Pad ekonomije devet procenata, javni dug može da ode i na 90 odsto BDP-a

Međunarodni monetarni fond objavio je juče procjenu da će crnogorska ekonomija u ovoj godini imati pad od devet odsto, umjesto očekivanog rasta od tri odsto.

Ukoliko se procjena pokaže tačnom, to će biti značajno lošiji rezultat nego u kriznoj 2009. godini kada je zabilježen minus od 5,7 odsto.

Ovoliki pad, umjesto umjerenog rasta, drastično bi uticao na povećanje iznosa javnog duga u bruto-domaćem proizvodu koji bi mogao narasti i na preko 90 odsto BDP-a.

BDP na kraju prošle godine iznosio je 4,8 milijardi, a u ovoj je očekivano da bude 5 milijardi.

Umjesto toga, prema procjeni MMF-a, on će pasti na oko 4,38 milijardi.

Javni dug na kraju ove godine, prema procjeni Vlade, trebalo je da bude 3,67 milijardi eura, što bi iznosilo oko 73 odsto procijenjenog BDP-a od pet milijardi. Kako će, prema novoj procjeni, BDP pasti na 4,38 milijardi nominalno isti iznos javnog duga vrijedio bi 83,7 odsto novog BDP-a.

Vlada je očekivala da će ove godine vratiti obaveze od oko 750 miliona eura (od čega je 500 miliona obezbijeđeno u septembru prošle godine preko euroobveznica i preneseno u ovu godinu, a ostatak su planirali obezbijediti iz ostalih javnih prihoda). Od početka godine vraćeno je oko 360 miliona iz depozita. Plan je bio i da se iz redovnih izvora finansiraju ostali budžetski izdaci, ali je i taj scenario sada nemoguć.

Prema saznanjima “Vijesti”, Ministarstvo finansija razmišlja da odloži dio preostalih dospjelih kreditnih obaveza ili da ih refinansira. Teško realan scenario je i da država, usljed pada ekonomije, finansira svoje tekuće potrebe bez novog zaduženja.

Ukoliko bi iznos odlaganja prispjelih obaveza i novog zaduženja bio veći od 250 miliona eura, javni dug bi izašao na 90 odsto novog BDP-a. Ukoliko bi zbir odloženih obaveza i novih zaduženja bio 700 miliona eura javni dug bi stigao na 100 odsto BDP-a. Sve ovo značajno bi otežalo i poskupilo Crnoj Gori nova zaduženja i reprograme postojećih.

Nezavisni poslanik Aleksandar Damjanović je za “Vijesti” nedavno kazao da, kada se uzme u obzir izvjestan pad BDP-a u ovoj godini i dodatno zaduženje, jasno je da će učešće javnog duga u BDP-u premašiti 80 odsto.

Prema procjeni MMF-a, pad od devet odsto BDP-a imaće i susjedna Hrvatska čija ekonomija, takođe, najvećim dijelom zavisi od turizma. Bosna i Hercegovina i Albanija, prognozira MMF, imaće pad od po pet odsto, Sjeverna Makedonija za četiri odsto, a Srbija za tri odsto.

MMF prognozira da će zbog pandemije koronavirusa svjetska ekonomija imati pad od tri odsto u ovoj godini. Ekonomija u eurozoni imaće pad od 7,5 odsto, dok će u Sjedinjenim Američkim Državama minus iznositi 5,9 odsto.

Južna Amerika imaće gubitak u ekonomiji 5,2, Bliski istok i centralna Azija za 2,8 odsto, a Afrika za 1,6 odsto. Jedini rast imaće region Daleke Azije, gdje je Kina najznačajnija ekonomija, i to od svega jedan odsto.

“Vrlo je vjerovatno da će u 2020. godini globalna ekonomija iskusiti recesiju nalik na onu koja se dogodila tokom Velike depresije iz 1929. i prevazići ekonomsku krizu koja se dogodila prije deset godina”, ocijenila je glavna ekonomistkinja MMF-a, Gita Gopinat.

Ove prognoze nastale su pod pretpostavkom da, navedeno je na sajtu MMF-a, pandemija dostige vrhunac u drugom kvartalu za većinu zemalja svijeta i da se povuče u drugoj polovini ove godine.

MMF predviđa da se u 2021. neće nastaviti pad ekonomije, već da će postojati rast ali koji je za Evropu i Ameriku značajno manji od ovogodišnjeg pada.

MMF savjetuje široke podsticaje privredi

Iz MMF-a navode da postoji velika neizvjesnost oko globalne prognoze rasta, jer ekonomski rezultati zavise od više faktora koji uzajamno djeluju na teško predvidljive načine.

“Ekonomske politike će morati da ublaže uticaj pada ekonomskih aktivnosti na ljude, preduzeća i finansijski sistem, da umanje trajne efekte posljedica neizbježnog ozbiljnog usporavanja i osiguraju da ekonomski oporavak može početi brzo kad pandemija prođe. Budući da ekonomski pad posebno reflektuje akutne šokove u određenim sektorima, donosioci politika će morati da primijene značajne ciljane mjere fiskalnog, monetarnog i finansijskog tržišta kako bi podržali pogođena domaćinstva i preduzeća. Široko zasnovani fiskalni podsticaji mogu spriječiti intenzivniji pad povjerenja, smanjiti agregatnu potražnju i spriječiti još dublji ekonomski pad. Ali to bi vjerovatno bilo efikasnije kad pandemija oslabi i ljudi se budu mogli slobodno kretati”, naveli su iz MMF-a.

( Biljana Matijašević, Goran Kapor )