„Zelenika - istorijski pregled” dr Zoltana Mađara
Objavljena je nova knjiga, monografija, uglednog arhitekte i istoričara arhitekture rodom iz Boke
Iz štampe je izašla knjiga „Zelenika - istorijski pregled“ autora dr Zoltana Mađara, uglednog arhitekte i istorčara arhitekture, rodom iz Boke.
Na stotinjak strana ova nevelika monografja donosi prikaz istorijskog razvoja malog mjesta Zelenika na hercegnovskoj rivijeri - jednog od najmlađih primorskih mjesta u Boki uopšte, a čiji je prvi pisani spomen star simboličnih 333 godine. Zelenika se naime, nastala kao zaseok novskog sela Kuti a posebno se razvila početkom 20. vijeka kao luka i posljednja stanica uskotračne željezničke pruge iz Sarajeva preko Dubrovnika do Boke Kotorske.
Autor knjige piše o istorijatu područja današnje Zelenike još od ilirskih i rimskih vremena, preko srednjeg vijeka, turskog, mletačkog i perioda francuske vlasti, sve do austrougarskog perioda kada Zelenika doživljava ekonomski procvat zahvaljujući luci, željeznici i počecima razvoja modernog organizovanog turizma. Uz podatke o starosjedilačkim porodicama koje naseljavaju Zeleniku, te priču o istorijatu ovog mjesta tokom Kraljevine i socijalističke Jugoslavije, sve do obnove crnogorske nezavisnosti, dr Zoltan Mađar je na stranicama ove knjige zapisao i niz manjih, toplih ljudskih priča i anegdota vezanih za ljude, način života i prošlost ovog mjesta, a koje publikaciji daju poseban šarm. Zapisani su i podaci o posjetama državnih poglavara ovom mjestu još od boravka u Zelenici austrougarskog prijestolonasljednika Ferdinanda Maksimilijana fon Habsburga krajem 19. stoljeća, preko crnogorskog kralja Nikole Petrovića Njegoša, jugoslovenskog kralja Aleksandra Karađorđevića do jugoslovenskog doživotnog predsjednika Josipa Broza Tita. Posebnu vrijednost knjige čina autorovi osvrti na urbanističko-arhitekstonski razvoj Zelenike i brojni propratni materijali s tim u vezi, kao i promišljanje i predlozi dr Zoltana Mađara a koji se odnose na obnovu vrijednih starih ovdašnjih građevina poput hotela „Pansion na zelenoj plaži“ što ga je u Zelenici, kao prvi klasični hotel na ovim prostorima, 1902. godine podigao autorov djed, ugedni budimpeštanski ljekar i kapetana husarske konjice u penziji, dr Antal Mađar, te brojnih ovdašnjih drugih vrijednih objekata industrijske kulturne baštine iz vremena Austro-Ugarske.
Dr Zoltan Mađar rođen je 1928. u Zelenici u kući koju je je ovdje izgradio njegov djed, dr Antal Mađar prvih godina prošlog vijeka. Zoltan je i odrastao u Zelenici odakle nakon ženidbe, prelazi u Tivat gdje je radio kao glavni gradski urbanista. Studij arhitekture završio je u Beogradu, a od 1970. živi i radi u Njemačkoj gdje je u Karlsrueu doktorirao u oblasti istorije arhitekture. Svoje brojne zavičajne studije dr Zoltan Mađar je skupno objavio 2002. u knjizi „Zelenika - kolijevka turizma“ - povodom tada stogodišnjice hotela „Pansion na zelenoj plaži“. Njegova nova knjiga „Zelenika - istorijski pregled“ u prodaji je u Herceg Novom a čitav prihod od nje biće, kako je najavljeno, uplaćen u humanitarne svrhe.
( Siniša Luković )