Duga ruka Teherana – i sve greške Amerike

Šiitski režim u Iranu kontroliše dešavanja u više zemalja regiona – Iraku, Siriji, Jemenu, Libanu, Pojasu Gaze… to je trn u oku Sjedinjenim Državama, ali i Izraelu i Saudijskoj Arabiji. Evo kratkog pregleda situacije.

„Čuli smo predstavnike iranske vlade kako se hvale da sada kontrolišu četiri arapska glavna grada: Sanu, Bejrut, Damask i Bagdad“, kaže za DW Rijad Kahvaji iz konsultantskog Instituta za Bliski istok sa sjedištem u Dubaiju. „To je kao kada bi Rusi recimo rekli: Širimo uticaj na Lisabon i Madrid, u srcu Evrope – i kao kada bi se očekivalo da to Evropljani jednostavno prihvate.“

Bagdad

Tokom dugogodišnje vladavine Sadama Huseina, Irak je bio bastion protiv Irana. Ipak, klerikalnom režimu iz Teherana su se otvorila vrata u susjednu zemlju nakon što su Amerikanci srušili Sadama prije 17 godina.

Neke iračke paravojne formacije, koje su se borile protiv Islamske države, nisu više lojalne Iraku, već Teheranu. Strah SAD je posljednjih mjeseci postao stvarnost: Iran je ove paravojne formacije koristio za napade na vojne baze koje Amerikanci koriste u Iraku.

Bejrut

Još jedan primjer posljedica američke politike na Bliskom istoku je jačanje Hezbolaha, šiitske paravojne formacije i političke stranke u Libanu. Brojni Libanci kritikuju to što je Hezbolah dobro naoružan, ali su mnogi saglasni da sam jak Hezbolah može da odvrati Izrael od napada na Liban.

Zvanično SAD podržavaju libansku vojsku, ali im uskraćuju vojnu opremu koja im je potrebna za odbranu zemlje. S obzirom na dugogodišnju pomoć koju dobija od Irana, Hezbolah bi vjerovatno bio primoran da žestoko napadne Izrael ukoliko bi se ta zemlja umiješala u sukob sa Iranom i zajedno sa SAD ugrozila režim u Teheranu.

Sana

Teheran ima uticaj na Hutijevske pobunjenike u Jemenu. Nezavisni jemenski stručnjak Hafez Albukari navodi što su sve Hutijevci proteklih godina dobili od Irana: „Savjetnici, tehnička, politička i vojna podrška. Više puta je otkriveno oružje koje potiče iz Irana. Ovu podršku najvećim dijelom dobijaju preko Hezbolaha.“

Hutijevci bi u slučaju nužde priskočili u pomoć Iranu – tako bi što ispalili bezbrojne rakete na Saudijsku Arabiju ili blokirali moreuz Babe el Mandeb te odsjekli Crveno more i Suecki kanal od Indijskog okeana.

Damask

U Siriji brigade iranske Revolucionarne garde igraju važnu ulogu. One su tako uputile šiitske borce u borbu protiv pobunjenika i tako pomažu zvaničnoj armiji Bašara al Asada koja je, nakon skoro devet godina rata, iscrpljena i desetkovana.

Gaza

U palestinskom Pojasu Gaze je Iran posljednjih godina povećao finansijsku podršku Hamasu. Teheran to vidi kao pomoć potlačenim Palestincima i kao mogućnost da naljuti Izrael. Nakon povlačenja jevrejskih doseljenika iz Pojasa Gaze 2005. godine, Amerikanci su odustali od toga da protivno volji Izraela izvrše deblokadu ovog područja. Od tada glavnu riječ vode ekstremisti.

( Deutsche Welle )