Kulu iz 15. vijeka bi da pretvore u turistički kompleks

Koncesionar koji dobije na korišćenje tvrđavu Besac u Virpazaru na 30 godina na toj lokaciji gradiće objekat muzejskog karaktera s ugostiteljskim sadržajima, a biće mu dozvoljeno i da izgradi privremene smještajne jedinice - kategorije najmanje četiri zvezdice.

To je predviđeno nacrtom koncesionog ugovora koji je Vlada utvrdila i ovlastila Ministarstvo kulture da raspiše tender za izbor ponuđača.

Tvrđava Besac je kulturno-istorijski lokalitet od izuzetnog značaja i jedan od najatraktivnijih vidikovaca na Skadarskom jezeru. Zajedno s Virpazarom predstavlja “kapiju“ vinskog kraja Crmnice i NP “Skadarsko jezero” kao izuzetne prirodne cjeline.

Prema istorijskim izvorima, riječ je o jednom od najstarijih vojnih utvrđenja očuvanih na teritoriji današnje Crne Gore. Tvrđava je podignuta tokom Osmanskog carstva, u drugoj polovini 15. vijeka, ali dio kule navodno datira iz srednjovjekovne države Zete...

Dodjela koncesije podrazumijeva rekonstrukciju (adaptaciju), održavanje i korišćenje tvrđave koja obuhvata plato površine 1.200 metara kvadratnih i zaštićen je bedemima.

Uslovi tendera

“Koncesija za valorizaciju tog kulturnog dobra biće dodijeljena kroz međunarodni, konkurentni, transparentni i otvoreni postupak. Koncesionar će snositi sve finansijske rizike i troškove nastale tokom cijelog trajanja perioda koncesije. Pravo učešća ima domaća ili strana firma, konzorcijum ili neki drugi oblik poslovnog povezivanja koji posjeduje kvalifikacije kojima se dokazuje podobnost za učešće. Ponuđač koji je u postupku dodjele koncesije nastupio kao konzorcijum i koji je na osnovu utvrđenih kriterijuma dobio koncesiju imaće obavezu da osnuje društvo za posebne namjene (DPN) čija će vlasnička struktura odgovarati sastavu samog konzorcijuma. Nosilac konzorcijuma kao dio vlasničke strukture DPN ne može se mijenjati za period od 10 godina od davanja koncesije. Ostali članovi konzorcijuma,odnosno njihovi vlasnički udjeli u DPN ne mogu se mijenjati za period od pet godina od davanja koncesije”, predvidjela je Vlada.

Ponuđač mora da ispuni tehničke i finansije kriterijume da bi dobio koncesiju. Tehnički kriterijumi podrazumijevaju da dokaže da je u periodu od najmanje pet godina upravljao najmanje jednim sličnim objektom u zahvatu kulturnog dobra shodno Zakonu o zaštiti kulturnih dobara. Ako je ponuđač konzorcijum, u svom sastavu mora imati člana koji ispunjava navedeni kriterijum. Uz to, treba da dostavi idejno rješenje rekonstrukcije (adaptacije) objekata u cilju valorizacije kulturnog dobra, koje uključuje i predlog glamping kapaciteta, odnosno privremeni objekti za smještaj u dijelu zaštićene okoline.

Pod finansijskim kriterijumima se podrazumijeva da ponuđač mora dokazati da je u posljednje dvije godine pozitivno poslovao i da je u posljednjoj godini ostvario promet od najmanje pola miliona eura u oblasti ugostiteljstva. Uz to, minimalna ukupna vrijednost stalne imovine pod upravljanjem ponuđača za posljednje tri fiskalne godine mora iznositi najmanje milion eura. Ispunjenost finansijskih kriterijuma dokazuje se dostavljanjem odgovarajućih potvrda i finansijskih iskaza - bilansa stanja i bilansa uspjeha.

Ponuđač je dužan da uz ponudu priloži dokaz o uplati novčanog depozita ili bankarsku garanciju ponude u visini i za period koji se odredi javnim oglasom (tenderom).

Iznos koncesije

Početni iznos godišnje koncesione naknade je hiljadu eura i 15 odsto ostvarene dobiti DPN-a koja se obračunava i isplaćuje za vrijeme trajanja koncesije.

Varijabilni dio koncesione naknade će se obračunavati i naplaćivati poslije proteka perioda od godinu dana od datuma početka poslovanja.

“Od ponuđača se očekuje da dostavi investicioni program u kome se precizno navode strukture i dinamika investicije i planirani izvor potrebnog investicionog kapitala. Predloženi investicioni program predstavljaće jedan od kriterijuma za ocjenu ponude. Detaljna razrada kriterijuma za odabir najpovoljnije ponude biće sadržana u tenderskoj dokumentaciji”, piše u Vladinoj dokumentaciji.

Trajanje koncesije od 30 godine počinje datumom početka operativnog poslovanja, odnosno kada budu ispunjeni svi preduslovi iz nacrta ugovora o koncesiji.

Period trajanja koncesije ne uključuje i vremenski period potreban za valorizaciju tog kulturnog dobra, koji se procjenjuje na 12 mjeseci.

Koncesionar će imati obavezu da valorizaciju nepokretnog kulturnog dobra sprovede u skladu s pozitivnim propisima Crne Gore i potpisanim međunarodnim sporazumima, ugovorima i konvencijama u oblasti zaštite kulturnih dobara i zaštite životne sredine.

“Osim direktnog uticaja na državni budžet, kroz plaćanje koncesione naknade, valorizacija tog dobra ostvariće i druge mjerljive koristi, kao što su dodatni prihodi za opštinu Bar i naselje Virpazar, kao i lokalna preduzeća i preduzetnike. Realizacija tog projekta treba da rezultira povećanom potrošnjom inostranih turista u Crnoj Gori i da stvori jednu šansu za kreiranje potpuno nove komplementarne turističke ponude u Crnoj Gori. Kulturni turizam u Crnoj Gori treba razvijati, jer doprinosi formiranju imidža Crne Gore, produžetku turističke sezone, održavanju kao i zaštiti kulturne baštine, pod uslovom da ima održivi razvoj”, navode iz Vlade.

Besac se nalazi na katastarskoj parceli u zahvatu Prostornog plana područja posebne namjene NP “Skadarsko jezero“ i državne studije lokacije „Virpazar“.

U skladu s važećom planskom dokumentacijom, preporuka je da buduća namjena tvrđave bude muzej i da ima i druge sadržaje koji bi obogatili ponudu ovog mjesta. To su galerije slika s bibliotekom, muzej s postavkom iz područja Crmnice, dijelom ugostiteljski sadržaji - konoba s vinotekom u cilju promocije crnogorskih vina i tradicionalnih proizvoda lokalnog stanovništva, promatranje panorame s osmatračnica, suvenirnica, stražarnica”.

Tursko utvrđenje, žandarmerijska stanica, italijanski zatvor...

Prema istorijskim izvorima, Turci su sagradili tvrđavu nakon pada Donje Zete 1478. U crnogorskim ratovima s kraja 17. i početka 18. vijeka, tvrđava Besac je dospjela u ruke Crnogoraca. Između dva svjetska rata, u Bescu je bila je smještena žandarmerijska stanica. Za vrijeme Drugog svjetskog rata Italijani su je koristili kao zatvor, nakon čega je trajno napuštena.

Zemljotres iz 1979. godine izazvao je znatna oštećenja na tvrđavi, a 2013. su sprovedene opsežne konzervatorske mjere.

Besac je bio u ruševnom stanju i van funkcije više od 60 godina, kada je 2013. godine izvedena prva faza konzervatorskih restauratorskih radova na osnovu usvojenog glavnog projekta rehabilitacije.

Pristupna staza do utvrđenja - put sa kamenim potpornim zidom je tretiran tokom prve faze radova i u dobrom je stanju.

Kako bi se kontrolisao ulaz u utvrđenje, JP Kulturni centar Bar je 2014. godine postavio novu kapiju od kovanog gvožđa na ulaznoj kapiji, a 2015. postavljeni su privremena vrata i prozori.

( Marija Mirjačić )