Proglašena je pandemija: Ko se sjeća variole vere?

Svjetska zdravstvena organizacija proglasila je epidemiju virusa COVID-19 pandemijom. Sa pojmom epidemija susrećemo se gotovo svake godine kada dođe sezona gripa. Kada kažemo da je nastupila epidemija to znači da se jedna bolest, koja je po pravilu infektivna, brzo proširila na veliki broj ljudi u određenoj populaciji u kratkom vremenskom periodu, obično dvije nedjelje ili kraće.

I dok epidemija označava brzo širenje zarazne bolesti, kada kažemo pandemija, to se više odnosi na geografsku raširenost. Dakle pandemija je epidemija zarazne bolesti koja se širi kroz populaciju ljudi jedne veće oblasti, kontinenta ili cijelog svijeta, piše National Geographic.

Prema kriterijumima Svetske zdravstvene organizacije, o pandemiji se može govoriti kada su ispunjena tri uslova:

- u nekoj populaciji se pojavilo do tada nepoznato oboljenje,

- uzročnici inficiraju ljude i izazivaju teške posledice,

- uzročnici bolesti se šire brzo i zadržavaju se među ljudima.

Pandemije kroz istoriju:

- Atinska kuga, 430. p. n. e.

- Antoninijeva kuga, 165–180

- Justinijanova kuga, koja je harala od 541. do 750. godine

- Crna smrt, koja je počela 1300-ih

- Španski grip od 1918 do 1920 je pandemija koja je bila najsmrtonosnija bolest u istoriji čovječanstva

- Boginje izazvane virusom Variola

- Male boginje - sve dok vakcinacija nije ustanovljena samo u SAD bilo je čak 3 do 4 miliona zaraženih svake godine.

- Tuberkuloza

Pandemija koje se živo sjeća veliki broj starijih građana Crne Gore svakako je variola vera. Povodom četiri decenije od epidemije velikih boginja u SFRJ National Geographic.rs je u aprilu 2012. objavila je tekst koji je napisao Nikola Bura. Prenosimo ga u cjelini.

Četiri decenije od epidemije velikih boginja

Bilo je već jedanaest sati uveče, kada su tog prohladnog četvrtka, 9. marta 1972. godine, retki prolaznici primetili čudnu grupu ljudi koja se kretala beogradskom Ulicom generala Ždanova (današnjom Resavskom). Ogrnuti teget pelerinama prenosili su na nosilima teško obolelog čoveka sa Dermatovenerološke klinike na odeljenje za hitnu hirurgiju i traumatologiju Prve hirurške klinike. Dežurni lekar, bolničarka i šest lakših bolesnika nisu ni slutili da su te večeri bili u direktnom kontaktu sa obolelim od velikih boginja (variole), opake zarazne bolesti koja se na ovim prostorima nije javila od 1930. godine i za koju se smatralo da je iskorenjena. Oboleli je sutradan u 21.15 umro od penicilinske alergije, kako je zvanično saopšteno. Leš je u toku noći prenet u kapelu, a u subotu 11. marta rodbina ga je, odbivši traženu obdukciju, transportovala u Novi Pazar da ga sahrani. Ali, virus je ostao u milionskom Beogradu, kao i u Čačku, Novom Pazaru i Đakovici, i u još nekoliko manjih mesta u kojima je oboleli boravio.

U utorak 15. februara 1972. godine, posle hadžiluka u Meki, tridesetpetogodišnji kosovski Albanac Ibrahim Hoti vratio se u svoje selo Damjane kod Orahovca. U grupi od 24 hodočasnika, boravio je i pet dana u Iraku, gde je u centralnom delu te zemlje posetio sveta mesta derviša (Karbala, Nadžaf, Bagdad) i pored upozorenja da je u to vreme, na tom području, bilo slučajeva velikih boginja. Ibrahima je kod kuće dočekala rodbina, komšije i prijatelji da mu čestitaju hadž. Iduće jutro osećao se slabo i umorno, ali je to pripisao višednevnom putovanju autobusom. Dobio je groznicu i osip, ali se ubrzo oporavio, verovatno zato što se dva meseca ranije (20. decembra 1971. godine), pre kretanja na „uzvišeno putovanje”, vakcinisao (kasnije će se ispostaviti neuspešno, pa je mogao prenositi virus, dok je on dobio samo blagi oblik variole – alastrim, koji je ostao neprepoznat). Što u svom selu, što u susednom Ratkovcu, kao i u obližnjoj Đakovici, Hoti je tih dana bio u kontaktu sa većim brojem ljudi, od kojih je, vreme će pokazati, 12 direktno inficirao; troje je dobilo lakši oblik bolesti, osmoro je u periodu od 9. do 13. marta hospitalizovano u Đakovici i Prizrenu, dok je jedna žena primljena u bolnicu tek 29. marta, s tim što je prethodno inficirala 16 lica.

Činjenica da je prvi bolesnik od variole bio kao težak slučaj pokazan studentima medicine, kojih je bilo preko 200, da je tog 9. marta na Dermatovenerološkoj klinici bio na praksi veliki broj učenika srednjih medicinskih škola iz Beograda i Zemuna, kao i da je kroz bolničku ambulantu prošao veliki broj pacijenata, nije bio dovoljan razlog da tadašnje savezne vlasti odmah obaveste javnost o mogućem širenju epidemije van pokrajine, prema svedočenjima, zbog uticaja na predstojeću turističku sezonu u Hrvatskoj. To je učinjeno, uz dozvolu iznuđenu od političkih moćnika, tek 25. marta, pa se u toku dana i noći epidemiološkoj službi javilo 478, a do kraja druge nedelje 2.311 lica, od kojih je 278 stavljeno u karantiniran (na četiri lokacije na periferiji i u okolini Beograda). Samo energične mere epidemiološke službe i veliki napori zdravstvenih radnika, uz stručnu pomoć dr Rajnharda Lindnera iz Austrije, svetski priznatog epidemiologa, sprečili su epidemiju širih razmera. Poslednji izlečeni bolesnik napustio je karantin 19. maja 1972. godine. Ibrahim Hoti je preživeo.

( Vijesti online )