Nema novog starta za Balkan

Svi izvještaji o online održanom samitu predsjednika država i vlada EU sa šest zemalja tzv. Zapadnog Balkana (Srbija, Bosna i Hercegovina, Albanija, Crna Gora, Kosovo i Sjeverna Makedonija) bili su koncentrisani na obećanih 3,3 milijarde eura paketa pomoći za ove korona krizom pogođene balkanske države. Sa pravom je u završnom saopštenju istaknuto da je “ova podrška puno veća od one koju daju ostali partneri. I to zaslužuje javnu pažnju.”

Ovo protokolarno krajnje neuobičajeno podsjećanje je po svemu sudeći namijenjeno Srbiji, a izgleda i Republici Srpskoj. Vlastodršci u obje zemlje, Aleksandar Vučić i Milorad Dodik, gromoglasni su agitpropovci pomoći kineskog predsjednika Si Đinpinga, koga Vučić naziva svojim “voljenim bratom”. Za oba srpska političara ruski predsjednik Vladimir Putin je idol. Jaki muškarac Srbije rado uzima pare iz Brisela, ali istovremeno tvrdi kako je evropska solidarnost bajka, pa se on može uzdati samo u Kinu. Onda ne čudi što je procenat podrške Evropskoj uniji u Srbiji 29%, dok je na Kosovu i u Albaniji 85% stanovništva prema pozitivno određeno EU. I tako je na online samitu državama Balkana ponuđena samo “evropska perspektiva”, ali ni ovog puta nije članstvo u EU. Jer u ovom momentu ni jedna od ovih 6 država nije stvarno spremna i sposobna za učlanjenje. Prije svega, nazadak Srbije - najbitnije države Balkana - u autoritarnu formu vladavine pod Vučićem se posmatra sa zabrinutošću. Još prije proglašenja vanrednog stanja zbog korone, nezavisni USA institut Freedom House je u Srbiji (kao i u Mađarskoj) za posljednjih 10 godina konstatovao najjači pad demokratije. Bečki ekspert za Balkan, Vedran Džihić, kao izlaz iz enormnih posljedica korona krize za propast demokratije vidi čak isključivo “novu demokratsku revoluciju u Srbiji”. Evropska unija, kao i Sjedinjene Američke Države, su i u drugim zemljama regiona, poput Kosova i Crne Gore, korumpirane političke elite prihvatile kao partnere. U svađi između Srbije i, od velike većine EU-država prije 11 godina kao nezavisne države priznatog, Kosova nema rješenja na vidiku. Brutalno javno uplitanje specijalnog SAD-izaslanika Ričarda Grenela, koga je predsjednik Donald Tramp u međuvremenu uzdigao u šefa svih obavještajnih službi SAD, u vrelu kosovarsku unutrašnju i spoljnu politiku izazvalo je pad premijera Albina Kurtija, borca protiv korupcije. Samo uključivanje civilnog društva kao pregovaračkog partnera, uz podršku za nezavisne medije i insistiranje na stvarnim reformama kao uslovom za EU-pomoć, moglo bi da izazove zaokret u do sada propaloj zapadnoj politici prema Balkanu.

(Der Standard) Prevod: Mirko Vuletić

( Paul Lendvai )