Sumnje u tvrdnje da se koronavirus proširio s pijace u Vuhanu

Američki predsjednik Donald Tramp i državni sekretar Majk Pomeo tvrde da imaju podatke koji ukazuju da je novi koronavirus potekao iz laboratorije u Vuhanu nasuprot saglasnosti naučne zajednice da se virus proširio prirodnim putem, pišu svjetski mediji, ali i ukazuju da zbog pokušaja zataškavanja kineskih vlasti u prvim danima zaraze ostaje pitanje da li se COVID-19 prvi put pojavio na pijaci u Vuhanu.

Navodi američke administracije

Pompeo je u nedjelju, 3. maja, rekao da "ogromna evidencija" ukazuje da je novi koronavirus potekao iz laboratorije u Kini, dalje pojačavajući tenzije između Vašingtona i Pekinga oko izbijanja pandemije od koje je širom svijeta umrlo više od 243.000 ljudi, a 3,4 miliona zaraženo, prenosi agencija Frans pres.

Predsjednik Tramp, sve kritičniji prema načinu kako je Kina postupala tokom pojave virusa u Vuhanu u decembru, prošle nedelje je bez dokaza tvrdio da je virus COVID-19 nastao u kineskoj laboratoriji, dok, kako ističe AFP, naučnici vjeruju da je virus prešao sa životinja na ljude, pošto se pojavio u Kini, moguće na pijaci u Vuhanu na kojoj se prodavalo meso egzotičnih životinja.

Tramp je ne iznoseći detalje rekao da je vidio evidenciju da je Institut za virologiju u Vuhanu izvor virusa, izgleda ponavljajući spekulacije desničarskog radio voditelja o tajnoj laboratoriji, navodi AFP i ukazuje da Kina negira te tvrdnje.

Pompeo, bivši šef CIA, rekao je za televiziju ABC da se slaže sa saopštenjem američke obavještajne zajednice o širokom naučnom konsenzusu da virus COVID-19 nije napravio čovek ili da je genetski modifikovan, ali je, kako ukazuje AFP, otišao dalje od Trampa navodeći "značajnu " i "ogromnu" evidenciju da je virus potekao iz laboratorije u Vuhanu.

Državni sekretar SAD je rekao da "Kina ima istoriju inficiranja sveta" i da su rukovodi laboratorijama ispod standarda, dodajući da se početni napori Kine da umanji značaj koronavirusa svode na "klasične komunističke dezinformacione napore" koji stvaraju ogroman rizik.

Jedna od mnogih teorija

Pompeo je podržao Trampove navode da je koronavirus nastao u istraživačkoj laboratoriji u Vuhanu, iako su obavještajne službe saopštile da još nisu donele zaključak o tom pitanju i da temeljno ispituju da li je zaraza krenula s inficirane životinje ili je rezultat incidenta u laboratoriji u Vuhanu, ukazuje Njujork tajms.

Pompeo je rekao da postoji evidencija da je koronavirus potekao iz laboratorije, mada se složio s procenom obavještajnih službi da nema naznaka da je virus napravio čovek ili je genetski modifikovan. Te teorije, kako navodi list, nisu uzajamno isključive. Zvaničnici koji su pregledali obavještajne izveštaje navode da je moguće da je životinja zaražena korona virusom uništena u laboratoriji, a da su laboratorijski radnici slučajno zatraženi u tom procesu.

Međutim, to je samo jedna od mnogih teorija koje se ispituju i zvaničnici kažu da je evidencije koja ukazuje na incident u laboratoriji, uglavnom posredna i zasnovana na javnom materijalu. Među naučnicima i posebno virolozima, ističe Njujork tajms, postoji velika saglasnost da su šanse da je laboratorijski incident pokrenuo pandemiju slabe, dok je verovatnoća da je novi virus prešao sa životinja na ljude van laboratorije na jugu Kine mnogo veća.

Dok postoje sumnje u navode o incidentu u laboratoriji, ukazuje američki list, Pompeo je u pravu kada tvrdi da su zvaničnici kineske vlade uložili velike napore da prikriju podatke o pojavi koronavirusa i pritvorili naučnike koji su upozorili na zarazu.

Kina je, takođe, zatvorila laboratoriju u Šangaju kada je jedan od njenih vodećihij naučnika podijelio genomsku sekvencu virusa s kolegama u svijetu, piše Njujork tajms i ukazuje da su ti podaci ključni za medicinska istraživanja, uključujući i za razvoj vakcina, ali da su kineske vlasti navele da je laboratorija morala biti zatvorene zbog čišćenja.

Laboratorije u fokusu

Zvanična kineska verzija o poreklu virusa ima problem utoliko što se ne slaže s prvim epidemiološkim nalazima, prije svega da rani slučajevi izgleda nisu povezani s pijacom u Vuhanu za koju Peking tvrdi da je izvor zaraze, ističe Gardijan.

U fokusu raznih teorija o nastanku novog koronavirusa su dve laboratorije u Vuhanu koje su proučavale tu vrstu virusa. Institut za virologiju u Vuhanu, koji ima najviši, četvrti nivo bezbjezbednosti, i Vuhanski centar za kontrolu bolesti s nivoom dva koji je prikupljao uzorke drugih koronavirusa sa slijepih miševa i koji nije daleko od sporne pijace.

Dok među naučnicima postoji skoro jednoglasni konsenzus da virus nije napravljen u laboratoriji već da je nastao prirodno i ojačao kroz prirodnu selekciju, iznjeto je, navodi Gardijan, još nekoliko teorija, poput toga da su naučnici u Institutu za virologiju izvodili eksperimente s koronavirusom sa slepih miševa i da je onda virus pobjegao i zarazio ljude. Druga je da je aljkavost među osobljem laboratorije i u procedurama prikupljanja i uništavanja uzorka sa životinja doveo do pojave smrtonosnog virusa.

Teorija sa slučajnim izlaskom virusa je privukla najveću pažnju, mada je ponuđena evidencija veoma posredna, ističe Gardijan i ukazuje da je Vašington post objavio da su predstavnici ambasade SAD koji su više puta posjetili Institut za virologiju, u depešama 2018. izrazili zabrinutost za bezbjednost, iako zapadni stručnjaci koji su bili u institutu za Gardijan kažu da su bezbjednosne mere na nivou SAD i Evrope.

Stručnjaci s kojima je razgovarao Gardijan kažu da je razumijevanja porekla virusa i dalje provizorno, ali ističu da saznanja o početnom širenju dovode u pitanje teoriju da je virus došao iz laboratorije. List objašnjava da su se rano tokom zaraze pojavile tri varijante novog koronavirusa. Verzija koja je najsličnija koronavirusu kod slijepih miševa nije ona koja je preovlađivala u Vuhanu u centralnom djelu Kine, već je povezana s prvim slučajevima oboljelih u južnoj provinciji Guangdung. Drugim riječima, ističe britanski list, i dalje je daleko od izvesnog da se virus prvi put pojavio u Vuhanu.

Sumnje zbog ponašanja Kine

Dok naučnici većinom odbacuju alternativne teorije o nastanku COVID-19 i većina stručnjaka vjeruje da je novi koronavirus rezultat prirodnog procesa, bezbjednosna pitanja iz depeša ambasade SAD u Pekingu, reagovanje kineske vlade na širenje zaraze i blizina spornih laboratorija s pijacom su izazvali podozrenje, ukazuje Vašington post.

Kompletna analiza ranih slučajeva oboljevanja od COVID-19 sugeriše da lociranje porekla novog koronavirusa možda neće biti jednostavno, ocjenjuje američki list. Studija u Nju Ingland džurnal of medisin je ustanovila da je od 425 prvih pacijenata, samo 45 odsto bilo povezano s pijacom. U analizi u medicinskom časopisu Lanset (Lancet) ustanovljeno je da tri od prva četiri slučaja, uključujući prvi poznati, nisu imali veze s pijacom.

Stručnjaci s kojima je razgovarao Vašington post kažu da analize jasno pokazuju da COVID-19 nije laboratorijski konstrukt ili smišljeno manipulisani virus. Ipak naučnici ne odbacuju potpuno te ideje, samo kažu da su prilično malo vjerovatne. Ne zna se na čemu je konkretno radila laboratorija u Vuhanu niti su njeni podaci dostupni, i dok se ne identifikuju najraniji slučajevi i evolucija virusa, sve je hipoteza, ističe Vašington post.

Postupci kineskih zvaničnika su malo doprinjeli da se odbace sumnje o curenju virusa iz laboratorije. Prije nego što je Kina upozorila Svjetsku zdravstvenu organizaciju o širenju zaraze, naučnicima je, prema nekim navodima, rečeno da unište prve uzorke virusa. A onda, kako navodi list, u neobičnom potez za vladu, zvaničnici su zarazu brzo povezali s pijacom, ali su uradili malo da ponude potvrde za tu teoriju. Od 585 uzetih uzroka 33 su sadržala novi koronavirus, a 31 je lociran u dijelu pijace koji prodaje divlje životinje, ali gdje su tačno uzeto ti uzorci nije jasno - mogli su biti s mjesta gde se drže životinje, ali i iz toaleta. Takođe Kina nije objavila rezultate testova sa životinja s pijace.

Naučna evidencija snažno podržava zaključak da je novi koronavirus došao iz prirode, s pijace u Vuhanu ili od drugdje i mnogo toga treba da se poklopi da se zaraza proširi iz laboratorije. Ali kineska vlada ne želi ili ne može da iznese informacije koje bi razjasnile moguću ulogu laboratorija u Vuhanu, zbog čega obavještajne agencije SAD i dalje ispituju malo vjerovatne teorije, zaključuje Vašington post i ukazuje da ipak možda nikada neće biti poznato porijeklo novog koronavirusa.

( Radio Slobodna Evropa )