EU: Ratna privreda i novi Maršalov plan za spas od posljedica koronavirusa

Evropska unija zbog epidemije koronavirusa prolazi kroz najtežu krizu od Drugog svjetskog rata i sad je na kocki sam opstanak evropskog projekta, kako zbog razočaranja u Evropu zbog pomanjkanja solidarnosti, tako i zbog opasnosti da se ekonomija uruši, milioni ljudi ostanu bez posla i tad ojačaju nedemokratske, autoritarne snage i političari zagovornici "lakih rješenja" i "čvrste ruke".

Otud se hitno i solidarno mora preći na ratnu privredu i novi Maršalov plan uz ulaganje preko tri hiljade milijardi eura za oporavak zdravlja građana i očuvanje temelja privrede.

To traži većina vlada, političara i javnosti EU, posebno Francuske, Italije, Španije i juga EU, uz poruke da se Unija danas nalazi u pravom ratu s opakim nevidljim protivnikom koji je već uništio veliki broj života.

Ali, vlade tzv "Hanzeatskog saveza" bogatih članica na sjeveru Unije - Holandije, Njemačke, Finske, kao i Austrije, smatraju da, iako su hitna ulaganja nužna, ne može se oporavak prihvatiti i preko "evropskih obveznica", vrjednosnih papira kojima bi svi dolazili do jeftinog svježeg kapitala, a za koje bi jamčile solidarno sve zemlje, pa bi se time prevaljivali dugovi i na one koji uspješno vode svoje ekonomije i finansije, kao i na one koje to ne bi činile.

Njemačka, Holandija, a donekle i Francuska su pretrpjele velike kritike zbog pomanjkanja solidarnosti i u prvi mah uzdržanosti da naročito koronavirusom teško pogođenoj Italiji isporuče medicinsku opremu, pa sad svi smatraju da je solidarnost "ugaoni kamen" buduće Unije, a ne uskogruda politika "svako za sebe".

Preko dvije stotine akademskih ličnosti, naučnika, umjetnika iz Njemačke, Francuske, Holandije, Italije, Španije, Belgije i drugih članica, potpisali su peticiju u kojoj se traži potpuna solidarnost unutar Unije i korišćenje svih sredstava i mjera da se pomogne svima, pa tako očuva budućnost i dalji opstanak, izgradnja EU.

Tipičan redakcijski osvrt je objavio njemački nedjeljnik Špigl u kojem se ojcenjuje da "u ovakvoj krizi nema alternative osim euroobveznica".

Jer, kako se naglašava, "pandemija koronavirusa je humanu i medicinsku tragediju u Italiji i Španiji izazvala ne zato što ove zemlje nijesu sprovodile oštre mjere stezanja kaiša koje je propisao Brisel, niti zato što su živele i trošile preko svojih mogućnosti".

Nemački nedeljnik podvlači da "EU prolazi kroz životnu krizu" i, jasno ciljajući na vlasti u Berlinu i "Hanzeatski savez" koji su u finansijskoj krizi zaveli "stezanje kaiša" kao ključni lijek, kaže da je "čuvati finansijsku pravovernost u ovakvoj situaciji uskogrudo i sebično".

Špigl dodaje da "možda ne bi bilo zgoreg setiti se ko je Njemačkoj platio da se oporavi posle Drugog svjetskog rata".

Njemački nedjeljnik objašnjava da bi "evroobveznice" za Njemačku bile neznatno skuplje, a za Italiju znatno jeftinije kad je riječ o uzimanju sredstava na finansijskom tržištu.

U Evropskoj uniji svi smatraju da teška kriza korona virusa treba da se prevaziđe planom ekonomskog oporavka i ministri finansija EU su dobili zadatak da sjutra predlože neodložne mere u tom cilju.

I zasad, iako su podijeljene oko tačnih koraka, članice Unije su jedinstvene oko zaključka da se mora odmah uložiti ogroman novac da se obnovi zdravstvo i spase ekonomija da bi mogla da po okončanju epidemije ponovo krene u snažan rast.

Ali, Njemačka i Holandija ipak predlažu da se umjesto uvođenja "euroobveznica" iskoriste postojeći mehanizmi i fondovi, kako hiljadu milijardi vrlo jeftinih kredita Evropske investicione banke, tako i poseban mehanizam Evropske komisije od 410 milijardi eura za pomoć članicama koje zapadnu u velike finansijske nevolje.

Takođe fond od sto milijardi eura koji je Evropska komisija upravo ustanovila da bi se pomoglo naročito onima koji ostanu bez posla, kao i malim i srednjim firmama da prežive.

Većina u EU smatra da je to nedovoljno da se temelji privrede 27-orice očuvaju i omogući da ponovo snažno krene proizvodnja i rast kad se epidemija završi jer se procjenjuje da će urušavanje privrede, a time i socijalne, društvene i političke posledice biti takvih razmjera da je nužno preći već sad na neku vrstu ratne privrede.

Nagodba je oduvek bila i geslo i poluga delovanja Evropske unije pa je Francuska izašla s možda prihvatljivim predlogom da se ustanovi poseban jednokratni fond za spasavanje zdravstva, stanovništva i posebno privrede, iz kojeg bi se davala sredstva i jamčilo za "euroobveznice" koje bi se izdavale samo dok traje neka vrsta Maršalovog plana za EU.

Pedro Sančes, premijer Španije, koja je pored Italije, koronavirusom najteže pogodjena članica Unije, u autorskom članku objavljenom u više listova EU upozorio je da se Evropa u tragičnim okolnostima bori s epidemijom kakvu je kontinent doživio samo u vrijeme španske groznice poslije Prvog svjetskog rata koja je odnijela milione života.

Španski premijer kaže da bez solidarnosti i upotrebe svih sredstava nema obnove i preti raspad Unije, pa se zalaže za Maršalov plan, što traži i predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen, koja misli da Maršalov plan obnove treba sprovesti kroz budžet EU za razdoblje 2021-2027.

Za Maršalov plan je i vrlo ugledni stručnjak, portugalski ministar finansija Mario Senteno koji predsjedava posebnom tijelu EU u kojem su ministri finansija koji sutra treba da presjeku i donesu odluku.

Senteno je takođe za uvođenje "evroobveznica" i podvlači da obnova samih temelja privrede EU traži i to da svi krediti koje budu uzimala preduzeća imaju dug poček i veoma niske kamate.

( Agencija BETA )