Samit lidera EU i Zapadnog Balkana: O EU proširenju ni riječi
Zbog koronavirusa dvodnevni samit je mutirao u trosatni videokonferencijski razgovor sa fokusom na krizu COVID19, a proširenje je još jednom ostalo samo u perspektivi
EU Zapadnom Balkanu trenutno nudi solidarnost u borbi protiv COVID19, pojačan politički i ekonomski angažman uslovljen efikasnim reformama i evropsku perspektivu. O proširenju će, kažu, drugi put.
Plan je bio da se početkom maja u Zagrebu održi samit lidera EU i Zapadnog Balkna koji je trebalo da označi početak novog političkog i tehničkog pristupa procesu proširenja. Zbog koronavirusa dvodnevni samit je mutirao u trosatni videokonferencijski razgovor sa fokusom na krizu COVID19, a proširenje je još jednom ostalo samo u perspektivi.
”EU ponovo potvrđuje svoju nedvosmislenu podršku evropskoj perspektivi regiona”, stoji u tesktu ”Zagrebačke deklaracije” usvojene tokom razgovora lidera EU i Zapadnog Balkna.
Dodaje se da su i partneri sa Zapadnog Balkana ponovili svoju posvećenost ”evropskoj perspektivi kao svom strateškom izboru”.
Deklaracija koju potpisuju ”lideri EU, uz konsultacije sa liderima Zapadnog Balkna” niti u jednoj svojih od 20 tačaka na šest strana ne pominje proširenje, integracije, članstvo ili bar EU perspektivu Zapadnog Balkna. Obećanje ”evropske perspektive” regionu koji se nalazi u srcu Evrope je pitanje kako za lektore tako i za političare.
”Rasprave o proširenju i političkim kriterijumima su u drugom planu u odnosu na pandemiju”, objašnjavaju u Briselu.
Dodaje se da proces proširenja ”traje i napreduje” svojim tokom i da će sledeća prilika da se priča o proširenju EU na Zapadni Balkan biti u junu na sastanku Savjeta ministra EU. Stavljanje politike proširenja u drugi plan je ”deja vu” i to sa prethodnog sastanka lidera EU i Zapadnog Balkna u Sofiji 2018. godine. Tada je umjesto virusa razgovor o proširenju ”pomračio” predsjednik Francuske Emanuel Makron insistiranjem na unutrašnjoj reformi Unije. Tako je i cijela 2018. godina, najavljivana kao ”ključna za poroširenje i odnose EU i Zapadnog Balkana” doživjela fijasko.
EU nudi jači angažman u regionu, ali traži i jače reforme
Kada je riječ o 2020. godini njen prvi dio protiče u znaku pandemije koronavirusa. Tako i ”Zagrebačka deklaracija” svoj prvi dio posvjećuje ovoj vanrednoj situaciji zbog koje poziva na ”jedinstvo i solidarnost”. U tesktu se ukazuje na opredijeljenost EU da pomogne Zapadnom Balkanu u borbi protiv pandemije i njenih društveno ekonomskih posledica. Naglasak se stavlja na paket od 3,3 miljarde eura koji je EU mobilsala za pomoć Zapadnom Balkanu uz ocenu da saradnja i podrška EU ”uveliko prevazilazi ono što drugi partneri mogu da obezbede regionu”. Napominje se da je EU spremna da pojača svoj angažman u regionu, ali pod uslovom opipljivog napretka u reformama.
”Zemlje Zapadnog Balkna moraju da nastave sa reformama i to posebno u oblasti vladavine prava, demokratskih vrijednosti i borbe protiv korupcije. To su ključne oblasti za dobrobit građana, ali i za jačanje pratnerstva EU i Zapadnog Balkana”, kaže predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel.
Lideri EU 27 pozvali su kolege sa Zapadnog Balkna da se pridržavaju i osiguraju striknu primenu fundamentalnih vrijednosti, demokratskih principa i vladavine prava, uključujući i vrijeme dok su vanredne mjere zbog pandemije na snazi. I ovoga puta EU poziva sve na Zapadnom Balknu da usklade svoju spoljnu politiku sa politikom EU, ali i da načine odlučne korake u procesu međusobnog pomirenja, saradnje i rešavanja bilateralnih problema.
”Regionalna saradnja i dobrosusjedski odnosi su ključ za ekonomski oporavak regiona. Mi u Evropi to vrlo dobro znamo jer je naše jedinstveno tržište naša snaga”, kazala je predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen.
EU lideri i Evropska komisija navili su da će nakon pandemije i usvajanja okvira novog višegodišnjeg budžeta EU uslijediti i veliki ekonomsko investicioni paket za Zapadni Balkana koji će se fokusirati na transport, energetsku infrastrukturu, zelenu transformaciju privrede i digitalnu tranziciju regiona.
Da li smo se dogovorili oko cilja?
Interesantan detalj sa ovog sastanka na najvišem nivou jeste da su svi učesnici zamoljeni da se u video konfrenciju uključe bez predstavljanja državnih obilježja.
U Briselu objašnjavaju da se u organizaciji ove video konfrencije, kao i na prethodnom samitu EU Zapadni Balkan u Sofiji, postavilo pitanje statusne neutralnosti Kosova koje je ”oprezno riješeno” tako što su svi učenici zamoljeni da koriste ”slične pozadine” kako bi se sprečilo da ”državni simboli iskomplikuju održavanje video konfrencije.”
Bez obzira na promjene formata, detalja i agende, i uprkos ponavljanju opštih mjesta u nedovoljno ambcioznoj završnoj deklaraciji, u Briselu ocjenjuju da su video konfrencija lidera i druge incijative koje EU preduzima prema Zapadnom Balkanu dokazi da je region ”apsolutni prioritet” i ”povlašćeni partner” Unije.
”Zapadni Balkan pripada EU i oko toga niko u EU ne postavlja pitanje”, izjavila je Fon der Lajen.
Ona je na kraju razgovora lidera EU i Zapadnog Balkana zaključila da je proširenje jedna od najuspješnijih politika EU, koja je donijela mir, prosperitet i stablinost evropskom kontinetu.
Iako ne pominje proširenje, ”Zagrebačka deklaracija” naglašava da ”EU i Zapadni Balkan dijele isti cilj”, a to je ”mirna, jaka stabilna i ujedinjena Evropa”. Dodaje se da je taj ”isti cilj” podržan ”istorijskim, kulturnim i geografskim vezama” ali i ”zajedničkim političkim, bezbjednosnim i ekonomskim interesima”.
Ono što je u zaključcima sastanka ne piše, a sa čim bi se bar lideri sa Zapadnog Balkna složili, jeste da je cilj definasan proširenjem i članstvom, a ne vremenski i politički neodređenom perspektivom.
( Deutsche Welle )