NATO lovi avion Vlade Crne Gore

NATO će od 5. juna motriti na nebo iznad Crne Gore, a probu presretanja “sumnjivog” vazduhoplova nad Crnom Gorom, lovci ratnih vazduhoplovstava Italije i Grčke imaće dan ranije, u ponedjeljak.

Italijanski i grčki lovci na poziv Vazduhoplovno-operativnog centra vazduhoplovstva VCG, prizemljiće "sumnjivu letjelicu" na aerodrom Golubovci, a "uljez" će biti avion Vlade CG "learjet", saznaju "Vijesti" u Vladi.

Letjelice Grčke i Italije neće slijetati na podgorički aerodrom, već će se nakon misije vratiti u svoje baze. Italijanski i grčki lovci inače, već jedno vrijeme, osim za potrebe svojih zemalja, kontrolišu vazdušni prostor Albanije koja kao i Crna Gora, nema lovačke borbene avione.

Misije kontrole vazdušnog prostora imaju zadatak da štite nebo saveznika u NATO koji nemaju svoje vazduhoplovne snage, a u Evropi postoji nekoliko ovakvih misija.

NATO air policing je dugotrajna, rutinska misija za očuvanje integriteta vazdušnog prostora Alijanse, što je osnovni zadatak za kolektivnu odbranu saveza. To je mirnodopska misija koja uključuje sistem za nadzor i kontrolu vazdušnog prostora.

Na ovaj način funkcioniše u Blatičkim zemljama gdje avioni RV Španije, Portugala i Francuske čuvaju nebo Litvanije, Letonije i Estonije. Italija takođe rutinski pomaže zaštiti slovenačkog vazdušnog prostora, dok britanski RAF učestvuje u vazdušnim patrolama nad Rumunijom.

U ovim misijama NATO lovci polijeću kako bi između ostaloga, pomogli vojnim ili civilnim vazduhoplovima koji se nalaze u nevolji, ili da presretnu letjelice koji ne poštuju međunarodne uredbe o vazdušnom saobraćaju i prilaze vazdušnom prostoru NATO saveznika.

Ubuduće će to nad Crnom Gorom stalno raditi lovci dviju susjednih zemalja, sa čijim će vladama biti potpisani sporazumi. To znači da će, prvi put nakon početka 2000-ih, od ponedjeljka Crna Gora opet imati “bezbjedonosni kišobran” nad sobom, u obliku nekih od najmodernijih borbenih aviona NATO poput “eurofighter typhoona” ili novog američkog višenamjenskog borbenog aviona, “locheed martin F-35 lightning II” kojeg upravo u svoju operativnu upotrebu uvodi RV Italije.

Budući da se ovo obavlja u skoplu NATO misije Adriatic Air Policing, Crna Gora osim svog redovnog godišnjeg članskog doprinosa koji već plaća NATO-u, neće snositi dodatne finansijske troškove jer će se ono finansirati iz zajedničkog NATO budžeta.

Crna Gora je sa Kontrolom letjenja Srbije i Crne Gore SMATSA iz Beograda koja nadzire vazdušni prostor dviju država, potpisala sporazum o civilno-vojnoj saradnji u upravljanju, kojim je uređena uloga SMATSA u okviru NATO misije.

Nakon toga sa Vrhovnom komandom savezničkih snaga za Evropu parafiran je Tehnički sporazum o zaštiti vazdušnog prostora Crne Gore koji je pravni osnov za to.

U znak upozorenja mogu i pucati

U slučaju polijetanja na Alpha signal za uzbunu, koji se izvode za neposrednu nacionalnu odbranu i/ili da garantuju integritet nacionalnog vazdušnog prostora, to podrazumijeva da će se naoružani dežurni lovci Grčke ili Italije naći nad Crnom Gorom za desetak minuta.

U našem vazdušnom prostoru, Crna Gora NATO lovcima odobrava izbacivanje pirotehničkih sredstava kao sredstava upozorenja, ispaljivanje rafala upozorenja i odobrenje za eventualno borbeno dejstvo zbog vojne prijetnje.

Za potrebe ovih misija Crna Gora odobrava i tzv. NATO letove za podršku koji podrazumijevaju letove aviona-tankera za dopunu lovaca gorivom u vazduhu ili letove komando izviđačkih AWACS aviona.

Time se praktično čitav vazdušni prostor nad istočnom obalom Jadrana stavlja pod bezbjednosni kišobran NATO-a.

( Siniša Luković )