Specijalci bez potpisa ne mogu na ulicu
Ukoliko pomoć specijalaca bude potrebna drugim organizacionim jedinicama, rukovodioci tih sektora mogu to pismeno tražiti od Veljovića ili njegovog pomoćnika, ali njihov zahtjev, osim obrazloženja, treba da sadrži i bezbjednosnu procjenu i plan aktivnosti
Specijalne policijske snage više ne mogu bez pisanog naređenja izlaziti na ulicu, osim u slučajevima krajnje nužde - terorističkog akta, talačke situacije, otmice vazduhoplova...
U svim ostalim slučajevima kada bude potrebno i njihovo angažovanje, odluku da li će se uključiti u akciju donijeće i potpisati pomoćnik direktora Uprave policije za Sektor specijalne policije Zoran Tomčić, uz prethodno odobrenje svog šefa Veselina Veljovića. Takvu odluku donio je Veljović. Njome je propisano da se pripadnici Sektora specijalne policije, odnosno njihove Protivterorističke i Posebne jedinice, angažuju pisanim naređenjem, osim u slučaju kada se ono ne može donijeti na vrijeme, a postoji opasnost od odlaganja.
I u tom slučaju pisano naređenje mora se sačiniti u roku od 24 sata od izdavanja usmenog naređenja.
Ukoliko pomoć specijalaca bude potrebna drugim organizacionim jedinicama, rukovodioci tih sektora mogu to pismeno tražiti od Veljovića ili njegovog pomoćnika, ali njihov zahtjev pored obrazloženja, treba da sadrži i bezbjednosnu procjenu i plan aktivnosti.
Pitanje odgovornosti i kriterijuma angažovanja Sektora specijalne policije razmatrao je i Savjet za građansku kontrolu rada policije koji je pohvalio činjenicu da je Veljović donio posebnu instrukciju o procedurama angažovanja tih jedinica.
Oni su u Zaključku ocijenili da se na taj način profesionalno i jasno zaokružuje odgovor na situacije i prilike koje su izvan kapaciteta i mogućnosti djelovanja redovnog policijskog sastava.
“U Sektor specijalne policije spada i Protivteroristička jedinica (PTJ) koja se ranije zvala Specijalna antiteroristička jedinica (SAJ) u vezi sa kojom je građanski nadzor izdao više ocjena i preporuka, po sopstvenoj inicijativi ali i na osnovu pritužbi civilnog društva, posebno nevladine organizacije Institut alternativa. Savjet ocjenjuje da se konkretnim preciziranjem odgovornosti, odlučivanja i procedura doprinosi očuvanju osnovne misije jedinica specijalizovanih za najsloženije policijske poslove i konstatuje da je uspostavljen jasan lanac odgovornosti i jasni okviri za kriterijume kada se angažuju jedinice specijalne policije”, piše u Zaključku koji potpisuje predsjednik tog tijela Aleksandar Saša Zeković.
Distanciranje od SAJ-a
Oni su pojasnili da je Savjet ranije prepoznao i konstatovao više primjera neosnovanog angažovanja, uključujući i političko trošenje SAJ-a i za namjene koje su daleko od njene osnovne misije i razloga osnivanja.
“U ranijem periodu, naročito 2015-2018, Savjet je registrovao praksu izvođenja, tj. angažovanja SAJ-a prilikom političkih i građanskih protesta, u ljetnjoj turističkoj sezoni, pri parlamentarnim i opštinskim izborima, incidentima u ugostiteljskim objektima.
Savjet je ranije ocijenio da preimenovanje SAJ-a u PTJ predstavlja važan korak u popravljanju reputacije i distanciranju specijalne policije u cjelini od ranijih kršenja ljudskih prava u prošlosti i kompromitovane prakse”, piše u Zaključku.
Naglasili su da su tada pozdravili odluku o preimenovanju i podržali ministra unutrašnjih poslova Mevludina Nuhodžića i direktora UP da nastave reforme kako bi se crnogorska policija u cjelini prepoznavala po radu zasnovanom na vladavini prava.
“Savjet očekuje, kroz instrukcione i podzakonske akte, i uvažavanje drugih izdatih preporuka u vezi sa regrutacijom i selekcijom budućih službenika specijalne policije. Upravi policije preporučeni su određeni standardi i aktivnosti kako bi se kredibilitet ovih jedinica gradio i čuvao na ozbiljan način i kako specijalna policija ne bi djelovala u sijenci ranijeg SAJ-a. Kao uslov za prijem u specijalnu policiju, Savjet je preporučio trogodišnje radno iskustvo na početnim, osnovnim, policijskim poslovima i zadacima koji naročito uključuju terenski rad i kontakt sa građanima i izgradnju senzibiliteta i komunikacije, kao i da se za službenika koji se pridružuje specijalnoj policiji ne vežu ozbiljniji incidenti i događaji u vezi sa disciplinskom i krivično-pravnom odgovornošću”, napisao je Zeković.
Manje će “trošiti” PTJ i PJP
U aktu koji je potpisao Veljović, a koji je dostavljen Vijestima, piše da je Instrukcija o angažovanju specijalaca donijeta s ciljem uređenja interne procedure angažovanja jedinica Sektora specijalne policije u skladu sa zakonom i podzakonskim propisima, odnosno u skladu sa načelima zakonitosti, profesionalizma, saradnje...
“U Sektoru se, između ostalih, vrše poslovi koji se odnose na suzbijanje i borbu protiv svih oblika terorizma, talačkih i drugih kriznih situacija, rješavanje otmica, vazduhoplova i drugih prevoznih sredstava na kopnu i vodi, lišavanje slobode članova organizovanih kriminalnih grupa i izvršilaca najtežih krivičnih djela, pružanje pomoći organizacionim jedinicama Uprave policije iz djelokruga rada Sektora, obezbjeđenja lica i objekata od posebnog značaja za državu, koordinaciju rada interventnih jedinica u uslovima kriznih situacija i narušenog javnog reda i mira u većem obimu, ronilačke intervencije i akcije spašavanja u slučajevima elementarnih i drugih nepogoda, asistenciju i saradnju sa specijalnim policijama drugih država i izvještavanje o realizaciji postavljenih ciljeva. U sastavu Sektora su Protivteroristička jedinica, Posebna jedinica policije, Jedinica za podršku i logistiku i službenici u sjedištu Sektora, tj. službenička radna mjesta sistematizovana uz pomoćnika direktora - rukovodioca Sektora”, piše u Instrukciji za angažovanje specijalaca.
Da bi specijalci izašli na teren rukovodilac Sektora mora potpisati naređenje, ali za to mora prethodno dobiti odobrenje Veljovića.
Ukoliko njihovu pomoć traže da bi izvršili naredbu suda, kolege mu moraju uz zahtjev za angažovanje dostaviti i naredbu suda:
“O načinu ulaska (nasilan ulazak) u stan i druge prostorije odlučuje rukovodilac organizacione jedinice koji je podnio zahtjev za angažovanje, uz saglasnost komandanta angažovane Jedinice, kada je izdata naredba za ulazak u stan i druge prostorije i kada su ispunjeni uslovi za ulazak u stan i druge prostorije bez naredbe”.
Na skupove ih moraju zvati dva dana ranije
Kada nije hitno, a pomoć specijalaca je nužna, rukovodilac organizacione jedinice koji je podnio zahtjev za angažovanje, dužan je da komandantu angažovane Jedinice dostavi sve raspoložive, potrebne i relevantne informacije najkasnije 24 sata prije početka planiranih aktivnosti.
Nakon toga komandant Jedinice prikuplja potrebne podatake i informacije, vrši procjenu bezbjednosnog rizika i sačinjava odgovarajući plan angažovanja, bira službenike koji će učestvovati u akciji, a potom ih upoznaje sa planom akcije i šalje na teren.
“Dolaskom na mjesto izvršenja zadatka, odnosno planirane aktivnosti službenici Sektora preuzimaju nadležnost i odgovornost za postupanje u okviru aktivnosti na taktičkom nivou. Za realizaciju taktičkog plana, odnosno za realizaciju zadatka odgovoran je komandant angažovane Jedinice ili lice koje on ovlasti”, propisao je Veljović.
U slučajevima najsloženijih bezbjednosnih zadataka visokog rizika - teroristički akt, talačka situacija, otmica vazduhoplova, odnosno drugih specifičnih, složenih ili izrazito opasnih zadataka, na osnovu pisanog naređenja Veljovićevog pomoćnika formira se taktičko-operativna komanda (TOK) kojom komanduje on ili lice koje ovlasti.
Do dolaska specijalnih snaga službenici centra/odjeljenja bezbjednosti na čijem području je prijavljeno dešavanje, dužni su da izvrše širu blokadu rejona, obezbijede lice mjesta i angažuju-uključe ad hock pregovarača.
Specijalne policijske snage i dalje će moći da obezbjeđuju javna okupljanja i javne priredbe sa visokim bezbjednosnim rizikom, ali će zahtjev za angažovanje i sve informacije morati da dobiju najkasnije 48 sati prije početka okupljanja.
( Jelena Jovanović )