Akcionarsko društvo čuva svetinje na Svetom Stefanu

Mitropolija crnogorsko primorska desetak godina pokušava da dokaže da su u njenom vlasništvu četiri crkve na luksuznom ostvru - grad hotelu Sveti Stefan, a kojima sada gazduje akcionarsko društvo.

Paradoksalno, upućeni tvrde da bi im u postizanju tog cilja moglo pomoći usvajanje Predloga zakona o slobodi vjeroispovjesti, protiv čega se oštro bore.

Srednjovjekovne crkve više od šest decenija bile su uknjižene na Hotelsku grupu Budvanska rivijera, od kada je ostrvo pretvoreno u najelitnije ljetovalište na Jadranu.

Od juna one su u vlasništvu novoosnovane firme “Sveti Stefan hoteli”, koja je u većinskom vlasništvu Vlade.

Tako da su pravoslavne svetinje sada ostavljene u amanet akcionarskom društvu u kojem Vlada ima 41 odsto akcija, dvije državne institucije Fond PIO i Zavod za zapošljavanje oko 17 odsto akcija, AIK banka Miodraga Kostića 15,2 odsto, koliko i dvije firme američkog biznismena Nila Emilfabra, koje gazduje hotelskim kompleksom Sveti Stefan.

Nakon što je krajem avgusta i zvanično uknjižena nova kompanija Sveti Stefan hoteli, u listu nepokretnosti ostale su i zabilježbe sporova koje od 2010. vodi Mitropolija crnogorska primrska, na čelu sa mitropolitom Amfilohijem.

Mitropolija godinama dokazuje da su te crkve njeno vlasništvo, koje je izgradila zajedno sa mještanima Paštrovića i da su joj prilikom nacionalizacije, nepravdeno oduzete.

“Ako neka vjerska zajednica raspolaže dokazima da je na osnovu nekad ili danas važećih propisa postala vlasnik neke imovine, država će to priznati i poštovati. Tamo gdje takvih dokaza nema, već je riječ o imovini koju je stvarala i sticala država Crna Gora i koja predstavlja kulturnu baštinu svih njenih građana, takva imovina biće upisana kao kulturno blago, odnosno kao državna svojina Crne Gore”, saopšteno je nedavno iz Vlade, nakon usvajanja Predlog zakona o slobodi vjeroispovjesti, koji je izazvao buru u javnosti.

Takav stav ide u prilog Mitropoliji da crkve formalno uknjiži na sebe.

Grad hotelom sada upravlja firma “Asdritic properties”, naturalizovanih Crnogoraca - grčkog biznismena Petrosa Statisa i malezijskog milionera Vei Seng Pua.

MCP je osporila rješenje o nacionalizaciji ostrva Sveti Stefan, koje je prije šest decenija iseljeno i pretvoreno u luksuzni grad hotel, a crkve uknjižene na tadašnju hotelsku kompaniju,, čiji je potom nasljednik bila Hotelska grupa budvanska rivijera.

Mitropolija je još 2010. u kotorskom Osnovnom sudu pokrenula spor, kako bi poništila rješenje o nacionalizaciji koje su donijele komunističke vlasti prije 60 godina, a četiri crkve čiji je titular manastir Praskvica, duhovno sjedište Paštrovića, i formalno vratile u njihovo vlasništvo.

Iako Mitropolija nikada nije prekinula brigu o crkvama, a sveštenici svakodneno obilaze te vjerske objekte, obavljaju službu i vjernici na velike praznike dolaze, činjenica da su crkve, koje su gradili prije više stotina godina mještani, uknjižene na hotelsku kompaniju, bio je osnovni povod da se pokrene sudski spor.

Sudksi spor je potom privremeno obustavljen a nastavljen kao upravi postupak kod Uprave za nekretnine.

Ipak, u katastarskoj evidenciji Uprave za nekretnine vlasnik svih nepokretnosti na ovom jedinstvenom ostrvu je sada kompanija Sveti Stefan hoteli.

Iz Hotelske kompanije Budvanska rivijera, ranije su “Vijestima” kazali da će poštovati odluku nadležnih instanci, šta god odluče.

Istorija...

Na ostrvu postoje četiri crkve - najstarija, posvećena arhiđakonu Stefanu, građena je 1464. godine i po njoj poluostrvo dobija ime.

Najveća crkva udaljena svega metar od ove, građena je 1885. i posvećena prenosu moštiju Svetog Stefana.

Treća je skromnih dimenzija i nalazi se jugoistočno od hotelske recepcije i posvećena je Preobraženju Gospodnjem.

Najkontroverznija je sudbina crkve Roždestva presvete Bogorodice, koja je prije šest godina obnovljena, nakon što je bila porušena i sazidana u kockarnici.

Izgrađeno 1442. godine, ovo nekadašnje srednjovjekovno paštrovsko utvrđenje i utočište pred turskim i piratskim upadima, nakon Drugog svjetskog rata pretvoreno je u jedinstveni grad-hotel.

Pedesetih godina XX vijeka iz samog političkog vrha Jugoslavije potekla je inicijativa da se ribarsko selo Sveti Stefan pretvori u luksuzni grad - hotel.

Naredba da se ostrvo iseli stigla je 1955. kada mještani odlaze sa ostrva, ostvaljajući osim svojih kuća i četiri crkve.

Luksuzni grad - hotel prima prve goste 1960. godine, a za potrebe izgradnje kockarnice tada se ruši crkva Aleksandra Nevskog ili Crkva Roždestva presvete Bogorodice, izgrađena negdje u 15. vijeku.

Naziv nosi sve do 1938. godine kada je kupljena.

Kraljica Marija Karađorđević tražila je od Sinoda SPC da se preimenuje u slavu ruskog sveca kojeg je poštovala i kojem se molila.

Tadašnje vlasti 1959. godine su je konfiskovale, kao i ostalu cjelokupnu imovinu Karađorđevića i preknjižili je kao opšte dobro. Crkva je bila sazidana u kockarnicu, da bi je prije šest godine, nakon velikog narodnog bunta mještani potpuno obnovili.

( Vuk Lajović )