Od Bitolja i Meksika do streljačkog voda u Pljevljima

Rafael Batini jedan je od više stotina partizanskih boraca, simpatizera i saradnika koje su italijanski fašisti strijeljali od jula 1941. do 20. novembra 1944. godine u uvali između dva brda u mjestu Senjak u Pljevljima.

U znak sjećanja i poštovanja prema mladiću, Pljevljaci su mu podigli bistu nekoliko metara dalje od spomenika podignutom svim strijeljanim na tom mjestu.

Na bisti su ispisana dva imena - Rafael Batini i Mišo Cvetković, a oba pripadaju istom čovjeku.

Prvo je dobio na rođenju, a drugo je koristio tokom Drugog svjetskog rata. Dugogodišnji predsjednik Organizacije boraca u Pljevljima Vidoje Despotović kaže da je ime Mišo Cvetković Batini koristio kako Njemci, ukoliko bi ga zarobili, ne bi otkrili njegovo jevrejsko porijeklo.

“Batini je rođen 1910. u Bitolju i po porijeklu je Jevrej. Bio je član Komunističke partije Meksika. Tamo je završio fakultet nakon čega se vratio u Bitolj. Prije rata osuđen je na tri godine robije, a 1941. uspio je da pobjegne iz zatvora i da se prebaci u Sandžak. U Novoj Varoši je bio sekretar partije, a onda je izabran za organizacionog sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Sandžak. Njega su 8. jula 1942. godine u rejonu sela Meljak uhvatili meljački četnici koji su ga predali Italijanima u Pljevljima i on je 12. juna 1941. godine sa ostalim rodoljubima strijeljan na Senjaku“, rekao je Despotović “Vijestima”.

U znak zahvalnosti za doprinos koji je dao u borbi protiv njemačko-italijanskih okupatora, jedna ulica u pljevaljskom naselju Moćevac nosi njegovo partizansko ime.

Despotović kaže da su svi okupatori, posebno njemačko-italijanski, Senjak koristili za pogubljenje rodoljuba i neistomišljenika.

Pretpostavlja se da je na Senjaku njemačko-italijanski okupator strijeljao blizu 300 ljudi, ali o tome nema preciznih podataka.

“Kosti su pronađene i izvađene za njih osamdeset i premještene u zajedničku grobnicu na Stražici sa ostalim borcima iz Drugog svjetskog rata“, rekao je Despotović.

U opštini Pljevlja, ističe Despotović, postoji pet masovnih grobnica u kojima počivaju poginuli borci iz Drugog svjetskog rata.

“Na Stražici počiva 412 poginulih boraca, od kojih 214 koji su poginuli u Pljevaljskoj bici. U selu Bobovu nalazi se spomen-grobnica u kojoj počivaju 94 poginula borca sa prostora cijele Jugoslavije u toku Pete ofanzive. U Kosanici je spomen-grobnica sa 42 poginula borca iz cijele Jugoslavije poginula tokom Pete ofanzive, a u Kruševu je grobnica sa 43 poginula borca. U Šulima se nalazi grobnica u kojoj je sahranjeno 28 poginulih boraca u Petoj ofanzivi“, kazao je Despotović.

U tim grobnicama su i posmrtni ostaci četiri narodna heroja koji nisu rođeni u Pljevljima.

“U spomeniku na Stražici počivaju narodni heroji koji su poginuli u Pljevaljskoj bici: Vuk Knežević, politički komesar Jezersko- šaranskog bataljona, Dušan Obradović, komandant tog bataljona, Petar Jovićević, puškomitraljezac iz Lovćenskog bataljona, Lazar Radojević, zamjenik komandanta bataljona. Za narodne heroje proglašeno je ukupno 106 boraca učesnika Pljevaljske bitke. Peti narodni heroj koji nije iz Pljevalja, a počiva u ovom gradu je Boško Buha koji je sahranjen na groblju na Varoši. Boško Buha rođen je u Virovitici, a njegov otac Rade nekoliko puta je dolazio u Pljevlja, a i ja sam išao u Viroviticu. Pitao sam ga zašto nije prenio posmrtne ostatke svoga sina u rodnu Viroviticu, on mi je rekao: Boško Buha ima Pljevlja, to je njegov grad i Boško je pljevaljski, jer su ga Pljevljaci sahranili i o njegovom grobu brinuli“.

Za narodne heroje proglašena su i petorica Pljevljaka - Velimir Jakić, Vladimir Knežević Volođa, Komnen Cerović, Živko Džuver i Radoje Kontić. Svi oni osim Jakića, koji je nakon smrti 1946. godine sahranjen u Beogradu, počivaju u grobnici narodnih heroja na Gorici.

Spomenik će “umiti” sa 10.000 eura

Za rekonstrukciju spomenika na Senjaku, koji je podignut 20. novembra 1985. u krugu fabrike Prvi decembar, Opština Pljevlja ove godine namjerava da izdvoji 10.000 eura.

Posljednjih godina spomenik je prilično ruiniran i zapušten.

“Lokalna uprava planira da izdvoji oko 10.000 eura za rekonstrukciju spomen-kosturnice na Senjaku. Na tom mjestu strijeljano je nekoliko stotina ljudi čiji su posmrtni ostaci sahranjeni u zajedničkoj grobnici. Najmasovnije strijeljanje italijanski okupator je izvršio na Senjaku 4. maja 1942. godine, kada su za odmazdu izveli 32 taoca, među kojima je bilo 10 zarobljenih partizana boraca”, kazali su u Opštini Pljevlja.

( Goran Malidžan )