Mediteran je materica Evrope

Izdavačka kuća “Shura publikacije” iz Opatije, specijalizovana za objavljivanje djela evropskih autora, objavila je knjigu poezije crnogorskog, južnoslovenskog i mediteranskog pjesnika Borisa Jovanovića Kastela “Bumerang valova”. To je druga Kastelova knjiga koju je objavila pomenuta izdavačka kuća. Prethodno su, 2018. godine, objavili “Testament u školjkama”, koji je uspješno promovisan hrvatskoj publici.

“Kastel važi za jedinstvenog pjesnika mediteranskog senzibiliteta koji vremenski i prostorno prenosi iskonsku vibraciju Sredozemlja i njome obogaćuje naše živote i naše viđenje svijeta. Poezija koja premošćuje vjekove i spaja obale, kulture i zemlje, hljeb i so je one memorije nužne za budućnost, za našu ukotvljenost u vremenu i prostoru. Ako sjećanja biramo, onda je ovo poezija koju treba birati”, poručio je izdavač “Bumeranga valova”.

A “mediteranski gospar”, pjesnik čiji su stihovi prevedeni na mnoge strane jezike, ali i krase stranice brojnih antologija evropske poezije, čija poezija “uranja u unutrašnja mora bez koji bi jedrenjaci bili najobičnije olupine”, smatra da je objavljivanje “Bumeranga” u zemlji sa kojom dijelimo Mediteran, više od knjige.

“To je nešto sudbinsko i medaljon poezije, dokaz saradnje mediteranskih naroda i poveznica jadranskih kultura. Cijelog života, izgleda, pišem jednu jedinu knjigu posvećenu Mediteranu, pa je i ‘Bumerang valova’ samo jedan kamičak u tom beskrajnom, bezvremenom i ponornom mozaiku. I ovu knjigu doživljavam kao plutajuću amforu čija sadržina nudi drevno vino metafora i metonimija onog antičkog Mediterana, Sredozemlja u eri globalizacije bačenog na margine i, najvažnijeg, intimnog Mediterana kao unutrašnjeg mora, pučine potrage za sobom i ogledala slobode, sopstva i beskonačnog u nama. Ova poezija nije ni u naznakama potraga za zlatnim runom kao simbolom slave i moći, već krstarenje za vanvremenim i beskrajem duše i časti”, kazao je za “Vijesti” pjesnik ovjenčan brojnim nagradama.

Na koricama knjige citirane su riječi velikog evropskog intelektualca, pisca i mediteraniste Predraga Matvejevića.

“Da sam prije imao u ruci tvoje knjige, neke bi stranice moga „Brevijara“ bile drukčije, bolje. Rado te čitam već otprije i mislim - evo prvaka onih koji će poslije mene, bolje od mene, reći sve što treba o Jadranu i Mediteranu”, riječi su autora “Mediteranskog brevijara” zbog kojeg je šezdesetak uglednih italijanskih umjetnika, među kojima i Umberto Eko, 2016. potpisalo inicijativu da mu se dodijeli Nobelova nagrada za književnost.

“Riječi velikog Predraga Matvejevića o mojoj poeziji laskaju, ali i obavezuju jer ploviti kroz mračne naplavine balkanskog vremena i moreuzima sredozemnih iskušenja, lišen pomoći pomorskih portilana, kompasa, časovnika i kotvi, eto zavjeta ove poezije. Ona želi sačuvati plamen ljudskog duha u vremenima disolucije svih civilizacijskih vrijednosti gdje isplivavaju totalitarizmi i klerofašizam. Mediteran je materica Evrope, a ne obrnuto, i to je bilo i ostalo Matvejevićevo i moje geslo u pogledu naše saradnje, bratstva i prijateljstva”, kazao je Kastel.

Recenzent i autor pogovora “Bumeranga valova”, poznati bosanskohercegovački i južnoslovenski književnik i profesor Nedžad Ibrahimović, zapisao je da se “ispod ‘kože’ Kastelovog pjesničkog jezika krije sjaj metafora i mreža metonimija koji grade jedan svijet sazdan od nepotrošive simbolike Mediterana (i Mediteranaca)”.

“Ove su pjesme ‘živi’ arheološki ostaci, takoreći, ovo su plutajuće amfore sa jednog strasnog pjesničkog istraživanja i putovanja korpusima mediteranske simbolike, mediteranskog duha i njegovog tijela… Na ovom mjestu Kastelov jezik iznosi rudimentarno bogatstvo mediteranske istorije i pokazuje granice jezika koje se uvijek pojave u susretu sa nepojamnim i koje, tek tada, te granice, o tome nepojamnom najbolje govore”, zapisao je Ibrahimović.

Knjiga, kao i Kastelov pjesnički portret, biće promovisani u maju u gradskoj vijećnici Korčule u okviru “Dana Petra Kanavelića” u organizaciji Hrvatskog književnog društva i izdavačke kuće “Shura Publikacije”, književno-naučne manifestacije u sklopu koje je prošle godine promovisan i njegov “Testament u školjkama”.

“Valeri u jednoj pjesmi divno reče: ‘Požurimo u talase, živimo iznova’. Eto potvrde da su mediteranska krstarenje zapravo jedini put ka sebi i vječnom”, kazao je pjesnik čija poenta njegove poezije je sadržana u rečenici “Sredozeman sam, ako ta vjeroispovijest postoji”.

“Ako si čovjek još na vodi - progutaće te. Ako si jezik potonule galije - otrovaće se od tebe. Tek onda bićeš čovjek, brodolomniče”, stihovi su pjesnika koji je “mastiljavom farbom morskog kameleona, sepijom, prelio crno-bijele fotografije da nadživi biografiju”.

( Svetlana Mandić )