Tajni uticaji i sukobi interesa ugrožavaju sudstvo

Crnogorsko sudstvo je u riziku od nedozvoljenog lobiranja i tajnih uticaja, sukoba interesa, curenja informacija,...

To stoji u godišnjem izvještaju Agencije za sprečavanje korupcije o donošenju i sprovođenju planova integriteta.

Predsjednica Vrhovnog suda Vesna Medenca priznala je u petak da je sudstvo nezaštićeno od spoljašnjih uticaja. Međutim, objasnila je da je to “u posljednjih nekoliko dana”, odnosno od kada je članovi Vlade, ali i domaći i strani civilni sektor, prozivaju da obavlja treći, nezakoniti mandat i da treba da se povuče sa funkcije.

Ona je kazala da je izjava ministra pravde Zorana Pažina direktno uticala na nezavisnost crnogorskog sudstva.

“Ono što je ministar pravde u jednom aktu kroz izjavu rekao, direktno je uticao na samostalnost sudske grane vlasti”, rekla je Medenica na novinarsko pitanje. Na osnovu procjene podložnosti određenih radnih mjesta i radnih procesa za nastanak i razvoj korupcije i drugih oblika pristrasnog postupanja javnih funkcionera i zaposlenih, institucija donosi plan integriteta koji sadrži mjere kojima se sprečavaju i otklanjaju mogućnosti za nastanak i razvoj korupcije i obezbjeđuje povjerenje građana u njihov rad.

Plan integriteta, prema Zakonu o sprečavanju korupcije, sadrži ocjenu izloženosti institucije korupciji i drugim oblicima narušavanja integriteta, opis radnih mjesta i poslova koji su naročito podložni tome, vrste rizika, postojeće mjere kontrole, kao i preventivne mjere za smanjenje rizika. U dokumentu Agencije koji se odnosi na oblast sudstva stoji i da se svaki deseti, od ukupno 108 osnovnih rizika, može podvesti pod kategoriju tajnih uticaja na rad sudija.

“Slijede sukob interesa (101 rizik), povrede profesionalnih i etičkih pravila i pristrasno ponašanje/neetično i neprofesionalno ponašanje prema strankama u postupku (96 rizika), narušavanje integriteta institucije (82 rizika), narušavanje principa transparentnosti (78 rizika) i curenje informacija (75 osnovnih rizika)”, navodi se u dokumentu na sajtu Agencije.

Oblast sudstva obuhvata 27 organa vlasti - 26 sudova i Sudski savjet. U planovima integriteta sudskih organa identifikovano je ukupno 587 rezidualnih rizika. Najveći broj rizika je srednjeg intenziteta (77,3 odsto), visokog intenziteta njih 18,9 odsto, a niskog 3,7 odsto.

Od ukupnog broja mjera za smanjenje ili otklanjanje rizika, organi vlasti u ovom sistemu su izvijestili da su ukupno 1.503 mjere realizovane (90,1 odsto), 73 mjere djelimično (4,4%), a 92 mjere nerealizovane (5,5%).

Agencija se u analizi osvrnula i na nalaze Evropske komisije za Crnu Goru. Napominju da u Briselu smatraju da transparentnost rada Sudskog, ali i Tužilačkog savjeta, treba da se osjetno poboljša.

“Naročito objavljivanjem u potpunosti obrazloženih odluka o unapređenjima i imenovanjima i o disciplinskim postupcima, pa se preporučuje da Sudski savjet prilikom planiranja i sprovođenja mjera iz plana integriteta posebnu pažnju posveti mjerama za jačanje transparentnosti. Prema izvještaju EK, članovi oba savjeta treba da poboljšaju svoje profesionalne kapacitete, odvoje više vremena i pokažu punu posvećenost obavljanju svoje funkcije”, navodi se u izvještaju Agencije.

Iz EK su tada istakli da izvještaji o sadržaju i kvalitetu intervjua s kandidatima za sudije u okviru konkursa iz 2019. godine, kao i navodi o sukobu interesa nekih članova Sudskog savjeta u odnosu na određene kandidate, ukazuju na preostale izazove u dijelu transparentnog i meritokratskog izbora sudija.

“Što može dodatno ukazati da je potrebno unaprijediti mjere za savladavanje rizika iz kategorije sukoba interesa i kršenja principa transparentnosti”, smatraju u Agenciji.

U cilju daljeg jačanja integriteta sudstva preporučuje se i uvođenje mjera u planovima integriteta koje se, između ostalog, odnose na objavljivanje svih odluka na internet stranici Ustavnog suda, ali i na uspostavljanje internet stranice sudova za prekršaje.

( Miloš Rudović )