Od rutine do kriznih situacija

Crna Gora odnedavno ima protokole i smjernice za ponašanje u kriznim situacijama kada je hrana rizik po zdravlje ljudi.

Način djelovanja vlasti u takim situacijama predviđen je Opštim kriznim planom, koji je usvojen na poslednjoj sjednici Vlade u 2019.

Primjena plana, piše u dokumentu, trebalo bi da smanji rizik, obim i uticaj incidenata povezanih sa hranom na javno zdravlje.

Plan treba i da uspostavi sistem koji će, u slučaju da hrana predstavlja rizik za zdravlje ljudi, raditi brzo i eliminisati ili smanjiti rizik.

“Opšti krizni plan sprovodi se sve dok se na osnovu svih raspoloživih podataka i informacija ne utvrdi da hrana više ne predstavlja rizik za zdravlje ljudi i da je rizik stavljen pod kontrolu ili smanjen na najmanji mogući nivo”, navodi se u dokumentu.

Na dokumentu su zajednički radili nadležni u oblasti zdravlja, poljoprivrede, bezbjednosti hrane, zaštite životne sredine, odbrane i vanrednih situacija.

Plan se može mijenjati, i to na osnovu iskustava tokom primjene.

“Uključujući iskustva stečena na sprovedenim vježbama simulacije, kao i u slučaju promjene nadležnih organa i organizacija”, navodi se u dokumentu.

Plan razlikuje nekoliko situacija koje bi potencijalno bile rizik po zdravlje ljudi i zahtijevaju pojačanu pažnju i koordinaciju na državnom nivou.

Prema planu, rutina je situacija u kojoj nema dokaza o postojanju ozbiljne opasnosti za zdravlje ljudi. To su najčešće situacije kada se većina žalbi potrošača odnosi na trovanje hranom, u pitanju je ograničen broj ljudi odnosno kada je utvrđen veći broj slučajeva trovanja konzumiranjem određene hrane.

Incident je situacija koja može biti bez ili sa veoma ograničenim društvenim i/ili političkim implikacijama, između ostalog, lokalni zdravstveni problem - visok stepen trovanja hranom uz pojačanu medijsku pažnju, veoma ozbiljni simptomi bolesti i/ili smrtni slučajevi.

“Krizni štab je dužan da informiše javnost o prirodi, ozbiljnosti i obimu rizika kao i o mjerama koje se preduzimaju ili će se preduzeti za sprječavanje, smanjivanje ili uklanjanje tog rizika. Informisanje javnosti vrši se u saradnji sa Službom za informisanje javnosti Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, čiji član prisustvuje svim sastancima kriznog štaba. Krizni štab dužan je da obezbijedi kontinuirano informisanje javnosti i interesnih grupa i sačini izvještaj o sprovedenim aktivnostima i mjerama”, stoji u dokumentu”

Ozbiljan incident je, prema planu, situacija sa mogućim društvenim i/ili političkim implikacijama i to potvrda jednog ili više smrtnih slučajeva prouzrokovanih incidentom, potencijalna akutna prijetnja po zdravlje manjeg broja ljudi ili neakutna prijetnja zdravlju većeg broja ljudi, ugroženost osjetljivih društvenih grupa (bebe, djeca, trudnice, stariji ljudi)... Krizna situacija je, definisano je dokumentom, stanje koje može dovesti do ozbiljnog poremećaja u društvu, remećenje osnovnih vrijednosti društvenog sistema ili ozbiljnih društvnih i/ili političkih implikacija (veći broj smrtnih slučajeva zbog konzumacije hrane, veće finansijske i ekonomske posljedice, poremećaj normalnog rada tržišta, niz sličnih događaja...).

“Važno je napomenuti da se u svakom trenutku u toku upravljanja slučajem može odlučiti o prelasku na viši nivo - ozbiljan incident ili kriznu situaciju. Odluka o prelasku na viši nivo donosi se na osnovu novih, prikupljenih ili dobijenih informacija koje postaju dostupne tokom sprovođenja mjera od strane uključenih lica (rezulati uzorkovanja hrane, dobijanje dodatnih informacija o oboljelim licima, mjestu i vrsti konzumiranja hrane) ili dobijanja informacija iz drugih izvora...”, navodi se u dokumentu.

Opšti krizni plan sprovodiće Nacionalni krizni štab, koji će formirati ministar poljoprivrede Milutin Simović. Navodi se i da će finansijska sredstava za sprovođenje kriznog plana, nabavku opreme za uzorkovanje, dezinfekcionih sredstava, terenskog i dostavnog vozila, angažovanje ljudskih resursa za sprovođenje obaveznih vježbi simulacije, biti obezbijeđena iz državnog budžeta.

( Tina Popović )