Ratna prijestonica junake ne zaboravlja
U Narodnooslobodilačkoj borbi 1941-1945. učestvovalo je više od 1.400 Kolašinaca, poginulo ih je gotovo 400, devetoro je proglašeno narodnim herojima
Dan pobjede u Kolašinu tradicionalno su, polaganjem vijenaca na Spomenik palim borcima na glavnom gradskom trgu, obilježili predstavnici Opštine i Udruženja boraca Narodnooslobodilačkog rata (UBNOR).
Neizostavna su bila i podsjećanja na Kolašin - “ratnu prijetonicu“, koji je konačno oslobođen pet mjeseci prije nego što je Njemačka potpisala bezuslovnu kapitualciju 9. maja.
Prije tog 29. decembra 1944. godine, varoš na sjeveru je 23 puta prelazila “iz ruke u ruku“, a 18 puta bombardovana iz vazduha... Samo za tri i po mjeseca, od 20. januara do 1. maja 1942. godine, više od 200 kolašinskih boraca izginulo je na Barama Kraljskim, Lubnicama, Sinjavini, i “krvavoj“ Brezi“.
U Narodnooslobodilačkoj borbi 1941-1945. sa područja Kolašina učestvovalo je više od 1.400 boraca, a poginulo je gotovo 400. Oko 250 rodoljuba izgubilo je živote na raznim okupatorskim mučilištima i gubilištima.
Tada još dječak, sada osamdesetdevetogodišnji Rajko Vlahović, sjeća se i ratnih razaranja, ali i proslava u oslobođenom Kolašinu.
“Najsvježije se sjećam oslobađanja 1943. godine od Italijana. Teško je sada to opisati, taj polet, to oduševljenje, tu sreću... Onda je u našem gradu krajem 1943. godine održano drugo i treće zasjedanje ZAVNO Crne Gore i Boke. To nije bio kraj, sve do decembra 1944. godine Kolašin je trpio strahote rata“, kaže Vlahović.
Kolašin je od Njemaca konačno oslobođen 29. decembra u 22 sata.
“Peta crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ počela je opšti napad na Kolašin, u kome su se nalazili djelovi njemačke 181. pešadijske divizije. Borba, vođena cijelog dana, završena je oslobođenjem Kolašina i njegove neposredne okoline. Napuštajući grad, neprijatelj je porušio most na rijeci Tari. Prema nepotpunim podacima, neprijatelj je imao 70 mrtvih i više od 120 ranjenih vojnika, a 11 italijanskih fašista je zarobljeno“, piše u ratnim izvještajima iz tog vremena.
Vlahović priča da je konačno oslobođenje u decembru 1944. godine dočekao sa porodicom u kući Spasoja Medenice, na Crkvinama.
“Tu je bilo izbjeglo, pored naše, još desetak porodica. Slavilo se i tada, ali i u proljeće naredne godine kada je i zvanično završen Drugi svjetski rat“, kaže Vlahović.
Sjeća se i obnove poslijeratnog Kolašina, koja je počela odmah pošto su Njemci istjerani iz grada. Prvo se, objašnjava, počelo sa raščišćavanjem ruševina i popravljanjem onog što se moglo popraviti.
“Međutim, varoš je bila sravnjena sa zemljom, malo je toga bilo za popravku”.
Devet Kolašinaca proglašeni su za narodne heroje - Veljko Vlahović, Spasoje Dragović, Boško Janković, Vukman Kruščić, Milutin Lakićević, Savo Mašković, Jelica Mašković, Janko Ćirović i Savo Drljević.
Kao mladi studenti protiv nadiranja fašizma u Španiji su se 1937. borili Veljko Vlahović, Mijat Mašković, Mojsije Stevanović i Milovan Ćetković.
Skoro sve ulice sjećaju na heroje
Skoro sve ulice u Kolašinu nose imena u znak sjećanja na Narodnooslobodilački rat, a nijedan spomenik antfašistima nikada nije oskrnavljen.
U gradu postoje ulice 13. jula, Četvrte proleterske, Dunje Đokić, Palih partizanki, Junaka Breze...
Na centralnom dijelu Trga borca je Spomenik palim borcima.
Na Trgu Vukmana Kruščića je spomenik Veljku Vlahoviću.
Zahvaljujući požrtvovanju UBNOR-a, besprekorono se održava i partizansko spomen-groblje na Brezi.
( Dragana Šćepanović )