Prepisivali hrvatski zakon, ali po mjeri crnogorskih zaduženih kompanija
U član prepisan iz hrvatskog zakona, koji se odnosi na obaveze, umetnuto je "dospjelih" i time je omogućeno i velikim dužnicima učešće na tenderima
Kada se novi crnogorski Zakon o javnim nabavkama uporedi sa važećim Zakonom o javnim nabavkama Hrvatske, primjećuje se ogromna sličnost - ima članova koji su praktično prepisani, ali i dio kojim se značajno ublažava uslov finansijske sposobnosti kompanija, odnosno ponuđača u nadmetanjima, u odnosu na komšije.
Jedan od učesnika u izradi novog Zakona o javnim nabavkama (ZJN) koji je zahtijevao anonimnost, “Vijestima” je potvrdio da su pojedine odredbe bukvalno kopirane iz hrvatskog zakona, navodeći da je to urađeno u cilju “boljeg i preciznijeg usklađivanja tog propisa sa EU direktivama”.
Međutim, Vlada kao predlagač zakona i skupštinska većina koja ga je usvojila, praktično su obesmislili dokaz ekonomsko-finansijske sposobnosti, time što je ispred obaveza dodata riječ “dospjelih”.
Time je omogućeno firmama koje imaju veće kreditne obaveze, a malu imovinu, da mogu ispunjavati ekonomsko-finansijsku sposobnost u oblasti javnih nabavki.
Na primjer, hrvatski ZJN predviđa da se kao jedan od dokaza, za učešće na tenderima, u okviru ekonomsko-finansijske sposobnosti može zahtijevati da ponuđač dostavi informacije o svojim godišnjim finansijskim izvještajima koje pokazuju odnos (omjer) npr. između imovine i obaveza.
U crnogorskom Zakonu o javnim nabavkama to isto definiše da se od ponuđača može tražiti da je vrijednost imovine veća od dospjelih obaveza i navodi se da se to dokazuje finansijskim iskazom.
Bivši predsjednik skupštinskog Odbora za ekonomiju, finansije i budžet Aleksandar Damjanović ocijenio je za ”Vijesti” da tzv. razlika prilikom prepisivanja teksta zakona od Hrvata, a u dijelu definicije obaveza kompanije ponuđača, kao dokaza finansijske sposobnosti, “nije slučajna već je kao i niz drugih ‘slučajnosti’ smišljeno ostavljena u novom ZJN, koji je donijela skupštinska DPS-sateliti većina”.
“Tom odredbom se obesmišljava intencija zakonske odredbe iz Hrvatske po kojoj se sa dospjelim obavezama značajno ublažava uslov finansijske sposobnosti na način da se, recimo, i visokozaduženim kompanijama, čija zaduženja višestruko prevazilaze vrijednost imovine, omogućava učešće u javnim nabavkama, imajući u vidu dugoročnost kreditnog zaduženja. To u praksi daje prednost takvim kompanijama kojih je u Crnoj Gori niklo sijaset uz podršku kvazifinansijskih institucija ili kvazidržavnih banaka”, upozorio je Damjanović.
Na ovaj način se, napominje samostalni poslanik, dodatno monopoliše sektor javnih nabavki vrijedan gotovo 400 miliona eura.
“To u krajnjem dovodi do skupljih nabavki, a na tržištu se promoviše nelojalna konkurencija kompanija koje imaju prikrivenu ili neskrivenu podršku finansijskog sektora”, istakao je Damjanović.
Iz Ministarstva finansija, kojim rukovodi Darko Radunović, danima nijesu poslali objašnjenje u vezi sa prepisivanjem odredbi hrvatskog zakona, kao ni odgovor na pitanje zašto je u crnogorskom ZJN, u pogledu ispunjavanja ekonomsko-finansijskih sposobnosti ponuđača na nadmetanjima, ispred riječi obaveza ubačena riječ “dospjelih” čime je praktično omogućeno firmama koje imaju znatne kreditne obaveze, a malu imovinu da taj uslov mogu da ispune. Može se reći da u domaćim uslovima praktično ne postoji firma koja ima manju imovinu od dospjelih obaveza. Ni finansijski iskaz (bilans stanja, bilans uspjeha, izvještaj revizora), čija je forma propisana posebnim zakonima u Crnog Gori, ne sadrži ukupne “dospjele obaveze”, pa se njima i ne može dokazivati ovaj zahtjev. Time se dovodi u pitanje i usaglašenost ovog sa drugim crnogorskim propisima.
Nejasnoće i neusaglašeni članovi
Nejasno je i zašto je iz zakona koji uređuje oblast javnih nabavki, kao dokument za dokazivanje ekonomsko-finansijske sposobnosti, izbačen odgovarajući bankarski izvod (potvrda) o finansijskoj sposobnosti ponuđača koji i dalje postoji u hrvatskom ZJN, a postojao je i člana 68. dosadašnjeg crnogorskog ZJN.
Primjetno je i da su članovi 104. i 105. novog crnogorskog ZJN neusaglašeni između sebe.
Članom 104. propisano je da se od ponuđača može tražiti da minimalni iznos ostvarenog prometa u prethodnoj godini bude veći od procijenjene vrijednosti predmeta nabavke i tu se ne navodi da taj promet mora biti iz oblasti predmeta javne nabavke, a u članu 105. se za dokazivanje tog uslova navodi izjava privrednog subjekta o ostvarenom prometu u djelatnosti iz oblasti predmeta nabavke u dvije prethodne finansijske godine. To znači da se zahtjev iz člana 104. dokazuje izjavom iz člana 105. koja nije usaglašena za zahtjevom iz člana 104. novog crnogorskog ZJN.
( Milorad Milošević )