EU upozorava Maltu zbog prodaje "zlatnih pasoša"

Misija Evropske unije koja je boravila u posjeti Malti da bi „istraživala vladavinu prava“ izrazila je zabrinutost povodom prodaje pasoša strancima.

„Taj netransparentni sistem nosi rizik od uvoza kriminalaca i pranja novca u čitavoj EU“, kazala je Ana Gomes, koja je predvodila delegaciju, komentarišući šemu takozvanih „zlatnih pasoša“.

Najmanja članica EU, sa samo 420.000 stanovnika, teži da privuče strani kapital ovakvim programima, iako je Brisel podvukao rizike od potencijalnog privlačenja novca od kriminalnih aktivnosti.

Premijer Malte Džozef Muskat, koji je u nedjelju najavio povlačenje usljed krize koju je izazvala istraga ubistva istraživačke novinarke, uveo je taj program 2014.

Slučaj Dafne Karuana Galicije je uzdrmao politički establišment i naglasio širu zabrinutost povodom korupcije i slabog pravosudnog sistema na Malti.

BBC piše da je prodaja državljanstva postala veliko globalno tržište za bogataše koji traže niske poreze, elitno obrazovanje ili iz političkih razloga.

Za dobijanje pasoša na Malti, potrebno je da se uplati 650.000 eura u nacionalni razvojni fond, 150.000 u malteške akcije ili obveznice, da se kupi nekretnina u vrijednosti od najmanje 350.000 eura ili unajmi za 16.000 godišnje.

Aplikanti takođe moraju imati status rezidenta duže od 12 mjeseci, iako nije uslov da su tamo bili fizički.

Od uvođenja programa, malteško državljanstvo su dobila 833 investitora i 2.109 članova porodice, navodi BBC.

Malteški pasoš omogućava bezvizni režim putovanja u druge evropske države jer je Malta potpisnica Šengenskog sporazuma.

Između sredine 2017. i sredine 2018, od te šeme je prikupljeno 162.375.00 eura, što je jednako 1,38 BDP-a Malte u tom periodu, iako je 2018. kupovina pasoša opala.

BBC piše da postoji jasna inicijativa da države poput Malte uvode ovakve programe za privlačenje značajnih investicija.

„Mnoge mikrodržave su postale zavisne od prihoda koji ubiraju preko ovakvih programa“, kaže Luk van der Baren sa Evropskog univerzitetskog instituta u Firenci.

Malteška vlada ne objavljuje informacije o pojedinačnim državama porijekla osoba koje se prijavljuju za „zlatne pasoše“, ali su dostupni podaci po regionima, koji pokazuju da ih je najviše iz Evrope.

Članice EU su, međutim, obavezne da godišnje objavljuju podatke o novim državljanima. Nakon uvođenje te politike na mediteranskom ostrvu 2014, došlo je do povećanja broja naturalizovanih državljana iz Saudijske Arabije, Rusije i Kine.

Evropska komisija je ove nedjelje zatražila od Malte da pojasni šta će preduzeti povodom propusta Banke Valeta u provjeri stranih klijenata koji su se prijavili da kupe državljanstvo, prenio je Rojters.

Ta agencija je prošlog mjeseca objavila povjerljivu odluku Evrope centralne banke koja od najvećeg malteškog kreditora traži da preduzme akciju nakon što su inspekcijom utvrđeni „veliki nedostaci“ koji bi mogli omogućiti pranje novca ili druge kriminalne aktivnosti.

Kada strani državljani koji žele da kupe pasoš otvore račun u Banci Valete, ona ih registruje kao strane državljane, što umanjuje njihov rizični profil, navedeno je u izvještaju ECB.

Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) je 2018. objavila izvještaj u kojem je Malta označena kao država sa visokim rizikom od utaje poreza zbog programa „zlatnih pasoša“.

Malteške vlasti kažu da provjeravaju sve aplikante i politički eksponirane osobe.

U EU, sličan program imaju Kipar i Bugarska, koja je u januaru najavila da će ga ukinuti.

Između 2008. i 2018, Kipar je dodijelio državljanstvo 1.658 investitora i 1651 člana njihovih porodica. U novembru je, međutim, 26 investitora ostalo bez „zlatnih pasoša“ zbog „grešaka“ u njihovoj obradi, prenio je BBC.

Nekažnjivost se ne može nastaviti

Delegacija Evropskog parlamenta koja je boravila na Malti takođe je naglasila zabrinutost zbog nejasne podjele vlasti, što je izvor nedostatka nezavisnosti pravosuđa i policije, zbog slabe primjene zakona protiv pranja novca i pominjanja malteških političara u Panamskim papirima i nastavka njihovog prisustva u vlasti.

Ana Gomes je naglasila da je vladavina prava u državama članicama od velike zabrinutosti za sve: „Vladavina prava je pitanje kolektivne bezbjednosti. Brutalno ubistvo Dafne Karuane Galicije je imalo za cilj da usadi strah kod svakoga, posebno onih koji su umiješani u istrage slučajeva pranja novca i korupcije. Zabrinuti smo zbog niskog broja procesuiranih slučajeva pranja novca i korupcije. Zabrinuti smo zbog niskog broja slučajeva koji su dobili sudski epilog u oblasti finansijskog kriminala. Ta nekažnjivost se ne može nastaviti“, rekla je Gomes.

( Angelina Šofranac )