Zagrebački samit bez državnih simbola
Evropski zvaničnici koji se bave organizovanjem samita, odbili su da odgovore na više novinarskih pitanja koja se tiču kriterijuma po kojim su pozvani učesnici sa Zapadnog Balkana
Učesnici zagrebačkog samita Zapadnog Balkana će se na video-konferenciji pojaviti bez bilo kakvih državnih simbola i obiležja. Biće predstavljeni samo imenom i prezimenom, bez funkcije ili države koju predstavljaju.
Ovo su potvrdili evropski zvaničnici koji se bave organizacijom samita između EU i Zapadnog Balkana, koji se održava sjutra, 6. maja, u glavnom gradu Hrvatske. Zbog pandemije koronavirusa umjesto ličnog prisustva, skup će biti održan putem video linka.
Prema evropskim izvorima, ovakvi potezi su bili neophodni kako bi se "ispoštovao statusno neutralni pristup Evropske unije prema Kosovu i kako bi se obezbijedilo učešće svih pozvanih".
"Da bi se održala ova konferencija, moraju se poštovati određena pravila zbog osetljivosti situacije", rekao je jedan visoki evropski zvaničnik Radiju Slobodna Evropa (RSE). Takođe je potvrdio da je dobio uvjeravanja svih učesnika iz regiona da će koristiti "uniformisanu pozadinu", izbjegavanjem korišćenja bilo kakvih simbola "koji bi otežali održavanje video-konferencije".
Obezbjeđivanje sveobuhvatnog učešća se prije svega odnosi na Španiju koja je uvijek prigovarala na ravnopravno učešće Kosova u susretima koje je organizovala EU. Španjolska je jedna od pet država EU koje ne priznaju nezavisno Kosovo.
Za razliku od ostale četiri države (Grčka, Kipar, Rumunija i Slovačka) Vlada u Madridu je na svim skupovima na evropskom nivou osporavala učešće Kosova.
Španija ipak učestvuje na samitu
Početkom godine, kada je Hrvatska preuzela rotirajuće predsjedništvo EU, i najavila organizovanje samita sa Zapadnim Balkanom, Španija je već stavila do znanja da će premijer Pedro Sančes, bojkotovati samit u Zagrebu zbog Kosova.
Isto su i ranije postupali Sančesovi prethodnici. U Sofiji 2018. godine, kada je održan prvi samit sa Zapadnim Balkanom posle 15 godina, tadašnji premijer Marijano Rahoj nije učestvovao iz istih razloga.
Na neformalnom sastanku ministara inostranih poslova EU i regiona koji je održan u avgustu 2019. u Helsinkiju, tadašnji španski šef diplomatije Žozef Borelj je napustio prostoriju zbog prisustva kosovskog ministra.
On je u tom trenutku bio imenovan za budućeg visokog EU predstavnika za spoljnu politiku i bezbjednost a dužnost je preuzeo u decembru iste godine.
Međutim, ovaj put Sančes je organizatorima potvrdio učešće na samitu EU-Zapadni Balkan.
Šta je uticalo na špansku odluku?
Kako su za RSE objasnili izvori iz EU, više "olakšavajućih okolnosti" su uticale na ovu pozitivnu odluku šefa vlade u Madridu. Ovi izvori podsjećaju da se susret održava u format video-konferencije, što podrazumijeva da realno neće biti rukovanja među učesnicima niti konačne zajedničke takozvane "porodične fotografije" gde se slikaju svi akteri susreta.
Za evropske zvaničnike, Sančesovo učešće je ohrabrujuće, ali oni su oprezni u predviđanjima da se ovim, kako se kaže "lomi led" i da u budućnosti neće ponovo doći do španskog bojkota. Zvaničnici EU smatraju da treba sačekati kraj krize zbog pandemije COVID-19 i omogući fizičko okupljanje, pa će tek tada se vidi kako će postupati zvaničnici iz Madrida na budućim skupovima na relaciji EU-Zapadni Balkan.
Ko predstavlja države Zapadnog Balkana?
Dok se na samitima EU, učešće evropskih lidera primjenjuje u skladu sa Ustavom nacionalnih država, učešće balkanskih političara na samitima se bira pozivnicama.
Politički nivo zapadnobalkanskih učesnika je raznolik: Albaniju i Sjevernu Makedoniju predstavljaju premijeri, a Crnu Goru, Srbiju i Kosovo predsjednici, a BiH član Predsedništva Šefik Džaferović.
Evropski zvaničnici koji se bave organizovanjem samita, odbili su da odgovore na više novinarskih pitanja koja se tiču kriterijuma po kojim su pozvani učesnici sa Zapadnog Balkana. Jedino briselsko objašnjene jeste da su za učešće na zagrebačkom samitu "pozvani lideri iz regiona".
( Radio Slobodna Evropa )