Kako je Evropa imala „sve pod kontrolom”

Jedva mjesec prije nego što je Evropu pogodila nestašica maski, respiratora i kompleta za testiranje, vlade su rekle Briselu da su njihovi zdravstveni sistemi spremni i da nema potrebe za nabavkom dodatnih zaliha. To proizilazi iz internih i javnih dokumenata Evropske unije u koje je agencija Rojters imala uvid.

“Ta ružičasta pocjena je u oštroj suprotnosti sa nestašicom koja je nastupila samo nekoliko nedjelja kasnije, kada je Evropska komisija procijenila da će potrebe članica EU biti deset puta veća nego inače”, piše Rojters.

Iako se oskudica opreme uglavnom pripisuje nagloj globalnoj potražnji, dokumenta do kojih je došla agencija pokazuju da su vlade EU možda pogoršale krizu time što su precijenile svoj kapacitet da odgovore na nju. “Situacija je pod kontrolom”, rekao je jedan zvaničnik Evropske komisije na sastanku iza zatvorenih vrata sa diplomatama iz država članica 5. februara, dvije nedjelje pošto je Kina izolovala skoro 60 miliona ljudi u provinciji Hubej, skoro koliko Italija ima stanovnika.

“Postoji veliki nivo spremnosti u državama članicama, većina je uvela mjere” za otkrivanje i tretiranje kovida-19, rekao je taj zvaničnik. Rojters navodi da je to bilo samo dvije nedjelje prije prvih žrtava koronavirusa u Italiji, gdje je od kovida-19 umrlo skoro 14 hiljada ljudi.

Upitan da li dokumenta u koja je Rojters imao uvid pokazuju da je Evropa presporo odgovorila, portparol EK je rekao: “Komisija je u januaru ponudila mogućnost podrške državama članicama”.

Vlade EU su počele da shvataju ozbiljnost situacije u martu, ali, umjesto da se usredsrede na zajedničku akciju, mnoge su pribjegle protekcionističkim mjerama i uvele trgovinske barijere da bi se spriječio izvoz medicinske opreme.

Rojters piše da optimistična analiza koju je zvaničnik EK ponudio 5. februara, proizilazi iz niza sastanaka sa zdravstvenim stručnjacima država članica EU.

Na sastanku 31. januara, delegati iz nacionalnih ministarstava zdravlja rekli su Komisiji da im nije potrebna pomoć u nabavci medicinske opreme. “Nijedna država još nije zatražila podršku za uvođenje dodatnih mjera”, prema zapisnicima sa sastanka. Samo četiri države su upozorile da bi će im možda biti potrebna zaštitna oprema ako se pogorša situacija u Evropi. Te četiri države nisu imenovane.

Evropska unija je 28. januara, mjesec pošto je prvi put ponudila pomoć i nakon što je na još najmanje dva sastanka pozvala vlade da pojasne potrebe, pokrenula zajednički program nabavke maski i druge zaštitne opreme.

Za tender u ime 25 članica u početku nije bilo nijedne ponude, pokazao je interni dokument u koji je Rojters imao uvid. Članice EU sada procjenjuju ponude u okviru drugog tendera, ali nijedan ugovor još nije potpisan, a isporuke su i dalje nedjeljama daleko, prema procjenama Komisije. Vlade EU su uvjeravale Brisel da su njihovi medicinski radnici dobro upućeni u to kako da zbrinjavaju oboljele od kovida-19, iako se od osoblja u Italiji tek od 24. februara tražilo da nose maske prilikom kontakta da sumnjivim slučajevima.

Prema zvaničnim podacima, zaraženo je skoro deset hiljada italijanskih zdravstvenih radnika, ili više od devet odsto ukupnog broja u Italiji. Na sastanku EU 4. februara, nacionalni zdravstveni stručnjaci su kazali: “Dijagnostički kapaciteti su uspostavljeni, a nekoliko država je počelo da sprovodi testiranje.

Sada su države EU suočene sa masovnom nestašicom kompleta za testiranje i 18. marta su pokrenule zajedničku šemu nabavke. Potreba za zajedničkom nabavkom respiratora pojavila se prvi put na sastanku zdravstvenih stručnjaka EU 13. marta, prema zapisnicima. Evropska komisija je 17. marta pokrenula program nabavke.

Agencija EU za kontrolu bolesti, koja se oslanja na procjene država članica pojedinačno, sredinom februara je ocijenila da su rizici da dođe do preopterećenosti zdravstvenih sistema “niski do umjereni”. Mjesec kasnije, ažurirala je tu procjenu i saopštila da do sredine aprila nijedna država neće imati dovoljno kreveta na odjeljenjima intenzivne njege

( Angelina Šofranac )