Dok me oči nose

Finalista Milčika, Teodora Nikčević radom Looking, tematizira odnos između fotografisanog subjekta i recipijenta koji, iako u stanju suštinske oprečnosti, kroz međusobnu eksploataciju pogleda, pričaju o paklu sudara sa dvojinom.

Portretnim fotografijama štampanim dvostrano - apostrofirajući ne samo lica, već i naličja - Nikčevićeva prikazuje ekspresijom neopterećena lica koja, premda autonomna, nemaju tendencije da apriorno komuniciraju i ekstrovertiraju značenje.

Prikazom finalista Milčik konkursa, prijatelja i sebe, umjetnica kani ukazati na istodobno mrtvilo i živost fotografije. Čineći prisutnim i posmatrača i fotografijom obuhvaćenog, Nikčevićeva razmatra životnost kroz mrtvo, pritom podsjećajući na mumifikaciju pogleda - pokušaj da se zadrži živi isječak trenutnog uprkos njegovoj obamrlosti. Na taj način, prikazujući svojevrsni bankrot pogleda - rakurzivno ga zamrzavajući, umjetnica nadilazi smrt, premda je priznaje samom potrebom da zabilježi trenutak i otrgne ga iz (još uvijek) žive zbilje.

Teodora Nikčević istražuje i konkretne odnose - sugeriše da metraža pogleda nije konstantna i time navodi da se zapitamo da li je pogled uslovljen samo unutrašnjim ili je zavisan od spolja (za)datog - kontekstualnog koje uvijek shematizira i smješta u već definisane okvire.

Obuhvaćeni do pasa, a potom složeni tako da lica i potiljci komuniciraju, portreti stvaraju mrežu odnosa u kojoj akteri komuniciraju direktno - oči u oči ili indirektno, što ne umanjuje komunkacijski napor i odnos.

Ta svojevrsna kula od pogleda, koja spoljašnjošću aludira na onu od karata, navodi posmatrača da sam izgradi odnos sa datim akterima, pa da na taj način ne samo objektivizira “poglede u odnosu”, nego i sam postaje sudionik, a time i objekat. Pogled nema domovine, ali ima subjekt koji posmatra.

Time što umjetnica rad bazira na revidiranju perspektiva i problematiziranju zavičajnosti pogleda, ona opominje na relativnost podrazumjevajućeg. Bez nepotrebne hermetičnosti, kojoj umjetnici kadikad pribjegavaju u odsustvu jasnih načina da svoje djelo vizuelno prikažu i narativno osnaže, ova umjetnica na jednostavan način sučeljava poglede i prepušta rad njihovoj rječitosti.

Proces koji potom nastaje, jedna je vrsta ne samo unutrašnjeg, nego i socijalnog eksperimenta u kojem se propituje aktualnost onog što Adorno naziva totalitetom standarda – urušavanje potrebne distance između intimiteta i spoljašnjeg.

Ako je za Wittgensteina misao borba protiv začaranja naše inteligencije putem jezika, onda je Looking neprekidno traganje za unutrašnjim rakursom koji će rehabilitovati pojedinčnost kroz mogućnost da se nikad ne zapečati u monolitnosti pogleda. Dodatno, rad ukazuje na disproporcijalan odnos među pogledima, te sugeriše da je domet posmatranja ne samo individualan, nego i odvojiv od kolektivnog oka.

Kao što je svaki pogled važan, jer je ogrezao u neponovljivosti, tako je i rad Nikčevićeve značajan, jer je autentičan, a da pritom nije autentičan jer je kompleksan i vizuelno zasićen, nego zato što je rijetko bogat u jednostavnosti.

Stoga, svaki umjetnički rad je potreban, ali su neki umjetnici potrebniji.

( Slađana Kavarić )