Vlast bi sada i individualne kandidature

Predlogom zakona o izboru odbornika i poslanika koji je vladajuća koalicija ponovo stavila u skupštinsku proceduru, predviđena je mogućnost individualne kandidature, odnosno da jedna osoba može biti kandidat na jednoj listi za izbor.

Zakonom je propisano da političke partije, koalicije, odnosno grupe birača, predlažu kandidate za svoju izbornu listu, na osnovu određenog broja potpisa birača.

“Propisano je da jedno lice može biti kandidat na jednoj listi za izbor... Ova norma je izmijenjena u odnosu na važeći zakon u pogledu brisanja minimalnog broja kandidata koji jedna izborna lista treba da sadrži i time se omogućavaju individualne kandidature”, navodi se u obrazloženju predloga zakona.

Da bi zakon bio usvojen, potrebno je da ga podrže najmanje 54 poslanika, odnosno i dio opozicije.

Iz Demokratske partije socijalista (DPS) su saopštili da sada neće komentarisati individualne kandidature, ali da će to možda uraditi narednih dana.

Zamjenica izvršnog direktora Centra za demokratsku tranziciju (CDT) Biljana Papović ocijenila je za “Vijesti” da je jedan od nedostataka izbornog procesa to što se građanin ne može samostalno kandidovati na izborima.

“Naše izborno zakonodavstvo predviđa da se odbornici i poslanici biraju isključivo sa izbornih lista partija, koalicija ili grupa građana. To je suprotno međunarodnim standardima za demokratske izbore, a i Venecijanska komisija i ODIHR su u više navrata uputili preporuku da se omogući kandidovanje nezavisnim kandidatima”, kazala je Papovićeva.

Ona je istakla da je CDT u toku rada na promjeni izbornog zakonodavstva predložio uvođenje individualnih kandidatura. “Smatramo da partitokratske navike našeg društva treba da se mijenjaju. Partijama ne odgovara da se na izborima pojave građani, jer se često dešava da birači daju prednost građanima u odnosu na partije kroz takozvano ‘protesno glasanje’, kazala je Papovićeva.

Ona je ocijenila da bi uvođenje individualnih kandidatura i otvorenih lista, bio prvi korak ka procesu neophodne departizacije države i društva. Podsjetila je da je onemogućavanje individualnog kandidovanja u suprotnosti sa Kopenhaškim dokumentom iz 1990. godine, koji se smatra temeljnim za demokratske izbore, i sadrži neupitne i opšteprihvaćene standarde:

“Države potpisnice su se u tački 7.5 ovog dokumenta obavezale da će poštovati “pravo građana da nastoje da steknu političke ili javne funkcije, individualno ili kao predstavnici političkih partija ili organizacija, bez diskriminacije.“

Nezavisni poslanik Aleksandar Damjanović podsjetio je da je još 23. marta 2018. godine podnio Skupštini Zakon o izmjeni zakona o izboru odbornika i poslanika i da više od dvije godine skupštinska većina ne želi čak i da isti uvrsti u dnevni red, a kamoli da raspravlja o istom poštujući elementarno pravo poslanika da predlažu zakone. On je kazao da je “najčudnije u svemu da je u tom Predlogu već predložio mogućnost individualnih kandidatura, što je parlamentarna većina predložila tek sada, nakon dvije godine, valjda kao recidiv neuspješnog rada čuvenog Odbora za reformu izbornog i drugog zakonodavstva.

“U najmanju ruku je neobično da se sada apostrofira ta odredba”.

On je istakao da predlog vlasti, koji je nakon povlačenja u decembru ponovo predložen, ne sadrži odredbu njegovog predloga, o otvorenim listama, kao ključnu u demokratizaciji izbornog procesa:

“Što dovoljno govori o iskrenosti vlasti da se novim zakonskim rješenjima zaista kreira fer i demokratski ambijent za prve prave slobodne višestranačke izbore nakon punih 30 godina od uvođenja višestranačja”, kazao je Damjanović.

( Željka Vučinić, Biljana Matijašević )