostranih poslova Rusije čak je stavilo na svoj zvanični sajt čitavo poglavlje posvećeno ‘lažnim vijestima’ u inostranim medijima koje su posvećene našoj zemlji.... Ipak ponekad se dolazi do apsurda kada ‘dezinformacijom’ ruskih medija proglašavaju one činjenice koje mogu da se vide i u zapadnim medijima”, navodi se u odgovoru Ambasade.

Ko je uveo hibridni rat?

Zapadni lideri i bezbjednosni eksperti kovanicu hiridni rat učestalo koriste od 2016. nakon što je Velika Britanija izglasala da izađe iz Evropske unije (EU), dok je nekoliko mjeseci kasnije kontroverzni američki biznismen Donald Tramp izabran za predsjednika SAD.

Ti rezultati šokirali su tada građane u zapadnim demokratijama, a veliki broj njihovih lidera upro je prstom u Rusiju, kao jednog od krivaca. Izvještaji međunarodnih organizacija, koji su rađeni kasnije, pokazali su da su se posredstvom novih tehnologija, internet portala i društvenih mreža u tim državama, neposredno prije izbora, širile brojne dezinformacije kako bi se uticalo na javno mnjenje.

Novac za finansiranje takvih aktivnosti, prema ovim izvještajima, došao je iz Ruske Federacije. I u Crnoj Gori je na dan parlamentarnih izbora - 16. oktobra 2016. uhapšena grupa srpskih državljana jer je navodno planirala nasilnu promjenu vlasti u koordinaciji sa agentima ruske tajne službe i nekim ovdašnjim političarima.

Prethodno su veb-stranice Vlade i crnogorskih internet portala bile meta sajber napada, koji su većinom dolazili sa ruskih servera.

SDT je kao vođe terorističke grupe označilo agente ruske tajne službe (GRU) Eduarda Šišmakova i Vladimira Popova, dok je novac kojim je finansiran cijeli podvig navodno došao iz Rusije.

Članovi te kriminalne grupe, prema optužnici i nepravosnažnoj presudi Višeg suda bili su i lideri DF-a Andrija Mandić i Milan Knežević.

Opozicioni poslanici su više puta isticali da crnogorske vlasti izmišljaju hibridni rat kako bi širenjem straha od spoljnog neprijatelja sačuvali vlast i sakrili korupciju.

( Ivan Čađenović )