Bivši vlasnik Željezare kupio banku u Crnoj Gori

Suvlasnik kompanije “Midland Resources”, milijarder Aleks Jevsejević Šnajder jedan je od dva krajnja vlasnika crnogorske Nove banke koju je početkom ove godine prodala kompanija “Azmont Investments”. “Midland Resources” je firma kojoj je Vlada Crne Gore dala da upravlja nikšićkom Željezarom od sredine 2004. godine do kraja 2005. godine, kada je napustila fabriku pod neutvrđenim okolnostima i ostala dužna državi višemilionski iznos za poreze od 2,7 miliona.

Iz Nove banke juče je objelodanjeno da, nakon uspješne promjene vlasništva od 9. marta, posluje pod nazivom “Adriatic bank”, navodeći, između ostalog, da su njeni krajnji vlasnici Aleks Šnajder i dr David Genecov. Šnajder je rođen u Lenjingradu 1968, a zatim je živio u Izraelu i Kanadi.

Centralna banka (CBCG), kojom rukovodi guverner Radoje Žugić, sredinom januara nije željela da saopšti “Vijestima” ko su vlasnici firme “Adriatic Capital LLC” iz američke države Delaver koja je 15. januara na Montenegroberzi kupila stopostotno vlasništvo podgoričke Nove banke za 7,1 milion eura od “Azmont Investmentsa”, koji gradi turistički kompleks Portonovi u Kumboru.

“Firmu “Adriatic Capital LLC” su osnovala dva fizička lica (državljani Kanade i SAD-a) za potrebe sticanja direktnog kvalifikovanog učešća u Novoj banci. Njihovo finansijsko stanje, kao budućih akcionara banke je zadovoljavajuće, pa je ocijenjeno da su u mogućnosti da svojim kapitalom podrže projektovani rast i razvoj banke”, saopšteno je iz CBCG u januaru.

Magazina “Forbs” u članku koji je objavio 2005. godine navodi da je Šnajder rusko-kanadski biznismen koji je izgradio finansijsko carstvo vrijedno više od četiri milijarde dolara. Osim bankarstva, bavi se industrijom čelika, građevinarstva, hotelijerstva... Forbs piše da je dio tog novca od 1,4 milijarde stekao od trgovine ukrajinskim čelikom i uzimanjem pod kontrolu četvrte najveće čeličane u Ukrajini koja se naziva Zaporizhstal, a koja je u vlasništvu konzorcijuma “Midland Resources”.

Forbs piše da je “Midland Resources” registrovan u britanskom poreskom raju Gernzi (Guernsey). Pod tim holdingom su elektroenergetska mreža u Jermeniji, dva hotela, lanac pekara i kompanija za proizvodnju mesa u Srbiji, ruska čeličana u Volgogradu, kockarnica u Moskvi...

“Šest mjeseci nakon što je kupio čeličanu u Crnoj Gori prošlog juna (jun 2004. godine) za hiljadu dolara, 500.000 dolara socijalnog programa i obećanje da će investirati 46 miliona dolara, automobil njegovog generalnog direktora je dignut u vazduh. Vlasti istražuju slučaj, ali kaže Šnajder, postoji mnogo osumnjičenih”, navodi Forbs.

“Midland” je tada dobio Željezaru za svega hiljadu dolara, a Vlada je preuzela dugove od 60 miliona. Prema ugovoru, dvije trećine iznosa računa za struju je takođe plaćala Vlada, a iz budžeta su i isplaćene otpremnine za tada utvrđen višak od 500 radnika.

U Nikšiću je 15. decembra 2004. godine ispod “audija A8” u vlasništvu nikšićke Željezare, koji je koristi izvršni direktor Vadim Aleksandrovič Lejbenzon, u večernjim satima aktiviran eksploziv. Eksplozija se dogodila ispred balon-sale pod Trebjesom, u trenutku kada je Ukrajinac sa saradnicima iz fabrike igrao mali fudbal. U ovom incidentu nije bilo povrijeđenih.

Predstavnik “Midland Resources” Lejbenzon punio je stranice crnogorske štampe i zbog sudskog spora koji je tada pokrenuo izvršni direktor Grupe za promjene (GZP), sada poslanik DF-a Nebojša Medojević, koji ga je tužio za klevetu.

Predstavnici GZP su u decembru 2004. godine optužili kompaniju “Midland” i tadašnjeg direktora da su oštetili Željezaru za 2,2 miliona eura, da ne plaćaju doprinose i poreze na plate, da proizvode iz Željezare prodaju svojim firmama daleko ispod cijene i da malo ulažu u modernizaciju. Lejbenzon je uzvratio kontraoptužbom da su firme, čiji su direktori članovi GZP, od Željezare zarađivali i po 450.000 eura. On je tvrdio da su se članovi GZP “vjerovatno uvrijedili što ne mogu i dalje da potkradaju Željezaru”, nakon čega je uslijedila tužba za klevetu.

Lejbenzon je tada pred izbore u Nikšiću podržao kandidata DPS za gradonačelnika, izjavivši da mu je žao što ne može da glasa “za jedinog kandidata koji razumije potrebe i položaj Željezare”.

Lejbenzon je početkom 2005. godine sklonjen sa mjesta izvršnog direktora, uz obrazloženje da je raspoređen na novo radno mjesto. Nakon toga otputovao je u Rusiju. Ubrzo nakon njega i “Midland” napušta Željezaru, ostavivši je u dugovima.

“Midland Resources” bio je jedan od zainteresovanih za tender za tivatski Montepranzo za koji je nudio 10 miliona eura uz investicije od 50 miliona eura.

Dobar sa Trampom, a njegov partner sa Putinom

Neprofitna organizacija “Investigaterussia”, koja se bavila uplitanjem Rusije u procese u SAD-u, navodi da je Šnajder finansijski pomogao 2010. godine projekat “budućeg američkog predsjednika Donalda Trampa “Tramp tower” u Torontu. Tramp je taj projekat počeo nekoliko godina ranije sa kompanijom Ritz-Carlton i programerom Leib Valdmanom, ali kada su mediji otkrili da je Valdman pod istragom, Ritz-Carlton se povlači iz projekta. Nakon toga Šnajder je sa Trampom potpisao ugovor o licenciranju i upravljanju projektom “Tramp tower” u Torontu. Šnajder je tada prodao dio akcija u čeličani Zaporizhstal u Ukrajini i tim novcem je, prema pisanju medija, finansijski pomogao gradnju “Tramp tower” u Torontu.

Akcije je prodao grupi od pet ofšor kompanija koje je finansirala ruska državna banka Vnesheconombank (VEB) pod kontrolom predsjednika Rusije Vladimira Putina. VEB se našao pod američkim sankcijama zbog ruske aneksije Krima 2014. godine.

Forbs navodi da se Tramp i Šnajder nijesu poznavali prije ulaska rusko-kanadskog biznismena u posao koji je pokrenuo Tramp prije izbora za američkog predsjednika. “Tramp tower” u Torontu je svečano otvoren 2012. godine, a vrpcu su zajedno presjekli Tramp i Šnajder.

Dok je on u poslovnim vezama sa Trampom, njegov partner u Midlandu Ukrajinac Eduard Šifrin je 2016. godine dobio rusko državljanstvo dekretom koji je potpisao Putin.

( Goran Kapor, Marija Mirjačić )