Odštete tražene u Strazburu često nerealne
“U predmetu Šaranović, zahtjev za pravičnim zadovoljenjem iznosio preko 100.000 eura, što je od strane suda odbijeno. Takođe, pomenula bih i predmet ‘KIPS’ i Drekalović, gdje je odštetni zahtjev bio postavljen u iznosu od nekoliko desetina miliona eura, što Evropski sud nije prihvatio”, kazala je Pavličić
Zahtjevi podnosilaca predstavke za dosuđivanje materijalne i nematerijalne štete bili su često pretenciozno i neosnovano postavljani, gdje je Evropski sud za ljudska prava u velikom broju predmeta prihvatao argumente Kancelarije zastupnika i dosuđivao znatno manje novčane iznose, kazala je zastupnica Valentina Pavličić.
“Kao primjer navedenog istakla bih jedne od zadnjih presuda koje je Evropski sud donio u odnosu na Crnu Goru, pa je tako u predmetu Šaranović zahtjev za pravičnim zadovoljenjem iznosio preko 100.000 eura, što je od strane suda odbijeno. Takođe, pomenula bih i predmet ‘KIPS’ i Drekalović, gdje je odštetni zahtjev bio postavljen u iznosu od nekoliko desetina miliona eura, što Evropski sud nije prihvatio”, kazala je zastupnica za “Vijesti”.
U prvom slučaju dosuđeno je 1.500, a u drugom 4,5 miliona eura.
Crna Gora je podnosiocima predstavke po svim osnovima do kraja 2019. imala obavezu da isplati nepunih 1,29 miliona eura.
Zastupnica ističe da Crna Gora već godinama zadržava lidersku poziciju među državama regiona kada je u pitanju izvršavanje presuda Evropskog suda.
“I u vezi sa tim nemamo, niti smo ikada imali predmete pod posebno pojačanim nadzorom Komiteta ministara, što je i prepoznato u izvještajima Komiteta ministara Savjeta Evrope, koji je nadležan za nadzor nad izvršenjem presuda tog suda”, istakla je ona.
Prema podacima Sekretarijata Evropskog suda, od osnivanja Kancelarije zastupnika u maju 2009. do kraja prošle godine, protiv Crne Gore podnijeto je ukupno 2.962 predstavke.
Pavličić, međutim, ističe da ovaj podatak nije pokazatelj postojanja kršenja ljudskih prava i sloboda, jer, prema njihovoj statistici, više od 90 odsto predstavki bude odbačeno u preliminarnoj fazi ispitivanja od strane sudije pojedinca i ne bude razmatrano.
U odnosu na Crnu Goru, ukupno je odbačena 2.821 predstavka.
“Razlog većeg broja podnijetih predstavki nalazim u nizu faktora, a posebno u većoj obaviještenosti naših građana oko zaštitnih mehanizama koje pruža Konvencija i Evropski sud, gdje vjerovatno smatraju da mogu naći rješenje usljed nezadovoljstva odlukama nacionalnih sudova. Upravo iz tog razloga podnosioci predstavke zanemaruju činjenicu da Evropski sud nije sud četvrte instance i da nema ovlašćenja da neposredno interveniše u pravnom sistemu Visokih strana ugovornica. Evropski sud mora poštovati autonomnost tih pravnih sistema”, kazala je ona, pojasnivši i da to znači da nije njegov zadatak da se bave navodnim materijalnim greškama ili pravnim zabludama nekog organa na nacionalnom nivou, ukoliko tim greškama, odnosno zabludama nijesu povrijeđena prava i slobode zaštićene Konvencijom, ali i tada, samo u mjeri u kojoj je do takve povrede došlo.
Od osnivanja Kancelarije zastupnika, u odnosu na Crnu Goru riješeno je nepunih 130 predmeta, od kojih su u 34 predmeta donijete odluke o neprihvatljivosti. U ovim predmetima sud je nakon pružene odbrane države i osporavanja navoda koje je podnosilac predstavke iznio u svojoj predstavci odlučio da iste odbaci kao neprihvatljive, čime je Kancelarija zastupnika uspjela da opovrgne navode podnosioca predstavke.
“U 32 predmeta Evropski sud je donio odluke po osnovu jednostranih deklaracija i po osnovu postignutog prijateljskog poravnanja. U 60 predmeta Evropski sud je odlučio presudom, od kojih je u 57 predmeta, utvrđena povreda barem jednog konvencijskog prava, dok je u tri predmeta Evropski sud utvrdio da naša država nije povrijedila prava podnosioca predstavki”, kazala je Pavličić.
Posebno je naglasila da su se podnosioci predstavki u većini predmeta gdje je Evropski sud donio presudu i utvrdio povredu jednog, žalili na povredu više konvencijskih prava, ali to po automatizmu ne znači da će sud usvojiti svaki navod žalbe podnosioca predstavki, već samo one gdje je očigledno da je došlo do povrede Konvencije.
Zato se često dešava da sud sa sjedištem u Strazburu odbije žalbe podnosioca predstavki u jednom, dok u drugom utvrdi postojanje povrede.
Povrede u slučajevima Drašković i Nešić
Evropski sud za ljudska prava juče je utvrdio povrede u dva slučaja protiv Crne Gore, od kojih je u prvom (Drašković) utvrdio kršenje člana 8 Konvencije, a u drugom (Nešić) povredu člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju. U prvom slučaju, povreda se odnosi na povredu člana koji se tiče privatnog i porodičnog života.
Podnositeljka predstavke je vodila postupke pred nadležnim organima u namjeri da prenese posmrtne ostatke pokojnog supruga iz grobnice kod Nikšića u grobnicu koju je napravila u Trebinju.
U ovom slučaju, sud je našao da nije nužno da ispituje postojanje povrede člana 6 Konvencije.
Podnosilac predstavke se žalio na povredu člana 1 Protokola br. 1 uz Konvenciju zbog lišavanja prava na imovinu u blizini Tivta.
( Miloš Rudović )