Preko ratova, zemljotresa i požara do vijeka trajanja

Od ratova, zemljotresa, požara i nemaštine preko bitisanja kroz četiri državna ustrojstva do jedne od najsavremenijih i sofisticiranih obrazovnih ustanova u današnjoj Crnoj Gori - JU Srednja mješovita škola “Bratstvo-jedinstvo“ u Ulcinju ove godine slavi vijek postojanja.

“Škola je gazila neutabanim stazama kulturno-političkih uticaja i vremenskih i materijalnih neprilika stvarajući tradiciju dugu čitav vijek. Danas stojimo na čvrstim temeljima iskustva i njime gradimo istoriju, težimo da zalaganjem ostavimo trag u budućim generacijama i kvalitetnim vaspitno-obrazovnim radom stvorimo ugledne potomke“, kazala je profesorica te škole Snežana Živanović, autorka Monografije, koja je nedavno promovisana u Ulcinju.

Škola danas organizuje nastavu iz šest područja rada, odnosno devet obrazovnih programa. Nastavu na crnogorskom-srpskom, bosanskom i hrvatskom jeziku pohađa 235 učenika koji su raspoređeni u 14 odjeljenja dok nastavu na albanskom jeziku prati 546 srednjoškolaca, koji čine 21 odjeljenje.

Od 2010, škola ima licencu za organizovanje programa obrazovanja odraslih za engleski i njemački jezik, osnove rada na računaru, za zvanje kuvara, konobara, muškog i ženskog frizera...

Ambasador Njemačke Peter Plate posjetio je školu 25. maja 2011, i dodijelio joj titulu “Škola partner Njemačke”, čime je JU postala dio istoimene mreže u okviru koje se nalazi više od 1.500 škola širom planete.

Pregršt najsjajnijih priznanja za učenike, profesore i školu na takmičenjima ne samo u Crnoj Gori nego i u regionu i šire, svjedoče o uspješno trasiranom putu punom izazova i odricanja...

”Izvolite narediti da rad otpočne”

A sve je počelo davne 1919, u tadašnjoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Kako je u Monografiji zapisala Živanović, na redovnoj sjednici Glavnog prosvjetnog savjeta Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odlučeno je da se otvori Niža državna gimnazija u Ulcinju. Škola je počela s radom 1920, sa 66 učenika koji su bili raspoređeni u tri odjeljenja.

“Braća Zuber su učestvovala u ovom projektu priloživši 20.000 dinara. Kako škola nije primila tu donaciju, obraćaju se Ministarstvu prosvete 8. maja 1923, s molbom da se novac uplati Gimnaziji“, stoji u arhivima.

Paroh Jovan Vujanović 18. avgusta 1920, kako piše Živanović, telegramom je obavijestio Ministarstvo prosvjete o dolasku imenovanog direktora Oskara Maričića i zalaganju naroda - “građani varoši Ulcinja i okoline nijesu žalili materijalnih žrtava da urede gimnazijsku zgradu da se snabdiju potrebnim namještajem”. U ime roditelja i građana tražio je da se odredi dan upisa učenika,,Izvolite narediti da rad u ovdašnjoj gimnaziji što prije otpočne”.

Gimnazija je otvorena i počela s radom u septembru 1920, kao preteča današnje moderne obrazovne ustanove.

Te godine, u prvi razred upisano je 40 učenika i 14 učenica, a u drugi, 12 učenika ali se na osnovu statistike iz jula 1921, moglo zaključiti da je kasnije upisano još đaka. Živanović je zapisala da je na kraju bilo upisano 70 učenika, s tim što je na kraju te nastavne godine ostao 61 učenik, od čega 56 učenika pravoslavne vjeroispovijesti, tri učenika rimokatoličke i dva učenika islamske vjeroispovijesti.

Prvi prosvjetni radnici Gimnazije bili su: Oskar Maričić, Vuletićka, Ljubo Bulatović, Nikola Klisić, Filip Špadijer, Jovanka Tomovićka, Đuro Vujanović i Nikola Stojović. Izučavani su matematika, srpski jezik, geografija, francuski jezik, pjevanje, ručni rad, priroda, crtanje, vjera i kaligrafija.

Četvrti razred državne gimnazije, otvoren je školske 1923/1924. godine. U tom periodu u školi su radila dva suplenta ruskog porijekla, Pavle Ljvov, koji je predavao francuski jezik i geografiju, i Pantelejmon Bugaj, koji je predavao matematiku sa fizikom i pjevanje. Ostali nastavnici su bili: Dimitrije Đurović, Dragutin Vujanović, Nikola Lazarević, Filip Vučković, Bogdan Vujošević, Dušan Ješćević, Georgije Abramov i Anka Perovićeva. U tom periodu, govore istraživanja Živanovićke, gimnazija je imala kabinete za nastavu, a broj upisanih učenika se povećavao iz godine u godinu.

Zgrada nestala u zemljotresu

Niža gimnazija prestala je s radom školske 1931/1932. Vrata za učenike ponovo su bila otvorena nakon rata, 1945, u okviru osnovne škole.

“Tada je nastavu pohađalo 80 dječaka i 30 djevojčica koji su bili raspoređeni u četiri odjeljenja, a nastava se izvodila na srpskohrvatskom jeziku. Dvije godine kasnije, školske 1947/1948. godine, formira se jedno odjeljenje sa nastavom na albanskom jeziku. Školske 1950/1951. godine gimnazija se transformiše u osmogodišnju školu“, piše Živanović.

SO Ulcinj je 1963, donijela odluku o otvaranju gimnazije, ali su učenici zbog neodgovarajućih uslova, nastavu pohađali u Baru sve do prvog septembra 1965, kada je dobijena saglasnost Izvršnog vijeća države.

Zgradu škole, koja je bila smještena ispod zidina Starog grada, porušio je razorni zemljotres 1968, nakon čega je nastava privremeno održavana u prostorijama obližnje OŠ “Boško Strugar”. Ipak, zahvaljujući solidarnosti naroda Bosne i Hercegovine, izgrađena je škola solidarnosti – Gimnazija "Bratstvo-jedinstvo”, koja je svečano otvorena 16. novembra 1969. godine.

U istom objektu, od 1970, nastavu su pohađali i učenici Škole u industriji i zanatstvu, koja je počela s radom krajem januara 1946. Te dvije škole su krajem 1974, prerasle u zajednički Školski centar.

Usvajanjem Zakona o srednjoj školi 12. jula 1991. godine naziv škole je promijenjen u JU Srednja škola,,Bratstvo-jedinstvo”. Pod ovim imenom škola je radila do 2004, kada dobija naziv koji i sada nosi - JU Srednja mješovita škola,"Bratstvo-jedinstvo” u Ulcinju, s prevodom na albanskom jeziku, IP Shkolla e mesme e kombinuar "Vëllazërim-bashkim” Ulqin.

Od osnivanja škole u zanatstvu pa do danas, upravitelji, odnosno direktori ustanove bili su Ilija Živanović, Veliša Vukčević, Dragana Živanović, Vuko Đapić, Ramo Dukaj, Bahri Milla, Fadil Taipović, Radomir Raško Živanović, Radovan Đurišić i Husein Ceno Katana, koji tu funkiju pokriva i danas. Osim njih, u školi su radili ili rade Antonija Marković, Blagoje Marković, Božidar Živanović, Božo Kostić, Cafo Nimanbegović, Ćamil Taipović, Darije Lazović, Dragica Matović Dragiša Stamenković Drago Dragović, Dragutin Todorović, Ekrem Resulbegović, Frano Dedić, G. Petrović, Gojko Gojnić, Gordana Rašković, hasan Gorana, Hilmija Cungić, Ivo Kaluđerović, Jagoš Maraš, Januz Lunjić, Janja Milić, Jevrem Hajduković, Jovan Abramović, Jovan Mičetić, Kemalj Alibegović, Ksenija Martinović, Labud Strugar, Lika Žižić, Ljubica Aleksić, Ljubica Panesku, Ljuca Ljucaj, M. Ćetković, Manojlo Perazić, Marija Ivanović, Marko Kaluđerović, Marko Vukčević, Mašan Pavićević, Mihailo Gazivoda, Milan Đukić, Miloš Popović, Miodrag Petrović, Mirko Popović, Miško Mirović, Momo Vukoslavčević, Mustafa Nimanbegović, Novica Vukoslavčević, Novo Jovović, Pavle Mašanović, Perihana Alibegović, Petar Đurašković, Petar Nikolić, R. Derviši, Radmila Mirović, Radosav Radović, Radovan Radović, Radovan Vukićević, Rajko Pavićević, Ramiza Kalamperović, Ratko Vuković, Refik Molabećirović, Sadije Alibegaj, Safet Divanović, Sofija Sredanović, Šaban Nuhić, Vaso Đakonović, Velija Hodžić, Vladimir Lapušina, Vuko Jovović i Žarko Perović.

Nastava i pod petrolejkama

Nastava u školi za učenike u industriji i zanatstvu, odvijala se prvih posleratnih godina u prostorijama tzv. ”Parucine kuće” koja se nalazila na pristaništu. Za potrebe obrazovnog procesa adaptirane su dvije učionice i jedna kancelarija. Dnevno su održavana četiri časa, ali je škola radila tri puta sedmično - ponedjeljkom, četvrtkom i subotom sve do 1. marta 1948. godine, od kada se nastava izvodila svakodnevno.

Živanović je navela da su stalna preseljenja obilježila dvije decenije postojanja škole. Od 1950, časovi su se održavali u Osmogodišnjoj školi u trećoj smjeni. Škola nije imala električno osvjetljenje, pa su časovi održavani pod svjetlošću petrolejskih lampi...

Prostorije škole u zgradi stare ambulante na Pristanu, izgorjele su do temelja u požaru koji je objekat zahvatio u jutarnjim satima 31.oktobra 1969.

( Samir Adrović )