Najopasniji ljudi u svijetu su oni koji ga vode

Na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji ove nedjelje, gdje će se okupiti najveći umovi globalne bezbjednosti, lideri Evropske unije neće se baš uklopiti sa mnogim drugim vođama - za dobro ili zlo, Brisel još nema tvrdu moć da ubije bilo koga, piše briselski portal Politiko.

„U tom smislu, šef EU za spoljnu politiku Žozep Borel i komesari u njegovoj delegaciji, nisu dio onoga što neki eksperti predstavljaju kao najveću, najneposredniju bezbjednosnu prijetnju: Sada su, kao i uvijek, najopasniji ljudi u svijetu oni kojima je povjereno da njime upravljaju“, navodi „Politiko“.

Ijan Bremer, predsjednik Eurazija grupe, njujorške konsultantske firme koja je fokusirana na političke rizike, kaže da su najveću nestabilnost u svijetu izazvali šefovi država, a ne teroristi.

Mnogi od tih lidera, ili njihovi glavni savjetnici, došli su juče na Minhensku konferenciju, čija je ovogodišnja tema „Bez-zapadnjaštvo“ (Westlessness) - kolektivna zabrinutost zbog opadanja značaja Zapada.

Analitičari, međutim, kažu da je u toku širi i pogubniji kolaps, koji uključuje sve veće nepoštovanje starih međunarodnih pravnih konvencija o načinu vođenja oružanih sukoba, kao i opasni novi način viđenja, čak i slavljenje, smrtonosnih vojnih udara.

„Politiko“ ističe da te promjene označavaju propadanje „pravednog rata“, tradicije vojne etike stare nekoliko milenijuma, koja je liderima pružala moralni okvir za upotrebu sile. One nameću neugodna pitanja, koja vjerovatno neće biti aktuelna u Minhenu i Briselu u skorije vrijeme, o tome da li je EU uopšte spremna da se nosi sa sve više ubilački nastrojenim geopolitičkim partnerima, i na duže staze, da li je inicijativa EU za većim vojnim i odbrambenim kapacitetima u skladu sa njenim suštinskim ciljem mira i prosperiteta, piše portal.

„Dok je arsenal EU uglavnom ograničen na ekonomske sankcije, ostali lideri sve više potvrđuju smrtonosnu moć mutnim ciljevima i koriste asimetrična sredstva - ciljana ubistva, sajber napade i druge hibridne mjere, povremeno angažujući posredničke snage koje uključuju plaćenike i privatne milicije“.

U komentaru se podsjeća da je ova godina počela pričom o „trećem svjetskom ratu“ na društvenim mrežama nakon američkog napada na iranskog generala Kasima Sulejmanija, koji su kritičari osudili kao nezakonito ubistvo.

Dok vlade ranije možda ne bi odmah komentarisale takvu likvidaciju, predsjednik SAD Donald Tramp se odmah pohvalio.

Isto je učinio i Donald Tramp Mlađi nakon što su SAD ovog mjeseca ubile lidera Al kaide u Jemenu.

On je na Tviteru pohvalio oca i zahvalio mu se za ubistvo.

Tramp je, dodaje „Politiko“, pokazao malo obzira i prema konvencijama o ratovanju u međunarodnom pravu, kada je prijetio da će bombardovati kulturne objekte Irana, i nije se povukao kada mu je rečeno da bi to bilo kršenje Haške konvencije.

„Njima je dozvoljeno da ubijaju naše ljude, da ih muče i sakate. Dozvoljeno im je da ih dižu u vazduh. A nama nije dozvoljeno da taknemo njihove kulturne objekte? To ne ide tako“, rekao je Tramp novinarima.

„Politiko“ ocjenjuje da je njegov stav ohrabrio druge lidere koji možda još manje poštuju takozvane zapadne norme.

„Ruski predsjednik Vladimir Putin je jedan od najdrskijih svjetskih lidera kada je riječ o vansudskim ubistvima na stranoj teritoriji“, navodi portal, podsjećajući na njegovu izjavu u decembru u Parizu, kada samo što nije priznao da je Rusija ubila čečenskog separatistu Zelimhana Hangošvilija u Berlinu prošlog avgusta.

„Znam da je u Berlinu ubijen čovjek, koji je igrao aktivnu ulogu u neprijateljstvima na strani separatista na Kavkazu … to je čovjek kojeg smo tražili, veoma grub i krvožedan“, rekao je Putin na konferenciji za novinare u Jelisejskoj palati.

U Minehnu se očekuju i ruski šef diplomatije i princ Faisal bin Farhan al Saud, njegov saudijski kolega, čija je vlada, nakon puno poricanja, prihvatila odgovornost za ubistvo kolumniste „Vašington posta“ Džamala Hašogija, dodaje „Politiko“.

Eksperti kažu da često izgleda da je papa Franjo jedini lider međunarodnog ranga koji ovih dana snažno zagovara nenasilje, navodi se u komentaru.

„Lideri EU, koje često kritikuju zato što nemaju tvrdu moć da bi nametali vrijednosti svoje meke moći, mogu makar naći utjehu u činjenici da kroz istoriju nisu bili glavni u doprinosu globalnoj trci u naoružanju“, ocjenjuje „Politiko“.

Tramp se jednom našalio da je bivši šef Evropske komisije Žan-Klod Junker „brutalni ubica“, ali EU još nema ni dronove ni vojnike koje bi mogla angažovati, piše portal, ističuči da je Žozep Borel priznao ograničenja bloka.

„Zabarikadirali smo se u uvjerenju da nema vojnog rješenja“, rekao je Evropskom parlamentu prošlog mjeseca. „U Siriji je bilo vojno rješenje, postigli su ga Turci i Rusi“. Na EU će se, ocjenjuje „Politiko“, vjerovatno nastaviti pritisak da ojača.

„Bezbjednosni analitičari ukazuju na dva uzroka sve većeg osjećaja bezakonja: uspon Kine, koja ne dijeli stav Zapada prema ljudskim pravima i demokratskim slobodama, i povlačenje Vašingtona iz uloge globalnog policajca koju je igrao, iako nevoljno, od kraja Hladnog rata“, piše u komentaru.

Na mnogo načina, nakon napada 11. septembra, ponekad se čini kao da svjetski policajac nije rano otišao u penziju nego da je promijenio stranu, kaže Endru Bačevič, istoričar i penziosnisani američki pukovnik koji je sada predsjednik Kvinsi instituta za odgovorno državništvo u Vašingtonu.

„Takozvana Bušova doktrina preventivnog rata, u kojoj smo proglasili da imamo pravo da pokrećemo rat protiv nekoga za koga smatramo da bi u budućnosti mogao biti prijetnja, tako da je eliminišemo prije nego što postane prijetnja - izmiče kontroli. To apsolutno ukida ograničenja koja su države do sada poštovale“, rekao je Bačevič.

Endru Fiala, profesor filozofije i direktor Centra za etiku na Državnom univerzitetu u Kaliforniji, kaže da dio problema čini to što pobornici nenasilja često nisu pozvani na događaje poput Minhenske konferencije, gdje bi mogli ohrabriti samoispitivanje.

„Postoji ta vrsta bezbjednosnog establišmenta koji zaista upravlja konverzacijom. To je dio problema. Postoji vrsta pretpostavke militarizma u globalnim elitama, zajednička zabrinutost da sve zahtijeva vojno rješenje“, kaže Fiala.

„Ako imate samo čekić, sve vam izgleda kao ekser“.

Svijet opasniji zbog SAD, Kine i Rusije

Njemački predsjednik Frank-Valter Štajnmajer kritikovao je juče administraciju SAD zbog toga što izgleda da odbacuje „čak i ideju međunarodne zajednice“.

On je u uvodnom govoru na konferenciji u Minhenu izrazio žaljenje zbog „sve destruktivnije dinamike u globalnoj politici“.

„Iz godine u godinu sve više se udaljavamo od cilja međunarodne saradnje radi stvaranja mirnijeg svijeta. Ideja takmičenja velikih sila trenutno dominira ne samo strateškim dokumentima našeg vremena, već označava i novu realnost širom svijeta“, rekao je bivši socijademokratski ministar spoljnih poslova.

On je kritikovao Rusiju zbog toga što je učinila da „vojna snaga i nasilno mijenjanje granica ponovo postaju političke metode“ u Evropi.

Za Kinu je rekao da prihvata međunarodno pravo samo selektivno, kada nije protivno njenim interesima.

„A naš najbliži saveznik, SAD, pod sadašnjom vladom, odbacuje čak i ideju međjunarodne zajednice“, rekao je Štajnmajer.

To, kako je dodao, dovodi do „više nepovjerenja, više naoružavanja, manje bezbjednosti... i vodi ka novoj trci u nuklearnom naroružanju.“

( Angelina Šofranac )