Konzorcijum čije članice žele i CG aerodrome nije se proslavio u Zagrebu
Međunarodna finansijska korporacija IFC, koja ima 17,58 odsto udjela u ZAIC-u, do sada je zbog načina na koji se upravlja aerodromom u Zagrebu pretrpjela kritike u hrvatskoj javnosti i novčane sankcije tamošnjih vazduhoplovnih vlasti
Konzorcijum ZAIC koji je koncesionar aerodroma "Dr Franjo Tuđman" u Zagrebu, nije se proslavio postignutim rezultatima u povećanju aviodostupnosti glavnog grada Hrvatske, a to pokazuju i podaci o prometu.
Članice tog konzorcijuma - ADP i TAV u igri su da postanu zakupci crnogorskih aerodroma u naredne tri decenije.
ZAIC (Zagreb International Airpost Company), kome je hrvatska Vlada 2013. dala u koncesiju aerodrom, čine Aeroports de Paris Management, Bouygues Batiment International, TAV Airports, Viadukt, Marguerite Fund i IFC, član grupacije Svetske banke. Pojedine od ovih kompanija, samostalno, zajedno ili u savezu sa drugima, javile su se na pretkvalifikacioni tender za zakup crnogorskih aerodroma.
Međunarodna finansijska korporacija IFC, koja ima 17,58 odsto udjela u ZAIC-u, do sada je zbog načina na koji se upravlja aerodromom u Zagrebu pretrpjela kritike u hrvatskoj javnosti i novčane sankcije tamošnjih vazduhoplovnih vlasti.
IFC je bio konsultant Vlade Crne Gore, koji je savjetovao da upravljanje vazdušnim lukama u Tivtu i Podgorici, umjesto državnom preduzeću Aerodromi Crne Gore, povjeri privatnom koncesionaru.
Kao privatni koncesionar IFC, ADP i TAV se u Zagrebu nisu proslavili: dok drugi aerodromi u toj državi bilježe veliki rast prometa, posebno oni na obali Hrvatske, dotle zagrebački aerodrom stagnira ili mu se predviđa pad prometa, kao što je slučaj sa prognozama saobraćaja za 2020.
Do sada je Zagreb u ovoj godini imao 2,96 miliona putnika, tek neznatno više nego lani u istom periodu kada je opslužio 2,89 miliona putnika, a tako niska stopa rasta ne može se ni porediti sa drugim aerodromima u Hrvatskoj, posebno onima u Dubrovniku i Splitu koji su ostali u rukama od države kontrolisanih preduzeća.
Stopa rasta prometa u Zagrebu od oko 2,5 odsto, višestruko je niža od stope rasta prometa koju ostvaruju aktuelni, državni aerodromi Tivat i Podgorica koja se kreće oko 10 posto.
Sa prosjekom od samo 45 letova dnevno, aerodrom u Zagrebu je među najslabijima na listi aerodroma u glavnim gradovima evropskih država, iako je to jedina vazdušna luka koja opslužuje Zagreb i široko područje koje gravitira glavnom gradu Hrvatske.
U glavom gradu Litvanije Vuljnusu, na primjer, koji je upola manji po broju stanovnika od Zagreba, tamošnji aerodrom ima skoro upola veći obim dnevnog aviosaobraćaja.
Iz Ministarstva saobraćaja i pomorstva je najavljeno da će povećanje broja linija i otvaranje novih destinacija sa kojima će se povezati crnogorski aerodromi, uz finansijsku ponudu zakupca državi, biti jedan od glavnih kriterijuma za izbor partnera kojem će crnogorska Vlada na 30 godina dati u zakup aerodrome u Tivtu i Podgorici.
Zatvoren je ove sedmice pretkvalifikacioni postupak za izbor zakupca crnogorskih vazdušnih luka, na koji je stiglo sedam ponuda kompanija ili konzorcijuma iz Turske, Indije, Južne Koreje i Luksemburga.
Ponude za zakup crnogorskih aerodroma predale su četiri kompanije i tri konzorcijuma. To su Incheon International Airport Corporation iz Južne Koreje, GMR iz Indije, Limak Holding iz Turske i Corporacion America Airports iz Luksemburga, kao i tri konzorcijuma Cengiz & Copenhagen Airports iz Turske i Danske, Groupe ADP Consorcium - TAV iz Turske i Francuske i DAA International - Bouygues Batiment International - Marguerite - TIIC kojeg čine kompanije iz Irske, Francuske i Luksemburga.
Francuski Aeroports de Paris (ADP) vlasnik je značajnog udjela u turskom operateru aerodroma TAV koji je, prema nezvaničnim informacijama, favorit ministra Osmana Nurkovića (BS) da dobije u zakup aerodrome u Tivtu i Podgorici, a to je Nurković zvanično negirao.
Vlada od zakupca očekuje minimalnu avansu uplatu od 100 miliona eura, najmanje 10 odsto od godišnjih prihoda aerodroma kao varijabilnu godišnju koncesionu naknadu, te investicije od minimum 200 miliona eura.
Ni subvencije nisu pomogle
Predviđanja za 2020. su za Zagreb lošija jer se očekuje smanjenje broja putnika zato što nijedna kompanija koja sada saobraća za taj aerodrom, uključujući i hrvatsku nacionalnu aviokompaniju Croatia Airlines, nije najavila otvaranje nijedne nove aviolinije.
Zagreb je, od kada su ga preuzeli koncesionari, i jedini veliki aerodrom u regionu bivše Jugoslavije na koji ne slijeću glavni lou kost avioprevoznici jer ZAIC tim kompanijama nudi za njih preskupe aerodromske usluge.
Ni obrazac pospješivanja aviokompanija da uvedu nove linije ka Zagrebu, koji je ZAIC primjenjivao proteklih godina, nije se pokazao uspješnim jer su gotovo svi prevoznici koji su prihvatili subvencije saobraćali samo do kada su te povlastice trajale i prekidali letove čim bi ZAIC pokušao da im naplati punu cijenu aerodromskih usluga. Tako je aerodrom u glavnom gradu Hrvatske, pored ostalih, ostao i bez linija češkog nacionalnog prevoznika ČSA za Prag, Emiratesa iz Dubaija, a Korean Air je umjesto cijele godine, iz Seula za Zagreb počeo da leti samo tokom ljetnje sezone.
Njemački Eurowings ukinuo je dvije stalne linije i redukovao saobraćaj na jedinoj preostaloj svojoj sezonskoj liniji iz Zagreba za tu državu. Sada na aerodromu u glavnom gradu Hrvatske postoji samo 14 aviokompanija koje obavljaju letove tokom cijele godine iz Zagreba i ka njemu, dok državno preduzeće Aerodromi Crne Gore u ovom trenutku ima 10-ak aviokompanija koje tokom cijele godine saobraćaju sa Tivtom i Podgoricom, povezujući ih sa trenutno 28, a za par mjeseci će to biti 30 destinacija u cijeloj Evropi.
( Siniša Luković )