Trampov poklon Rusiji

Odluka predsjednika Donalda Trampa da naredi vojsci SAD da povuče više od trećine vojnika iz Njemačke zapanjila je saveznike NATO, koji smatraju da taj jednostrani potez ide naruku Rusiji.

Bijela kuća nije potvrdila ovaj plan, o kojom je “Vol strit žurnal” izvijestio u petak, ali sadašnji i bivši zvaničnici upoznati sa njim kažu da će broj vojnika biti smanjen za 9.500, sa 34.500 na 25.000.

Portal “Politiko” piše da je prisustvo američkih vojnika odavno bilo simbol posvećenosti Vašingtona zaštiti evropskih saveznika i da bi “možda samo Tramp mogao da pretvori povlačenje trupa u akt agresije”.

SAD su tokom Trampovog mandata povećavale vojno prisustvo u Evropi, što je generalni sekretar NATO Jens Stoltenberg stalno isticao kako bi odbacio navode o kolebanju američke posvećenosti alijansi.

Tramp je jednom rekao za NATO da je zastario i stalno kritikuje saveznike što ne troše dovoljno na svoje vojske.

Stoltenberg je povećanje prisustva SAD isticao kao dio napora NATO da pojača odvraćanje protiv sve nasrtljivije Rusije. “Politiko” ocjenjuje da će se Moskva “nesumnjivo obradovati bilo kakvom smanjenju američkog vojnog prisustva u Evropi, koje Kremlj smatra prijetnjom još od dana Hladnog rata”.

Nema indicija da su zvaničnici NATO unaprijed obaviješteni o Trampovom planu, navodi briselski portal.

U analizi se podsjeća da je predsjednik SAD proteklih mjeseci povremeno iznenađivao saveznike jednostranom vojnom akcijom, uključujući povlačenje sa sjevera Sirije koje je izazvalo haos u regionu, kao i likvidaciju iranskog generala Kasema Sulejmanija, koje je primoralo NATO da suspenduje misiju obuke u Iraku iz straha od odmazde protiv savezničkih snaga.

Trampovo povlačenje iz Sirije je dovelo SAD u sukob sa Turskom, još jednim NATO saveznikom, i podstaklo francuskog predsjednika Emanuela Makrona da konstatuje da je alijansa klinički mrtva.

Jedan američki zvaničnik, koji je želio da ostane anoniman, rekao je u petak da je taj potez rezultat višemjesečnog rada najvišeg američkog vojnog oficira, Marka Milija, i da nema nikakve veze sa tenzijama između Trampa i Angele Merkel prenio je Rojters.

Kancelarka je odbila Trampov poziv da prisustvuje samitu lidera G7 u Vašingtonu ovog mjeseca, navodeći pandemiju koronavirusa kao glavni razlog.

Međutim, upućeni zvaničnici su kazali da ona brine da će Tramp iskoristiti lidere kao priliku za fotografisanje da bi pokazao kako vraća svijet u normalu nakon mjera izolacije.

Ameriku je u međuvremenu zahvatila kriza zbog rasizma i policijske brutalnosti, a Tramp je zaprijetio raspoređivanjem aktivnih vojnih snaga na ulicama gradova.

Odnosi između Berlina i Vašingtona su često bili napeti tokom Trampovog mandata. On vrši pritisak na Njemačku da više troši na odbranu i optužuje Berlin da je “zarobljenik” Rusije zbog zavisnosti od njenih energenata.

Stoga se plan o povlačenju ne tumači kao direktna osveta Merkelovoj zbog odluke o G7, nego kao ispunjavanje prethodnih prijetnji da će smanjiti vojno prisustvo u Njemačkoj, koje je prenosio ambasador SAD Ričard Grenel, u okviru kritika Bijele kuće zbog male vojne potrošnje Berlina.

Tramp je kancelarku kritikovao i zbog upravljanja migrantskom krizom, a osudio je i projekat gasovoda Sjeverni tok 2.

Njemačka se, jače nego bilo koja druga članica NATO, opire Trampovim kritikama povodom potrošnje na odbranu i ističe da svi saveznici teže prethodno dogovorenim ciljevima i da se doprinos alijansi može mjeriti i na drugi način, posebno u smislu operativne podrške. Merkel ne krije prezir prema Trampovom pristupu svjetskoj politici. Uprkos ranijim prijetnjama, Berlin je izgleda zatečen viješću o smanjenju broja vojnika. Njemački časopis “Špigl” je Trampov potez opisao kao provokaciju.

Norbert Retgen, političar CDU i mogući nasljednik Merkelove na kancelarskoj funkciji, kritikovao je američke planove.

“Takvo povlačenje bi bilo za žaljenje sa svake tačke gledišta. Ne vidim racionalno opravdanjd za takvo povlačenje.”

Poljska se nada da će kao rezultat toga dobiti još američkih snaga, rekao je juče njen premijer Mateuš Moravjecki, prenio je “Gardijan”. Poljska odavno vidi SAD kao glavnog zaštitinika svoje bezbjednosti unutar NATO.

“Prava opasnost vreba preko istočne granice, tako da će pomjeranje trupa na istočni blok NATO biti bezbjednosno pojačane za cijelu Evropu”, rekao je Moravjecki i dodao da su “pregovori u toku”.

Penzionisani general-potpukovnik Ben Hodžis, bivši komandant vojske SAD u Evropi, izjavio je za “Politiko” da američko povlačenje nije opravdano strateškim razmišljanjem ili analizom.

“Mislim da je to ogromna greška”, rekao je Hodžis, ocjenjujući da je u pitanju “čisto politička” odluka.

Hodžis je rekao da je taj potez svakoga iznenadio, od Pentagona i Kongresa do američkih diplomata i vojnih zvaničnika u Evropi, NATO lidera i saveznika, posebno Njemačke. On je dodao da će najviše koristi od povlačenja imati Rusija i da je odluku SAD teško opravdati.

“Kremlj nije uradio ništa da zasluži takav poklon. Neme promjene u ponašanju u Ukrajini ili Siriji ili duž istočnog bloka NATO ili u Crnom moru ili Gruziji. Ipak, dobila je 28 odsto smanjenja veličine američkog vojnog kapaciteta, koji je bio jezgro NATO odvraćanja”, kaže on.

Ne zna se kada će Trampova naredba biti sprovedena, posebno imajući u vidu to da pandemija stvara dodatne logističke teškoće.

“Biće veoma teško i skupo vratiti nekoliko hiljada vojnika u SAD”, rekao je Hodžis.

Desnica kritikuje, ljevica pozdravlja

Visoki funkcioneri iz vladajućeg konzervativnog bloka kancelarke Angele Merkel kritikovali su Trampovu odluku.

“Ovi planovi još jednom pokazuju da Trampova administracija zanemaruje elementarni zadatak liderstva: učešće partnera iz alijanse u procesu donošenja odluka”, rekao je Rojtersu Johan Vadeful, portparol za spoljnu politiku poslaničkog kluba CDU/CSU.

Sve članice NATO imaju koristi od kohezije alijanse, a samo Rusija i Kina imaju korist od nesloge, rekao je Vadeful i dodao: “Vašington bi trebalo ovome da posveti više pažnje”.

On je govorio i o “dodatnom pozivu na buđenje” Evropljana kako bi se bolje pozicionirali u smislu bezbjednosne politike.

Andreas Nik, takođe član skupštinskog odbora za spoljnu politiku, rekao je za Dojče vele da postoje indicije da “odluka nije tehnička, nego čisto politički motivisana”.

Lider poslaničkog kluba stranke Ljevica pozdravio je ovakav razvoj događaja.

“Savezna vlada bi trebalo da ga prihvati sa zahvalnošću i da sa Trampovom administracijom odmah počne pripremu potpunog povlačenja američkih vojnika”, rekao je Ditmar Barš.

U Njemačkoj je trenutno smješten najveći broj američkih snaga u Evropi. Slijede Italija, Velika Britanija i Španija.

( Angelina Šofranac )