Zabluda

Zahvaljujući političarima kojima te stvari uglavnom nisu ni bile jasne, sekularizam u Crnoj Gori nikad nije sasvim zaživio, naprosto, daleko od toga da je pažljivo promišljan, više je bio dio jedne inercije koja ide uz komunističku ideologiju kao takvu. Danas plaćamo cijenu.

Zato s onakvom lakoćom u partijskim dokumentima najavljuju osnivanje crkve, i, principijelno, ne vide tu nikakav problem. Malograđanska filozofija nezamjeranja prije ili kasnije sve izjednači, sve razlike nestanu u tom bezukusnom palanačkom gulašu. U Crnoj Gori gotovo ništa nije izvedeno do kraja, otud taj sveopšti utisak nedovršenosti…

Tema famoznog Zakona i sve što iz nje, bilo čitano ili učitano proističe, pokazala se kao jedna od najizazovnijih javnih debata posljednjih godina.

Odmah prepoznate medijski impuls karakterističan za vrijeme AB revolucije.

Neko veče rečeno je da preko sto hiljada, pa i strotrideset hiljada ljudi učestvuje u moleban-šetnjama. Premda vas prosto sabiranje broja učesnika u svim gradovima u kojima se šeta neće odvesti dalje od dvadesetak hiljada.

Pretjeruje se iz istog razloga iz koga se i onda pretjerivalo: želi se stvoriti lažna/poželjna slika.

Sličan impuls imate i na drugopj strani: misle da je dovoljno medijski ignorisati litije i sve što ide uz to.

Nadmetanje SPS mitropolita sa domaćim političarima završeno je prije nego je i počelo, ali, Vučićeva intervencija - pričajte sa Irinjem, ne sa Amfilohijem - vratila je ove naše diletante u igru. Odmah su krenuli da popularizuju Vučićev zahtjev, da se razbacuju crkvenim terminima o kojima uglavnom malo znaju i slično. Najednom “konstruktivni” Amfilohije će im to zapamtiti, sigurno. Za razliku od “autoironičnog” Vučića, on nije “tupavo glumatalo”.

Među svim tim sličnim i različitim glasovima primjetan je i pokušaj da se sve ovo što se dešava - moleban-šetnje i prateći program, prikažu kao demokratska šansa, maltene kao “crnogorsko proljeće”. I to čak i od ozbiljnih autora. Zamor društva, krug vječito istih pitanja, nemogućnost da se dođe do suštinskih promjena, ali i beznađe čija je savršena slika jedna nakaradna elita, učinili su da neke posmatrače fascinira već sam čin mobilizacije, bez obzira na prirodu te i takve mobilizacije.

Nije li to pretjerivanje? Opasna zabluda?

Može li crkva biti saveznik u demokratizaciji crnogorskog (ili bilo kojeg) društva? Nije li naivno očekivati takvo što?

Neko bi mogao reći - zar nije, recimo, poljska crkva bila valjan saveznik u borbi za demokratizaciju Poljske u vrijeme sovjetske dominacije. Taj primjer, iz više razloga, nema sličnosti sa Crnom Gorom danas. Prije svega poljsko društvo je religijski prilično homogeno, a njihova crkva nije imala kvislinške epizode (“Poljska nikad nije dala kvislinga”, pjevao je Džoni 1981), te je u sudaru sa imperijalnim sovjetskim impulsom (u CG crkva je i dalje dio imperijalnog servisa) ona bila određena vrsta oslonca. Opet, možda baš zahvaljujući tome postoji naglašen konzervativni impuls u poljskom društvu do danas.

Dakle, zašto u CG crkva ne može biti saveznik na tom putu?

Pored mnogih principijelnih problema, jedan od razloga je i to što dobar dio građana CG smatra da je SPC u Crnoj Gori, od 1918. okupatorska crkva. Sviđalo se to vama ili ne, ali to je rubikon preko koga mnogi nikada preći neće. Tako da oni koji bi da crkvom prevaziđu podjele, nadaju se nemogućem. Kao da pokušavate vatru ugasiti benzinom. Davanje crkvi (bilo kojoj) takve pozicije prirodno će samo radikalizovati podjelu u crnogorskom društvu.

I mimo toga - može li se u jednom društvu nešto promijeniti sa onima čija čitava filozofija postojanja počiva na premisi da se ništa ne mijenja. Formula “Caru carevo, bogu božje” ne smeta ni Đukanoviću, ni Amfilohiju. Tu su obojica smjerni hrišćani.

( Balša Brković )