Trampov plan je sličan aparthejdu

Pedeset bivših evropskih lidera i ministara spoljnih poslova potpisalo je otvoreno pismo u kojem je izrazilo „ozbiljnu zabrinutost“ zbog bliskoistočnog mirovnog plana predsjednika SAD Donalda Trampa.

U pismu koje je juče objavio britanski „Gardijan“, kritikuje se plan jer dozvoljava izraelsku aneksiju jevrejskih naselja na okupiranoj Zapadnoj obali i stvara „situaciju sličnu aparthejdu“.

Plan, koji predlaže dvodržavno rješenje i koji su Palestinci u potpunosti odbacili, Tramp je objavio 28. janaura u Bijeloj kući, u prisustvu izraelskog premijera Benjamina Netanjahua. Autori pisma smatraju da to nije mapa puta za održivo dvodržavno rješenje, niti za bilo koje drugo legitimno rješenje sukoba.

„Plan je kontradiktoran međunarodno dogovorenim parametrima za bliskoistočni mirovni proces, relevatnim UN rezolucijima, uključujući Rezoluciju 2334 Savjeta bezbjednosti i najfundamentalnije principe međunarodnog prava. Umjesto da promoviše mir, rizikuje da podstakne sukob na štetu izraelskih i palestinskih civila i sa ozbiljnim posljedicama po Jordan i širi region“, navodi se u pismu.

Ocjenjuje se da plan dozvoljava „aneksiju velikih i vitalnih djelova okupirane palestinske teritorije i legitimizuje i ohrabruje nelegalno“ širenje jevrejskih naselja, a uz to priznaje pravo samo jedne strane na Jerusalim i ne nudi pravedno rješenje za pitanje palestinskih izbjeglica.

Pritom se napominje da buduća palestinska država neće imati kontrolu i suverenitet nad svojom iscjepkanom teritorijom.

„Mapom koja se prikazuje u planu predlažu se palestinske enklave pod trajnom izraelskom vojnom kontrolom, što evocira užasavajuće asocijacije na bantustanima u Južnoj Africi“, dodaje se u pismu.

Čitav plan se opisuje kao „formalizovanje trenutne realnosti na okupiranoj palestinskoj teritoriji, na kojoj dva naroda žive jedan pored drugog, bez jednakih prava“.

„Takav ishod ima karakteristike slične aparthejdu - što je termin koji ne koristimo olako“, zaključuje se u pismu koje su, između ostalih, potpisali bivši šef diplomatije i vicekancelar Njemačke Zigmar Gabriel, bivši ministar spoljnih poslova Velike Britanije Džek Stro, bivši generalni sekretari NATO Havijer Solana i Vili Klaes, te Kris Paten, bivši potpredsjednik Evropske komisije.

Oni su poručili da međunarodna zajednica, „posebno Evropska unija“, mora spriječiti takav scenario kako bi sačuvala „dostojanstvo i prava Palestinaca, budućnost izraelske demokratije i širi međunarodni poredak zasnovan na pravilima.

Potpisnici su pozdravili saopštenje visokog predstavnika EU Žozepa Borela, u kojem je naglašena posvećenost EU dvodržavnom rješenju zasnovanom na granicama iz 1967, u skladu sa međunarodnim parametrima. „U potpunosti se slažemo sa EU da koraci Izraela ka anekciji, ako budu primijenjeni, ne mogu proći bez reakcije, jer bi narušili fundamentalnu međunarodnu normu koja zabranjuje sticanje teritorije silom“.

Među ostali potpisnicima su bivši ministri ili lideri Hrvatske, Slovenije, Austrije, Belgije, Češke Republike, Danske, Estonije, Finske, Luksemburga, Italije, Holandije, Poljske, Španije, Švedske i Švajcarske.

„Imajući u vidu hitnost situacije, pozivamo Evropu da odbaci američki plan kao osnovu za pregovore i preduzme hitne i efikasne korake za suzbijanje prijetnje od aneksije - i time sačuva međunarodni poredak zasnovan na pravilima,“ navodi se u pismu. Ministri spoljnih poslova Arapske lige su odbacili plan, a Palestinska uprava je prekinula sve veze sa SAD o Izraelom.

Ranije ove nedjelje, i papa je kritikovao plan, upozorivši da se ne donose „nepravedna rješenja“ za sukob.

( Angelina Šofranac )