Šta je pokazala Minhenska konferencija: SAD i EU u paralelnim svjetovima

Minhenska bezbjednosna konferencija, koja je decenijama služila kao snažan simbol snage zapadnog savezništva, ove godine je demonstrirala da je jaz između saveznika veći nego ikada, navodi portal „Politiko“.

Trodnevni događaj, okončan u nedjelju, zapravo je najviše ukazao na razlike u stavovima između Sjedinjenih Država i dominantnih evropskih sila – Njemačke i Francuske. Dvije strane imaju različite stavove ne samo kada su u pitanju krupne teme sa kojima se suočava Zapad poput Rusije, Irana i Kine, već praktično bitišu u paralelnim univerzumima, navodi briselski portal.

Najalarmantnije je to što se najveće mimoilaženje odnosi na suštinu transatlantskog saveza, a to je američka posvećenost Evropi.

Evropski lideri su se u Minhenu, bilo javno ili privatno, žalili zbog onoga što smatraju američkom otuđenošću od regiona i svijeta.

Njemački predsjednik Frank Valter Štajnmajer je otvorio konferenciju - jedno od najvećih godišnjih okupljanja političkih lidera, vojnih šefova i vodećih diplomata iz cijelog svijeta - optužujući Trampovu administraciju da je „odbacila ideju međunarodne zajednice“ i svoje interese stavila ispred svih ostalih uključujući susjede i partnere.

Francuski predsjednik Emanuel Makron je dan kasnije ponovio Štajnmajerov stav i primijetio da „Evropa ne želi isto što i SAD“.

Američki zvaničnici su bili zapanjeni, navodi briselski portal. „Ovdje sam da bih vam saopštio činjenice“, kazao je ljutito američki državni sekretar Majk Pompeo u subotu nakon što je citirao Štajnmajera i druge zapadne lidere koji su izrazili slične stavove. „Ovakve izjave ne odražavaju realnost“.

Pompeo, koji je služio u vojsci u Zapadnoj Njemačkoj 1980-ih godina, pokušao je da opovrgne tvrdnje Evropljana naglašavajući da SAD opredjeljuju više resursa za odbranu Evrope, u smislu novca i personala, nego u bilo kojem periodu od Hladnog rata. Podsjetio je publiku i da je samo u Njemačkoj bio tri puta u zadnja četiri mjeseca.

„Da li je to Amerika koja odbacuje odgovornost“, upitao je. „Hajde da budemo iskreni. SAD su te koje se bore za suverenitet i naše prijatelje“.

Osim predstavnika Poljske i baltičkih zemalja, koji smatraju SAD garantom njihovog suvereniteta, rijetki Evropljani u prostoriji su povjerovali u Pompeov govor. Njemci i Francuzi su se naknadno, kako navodi „Politiko“ složili da Pompeova publika nijesu bili Evropljani u toj prostoriji već Donald Tramp.

Pompeovo insistiranje da „Zapad pobjeđuje, mi kolektivno pobjeđujemo“, mnogi prisutni su protumačili kao „SAD pobjeđuju“. Reakcija na Pompeov govor zapravo pokazuje koliko se negativno na odnos sa Evropom odrazila Trampova agresivna i često uvredljiva retorika.

Čak i suočeni sa činjenicama koje opovrgavaju stav o američkoj otuđenosti, Evropski zvaničnici prosto ne vjeruju u njih.

Sa druge strane, mnogi u američkoj delegaciji bili su zbunjeni kada su se suočili sa razlikama u tome kako oni vide svoju ulogu i kako je vide Evropljani.

„Malo sam zatečen tonom“, kazao je Majk Tarner, republikanski kongresmen iz Ohaja i član odbora oružanih snaga. Tarner, koji već deset godina prisustvuje konferenciji, kazao je za „Politiko“ da ga je iznenadilo što su SAD morale da brane svoju posvećenost Evropi iako na to troše milijarde dolara. „Evropljani bi trebalo malo više da se fokusiraju na ono što mi radimo ovdje“, kazao je Tarner.

On je kazao da ga naročito nervira Njemačka, koja uprkos insistiranju Trampa i drugih zvaničnika još nije ni blizu da ispuni obećanje i poveća potrošnju na odbranu na dva odsto BDP-a. Berlin je saopštio da će taj cilj ispuniti tek 2031. godine, podsjeća „Politiko“.

„Džonu F. Kenediju je manje vremena trebalo da ispuni obećanje o odlasku na Mjesec“, kazao je Tarner.

Čak su i kritičari Trampa u Minhenu bili zatečeni signalima koje su poslali pojedini evropski lideri. Nikolas Berns, bivši američki ambasador u NATO i dugogodišnji diplomata, kazao je da ga zabrinjava Makronov stav prema Rusiji.

Francuski predsjednik je obnovio poziv da se Evropa približi Moskvi. Berns ističe da je u Minhenu izostala snažna osuda ruskog bombardovanja sirijske pokrajine Idlib.

Makron je samo kratko pomenuo tu krizu rekavši da se Pariz ne slaže sa Moskvom oko onoga što se dešava u Idlibu i da je „to neprihvatljivo“.

Berns je bombardovanje opisao kao „varvarsko“ i naglasio da je je proizvelo „800 000 izbjeglica, najviše u sirijskom građanskom ratu“.

„Ovdje u Evropi o tome se gotovo ne priča i to je tragično“, kazao je Berns.

( Nada Bogetić )