Čega se pametan stidi… (3)

U četvrtak veče (TV Vijesti, 14.05. 2020), tokom emisije “Načisto” izvršna direktorka kompanije “13. jul - Plantaže” a.d. Podgorica, svjesno je izabrala da završi u strukovnoj, sistemskoj, ekonomskoj, finansijskoj laži, kojom je okrenula leđa znanju i decenijskom iskustvu. “Računovodstvo je rastegljivo…” predstavlja nepatvorenu kalkulaciju menadžerke, koja bi trebala da je udarni privrednički profil Crne Gore. Citirano je izgovoreno oko 95. minuta TV intervjua, tokom kojeg je direktorka kompanije javno sprovela mitrovićevsko-pinkovsko-zadruga-farma-ozoniranje Plantažama. Ovaj bizarni, no sistemsko-opasni, stav o “rastegljivosti”, koji se odnosi na visoko korisni segment poslovanja je uvriježeni stav mnogih crnogorskih privrednika, dike-i-ponosa-naše-kafanokratije. Duže od dvije decenije, poslovima računovodstva i revizije te biz(m)nismenske gromade su kačile i kače nezrelu i neodgovornu etiketu da su “nužno zlo”. Njihov pristup stvarnom mjerenju objektivnog rezultata poslovanja se najbolje vidi iz nakane da bi radije bacili milione eura u prazno i za-ko-zna-kakve političke rekete, dok će istovremeno odraditi sve da se za usluge pravilnog vođenja knjiga ne izdvoji ni 50-ak eura mjesečno. Takvom neodrživom pristupu prema ozbiljnim aktivnostima razvojnog poslovanja, ključni doprinos su pružili esnafski instituti računovođa i revizora, kao i sličnih profesija (interni revizori, finansijski savjetnici, procjenitelji, poreski savjetnici i sl). Umjesto da stoje na braniku struke i znanja, ove skupine beskrajnog niza praznjikavih titula, licenci i sujeta poslušno su ostale zauvijek spremne da trče pod skute, sakrivajući se iza pozadine ružnih moćnika političkog prljanja strukovnosti, čuvajući šeme honorisanja i zakulisnog post-istinovanja o stanju u kompanijama. Zajednički cilj “privrednika i eksperata iz struka” je bio i ostaje: sve uraditi da se ne iskaže i ne prikaže istinito i objektivno stanje u knjigama privrednih subjekata u zemlji. Izvršna direktorica kompanije sa Ćemovskog polja, mnogo prije kovid-19 pandemije, načisto je pokazala koliko prezire kompaniju, u kojoj je provela skoro-pa-trodecenijski radni vijek. Sve što je izgovorila u vezi pitanja računovodstva i revizije bila je skamenjena neistina, užasni indikator ekonomskog urušavanja Plantaža pred očima crnogorske javnosti. Zato se ovaj osvrt bavi pitanjem: šta bi demistifikacija direktoričinih namjernih nepreciznosti oko računovodstvenih i revizorskih brojki dokumentovala? Prvo, u dvanaestogodišju tekuće direktorice zalihe gotovih proizvoda su se valorizovale da se skocka neto-dobit na kraju izvještajnog perioda, pošto je ona onomad, kao finansijska direktorica, sve odradila da ih potcijeni (rastegne?). Tako skockan pozitivan rezultat je bio osnova zaduživanja, odnosno održavanja javne maske da kompanija ima dovoljno novca da se podmiruju tekuće obaveze. Kad izmaštanu brojku u zalihama u svakodnevici poslovanja zamijenite konkretnim dugovima od banaka, tada je pitanje trenutka kad će vas stvarnost suočenja probuditi u noćnoj mori nemogućnosti isplata tekućih obaveza. Nije to nikakav “izraz ekonomskog pakla” (citat), već početno upoznavanje sa mikro-ekonomijom. Drugo, direktorkin traktat o pravdanju visoke cijene koštanja proizvodnje vina u odnosu na konkurenciju (Kutjevo, Tikveš), zbog troška zarada za “123 stražara”, predstavljao je najveći krah ekonomije u malom jednog preduzeća. Treće, privredničko brukanje izvršne direktorice oko crne poreske liste demantuje čitanjem odredbi Uredbe o uslovima i kriterijumima objavljivanja liste poreskih dužnika ("Sl. list Crne Gore", br. 56/12). U članu 2, stav prvi, definiše se poreski dužnik: “Poreski organ je dužan da kvartalno objavljuje listu od 100 poreskih dužnika sa najvećim poreskim dugom prema evidenciji Poreske uprave, koji dospjele poreske obaveze nijesu izmirili u periodu dužem od 12 mjeseci u kontinuitetu.“ Znači, izvršna direktorica Plantaža je neprivrednički-namjerno izvrnula istinu tokom TV intervjua, kad je tvrdila da je podatak iz crne liste koji je novinar citirao, poreski dug na osnovu poreza na dobit pravnog lica iz tekućeg perioda (2019), koji se može platiti u “šest rata“ do kraja ove godine. Odredbama zvaničnog dokumenta dug za porez na dobit iz 2019. se ne bi se našao na crnoj poreskoj listi objavljenoj na sajtu Poreske uprave CG 08.05.2020.(veza: http://www.poreskauprava.gov.me/vijesti/224313 /azurirana-crna-lista-poreskih-obveznika.html). Četvrto, menadžerska beskičmenost o tome kako je ambijent za poslovanje 2006-2008 bio mnogo bolji od sadašnjeg 2015-2019, pa su zbog toga rezultati prethodnog direktora neuporedivi sa sadašnjim, izraz je liderske nespremnosti da se stvarno poštuje kompanijski poslovni trag kroz istoriju višedecenijskog stvaranja. Zašto g-din Rajković i g-đa Hajduković, penzioneri a članovi Odbora direktora u ime države i zaposlenih, aminuju ovakve gluposti, koje direktno u paramparčad raspršavaju neosporne tekovine njihovog rada? Peto, šta bi trebalo da znači direktorkina izjava: ”Plantaže nisu neprijatelj države”, tokom dijela emisije kada se pokušalo podmetanje odgovornosti za probleme u poslovanju “Plantaža” novinarima i medijskim kućama. Nema tog jalovog tunjanja koje može da sakrije nesposobnost Odbora direktora i izvršnog menadžmenta kompanije da izađu iz bahate ogrezlosti u skrivanju činjenica i podataka. Šesto, direktorkin stav: “bilans je mrtvo slovo na papiru”, otkrio je dubinu neznanja u Plantažama. Bilansi, godišnji finansijski izvještaji, revizorsko mišljenje, organizovanje i poštovanje interne i eksterne kontrole poslovanja, nisu budalaste aktivnosti o poslovanju na papiru, kao što ni bajke o materijalnoj vrijednosti Plantaža, ili o statusu “globalne, tržišne kompanije” (veza: Nedeljnik, intervju sa g-dinom Vukotićem, 16.01.2020, str. 32-37), nisu odmakle dalje od mrtvuljavog hektarenja po Ćemovskom polju. Sedmo, možda je tačan podatak da Hrvatska izvozi manje od desetak procenata svoje proizvodnje vina. Međutim, to ne predstavlja imparcijalni podatak za pohvalu, imajući u vidu količinske izvozne parametre, kao i činjenicu da se veliki obim proizvodnje vina u Hrvatskoj prodaje na rezidentnom tržištu, turistima i ugostiteljskim objektima tokom turističke sezone, koja traje od aprila do novembra. Direktorka Plantaža je površnošću pokazala nepoštovanje konkurencije, što a priori umanjuje eventualni uspjeh kod uvođenja statusa “prime branda”. Osmo, tvrdnja da se na bonuse ne obračunavaju i plaćaju porezi i doprinosi, nego se dijele nekakvi “bespovratni krediti” je crveno-vrišteća lampica našim poreznicima da se hitno izvrši kontrola dodjele bonusa u Plantažama u prethodnih pet godina. Deveto, tirada nekontrolisanih stavova oko suđenja kompanije sa tobožnjim partnerima oko fabrike briketa, kao i sprdnja kojom je izvršna direktorica Plantaža zasula tužilačku organizaciju, bili bi imparcijalni javni signali da se g-đa Maraš smijeni pod hitno. Međutim, ima li bilo koga razumnog da povjeruje da odgovornost stanuje u vladajućoj partiji (koaliciji), ili u Odboru direktora Plantaža? Naši privrednici regrutovani u političkoj kafani moraju da lažu o korisnim poslovnim aktivnostima kao što su računovodstvo i revizija, pošto računaju da je šira javnost neobrazovana da čita finansijske izvještaje. Pride, esnafski instituti im poslužuju da se produbi istaknuta laž i zadrži stanje petrificiranog neznanja, koje metodama smandrljavanja i fušerisanja sakriva stvarne domete crnogorske privrede. Svi zajedno, udaljujući novčane tokove iz mjerljivih kanala plaćanja, nastavljaju da jačaju tehnologiju “rada” sa tuške pijace iz mutnih 90-ih. Tamo, u kaljuzi kamionskih skrivenosti, u čizmama koje propadaju u blato, gotovina se za ko-zna-kakve lične interese može sakriti pod točak, u džep, u vreću, u kesu, iza drveta, u gajbu, u bačvu. Na taj način, na nivou sistema, u startu se zabada nož u leđa zdravosti privrednog nadahnuća u najširem smislu. Izvršna direktorica Plantaža je u “Načisto” pokazala skamenjujuće odsustvo odgovornosti, neumoljivo prikazujući ko nam se zori da je “uspješni menadžer” u zemlji. Sleđujućim cinizmom je ostala na ledini ogoljene suštine: Plantaže su u dubokoj buli. Mada je u pitanju rijetka žena na čelu crnogorske udarne kompanije, nije zaslužila minimum javne ženske solidarnosti, pošto je pokazala da je neumorni štetočina, uporediva sa ostalim globalnim a razvojno kratkovidim liderima/kama bonusa i zakulisnih privilegija. Tako je “rastegljivo računovodstvo” poslužilo ukrivanju finansijske pohare Plantaža. Zbog toga je dobro da se duel ranijeg dvojca rukovoditeljki Plantažama nije desio. Bilo bi puno gorkih riječi sa obje strane, što bi našim muškadinima obezbijedilo uslove da seire kako “žene kvocaju”. G-đa Maraš je samostalno, umjesto da bude liderka izuzetnog, pokazala šta su i ko su “ženski mačisti” u Crnoj Gori; uništitelji dobrog, taman kao i svaki mizoginijski nasilnik, na poslu ili u domu. Stoga, kako se iskobeljati iz ovako-ogavnog-u-ekonomiji? pitanje je ekonomskog razvoja zemlje, za odgovor i promjenu u narednom periodu.

( Mila Kasalica )