Moderna južnokorejska kinematografija za početnike

Film “Parazit” južnokorejskog reditelja Bong Džun Hoa ušao je u istoriju kada je u februaru ove godine dobio Oskara za najbolji film.

Tako je ovo ostvarenje postalo prvo koje nije na engleskom jeziku, a da je dobilo najvažniju filmsku nagradu na svijetu. “Parazit” je tada osvojio još tri Oskara - za najbolji strani film, najbolju režiju i najbolji originalni scenario i uspio ono što nije nijedan strani film za 92 godine koliko se dodjeljuju najpoznatije filmske nagrade u Americi.

“Imam osjećaj kao da ću se uskoro probuditi i shvatiti da je sve san. Ovo je sve prilično nadrealno”, rekao je tada Bong.

Međutim, to je bilo veliko iznenađenje samo za one neupućene u južnokorejsku kinematografiju koja je doživjela nevjerovatan uspon u posljednje tri decenije. Prethodnih godina naslovi iz ove zemlje već su privlačili veliku pažnju i osvajali nagrade na drugim značajnim filmskim festivalima, prvo u Aziji, a zatim i u Evropi. Uz Bong Džun Hoa, reditelji kao što su Čan Vuk Park, Kim Ki Duk, Kim Dži Vun zaslužni su za ono što će kritičari nazvati “novim južnokorejskim talasom” koji će osvojiti svijet. I dok Holivud posljednjih godina štanca superherojske filmove, iz ove zemlje s Dalekog istoka do filmofila je stizalo sve ono što se očekivalo od američke kinematografije, ali koja to nije isporučivala - originalni blokbasteri, nepredvidivi i uzbudljivi trileri, sjajni arthaus naslovi, upečatljiva neo-noar ostvarenja...

Početkom novog južnokorejskog filmskog talasa smatra se izlazak filma “Shiri” 1999. kada je prvi put u istoriji te zemlje na boks ofisu zabilježen profit od preko par miliona dolara. Mada su tada mnogi smatrali da je u pitanju jedinstven događaj, tamošnji reditelji čvrsto su odlučili da pokažu da nije u pitanju slučajnost i da su dovoljno sposobni i inventivni da održe kvalitet i uspjehe. Za svega dvije godine interesovanje za južnokorejske filmove je skoro dvostruko poraslo (prodaja bioskopskih karata 2001. je porasla za 49 odsto u odnosu na 1999), država je počela značajno više da ulaže u kinematografiju i tako je nastala nova, rastuća filmska sila. Danas nema ozbiljnijeg filmofila da nije pogledao barem par djela iz ove zemlje, a za one koji su ostali neupućeni ili su željni još preporuka, donosimo listu od deset južnokorejskih filmova raznih žanrova i pristupa koje morate pogledati, uz “Parasite” koji se podrazumijeva i o kojem je rečeno gotovo sve tokom ove godine. Spring, Summer, Fall, Winter… And Spring Again

Osmi dugometražni igrani film Kim Ki Duka, koji potpisuje režiju i scenario, važi za jedno od najljepših i najpoetičnijih filmskih ostvarenja današnjice. Kim Ki Duk je poznat po unikatnom vizuelnom stilu i načinu pripovijedanja punom simbolike. Njegova ostvarenja daleko su od puke zabave, već često imaju izraženu spiritualnost, a ovaj naslov je najbolji primjer. “Spring, Summer, Fall, Winter… And Spring Again” prati budističkog monaha koji zajedno s jednim dječakom živi u neobičnom hramu na vodi, skrivenom u srcu korejske šume od čijih plodova preživljavaju. Kroz pet izdvojenih vinjeta koje nose nazive po godišnjim dobima, slavni južnokorejski reditelj uspijeva da izoluje i oslika neke od glavnih karakteristika samog čovjeka, kao racionalnog i emotivnog bića, koje ga kroz milione godina i inkarnacija razdvajaju od svih drugih stvorova na planeti Zemlji.

Memories of a Murder

Nakon debija “Barking Dogs Never Bite” iz 2000, ovaj neponovljivi krimi triler koji je izašao tri godine kasnije je proslavio Bong Džun Hoa u njegovoj zemlji. Baziran na istinitoj priči o serijskom ubici koji je harao krajem 80-ih i nikada nije uhvaćen, ovaj film, iako se bavi tragičnom temom, pun je komičnih scena koje se miješaju s narastajućim osjećajem frustracije i očajanja kako detektivi (od kojih jednog igra Kang Ho, jedan od najuspješnijih južnokorejskih glumaca) ne uspijevaju da dođu do tragova koji bi ih odveli do počinioca zločina. Ovo ostvarenje donijelo je niz priznanja reditelju, od kojih je najbitnija nagrada za najbolji film južnokorejske filmske industrije Grand Bell, a po anketi tamošnjeg lista “Donga” dobiće i titulu najboljeg djela u prvih 100 godina južnokorejskog filma. Kventin Tarantino, već viđeni pobjednik lanjskog Kanskog filmskog festivala kojem će Bong Džun Ho preoteti nagradu sa “Parasite”, naveo je “Memories of Murder” kao jedan od svojih 20 omiljenih filmova nastalih od 1992. do danas.

The Vengeance Trilogy

Da se nešto ozbiljno kuva u Južnoj Koreji mnogima su skrenuli pažnju filmovi iz ove trilogije reditelja Čan Vuk Parka. Posebno je “Oldboy” oduševio publiku širom svijeta originalnom i šokantnom pričom punom obrta o čovjeku koji je kidnapovan i zatočen 15 godina u jednoj prostoriji na nepoznatoj lokaciji, da bi iznenada jednog dana, bez ikakvog povoda bio pušten nazad među ljude. Ovaj film, uz ostale u trilogiji čija je glavna tema osveta - “Sympathy for Mister Vengeance” i “Lady Vengeance”, nemjerljivo je doprinio prepoznatljivosti i ugledu južnokorejskog filma u svijetu.

“Oldboy” važi za najpopularniji naslov iz ove zemlje, koji je redefinisao žanr koji pripada i pokrenuo lavinu fantastičnih južnokorejskih krimi trilera, a skrenuo je pažnju i na sjajnog glumca Čoi Min Sika.

I Saw The Devil

“I Saw The Devil” još jedno je ostvarenje koje ostavlja publiku bez daha. Šokantna, nemilosrdna i ultra-nasilna priča prati policajca koji je odlučio da masovnom ubici naplati svaki sekund bola koji je nanio njemu i njegovoj vjerenici koju je ubio. Ovaj brutalan triler nije za svačiji stomak, pun intenzivne akcije i krvavih fizičkih okršaja glavnih likova (Bjung Hun Li i opet sjajni Min Sik Čoi) koji koriste sve što im se nađe pri ruci da nanesu bol jedan drugom. Sadistička igra mačke i miša testira izdržljivost publike scenama koje su u isto vrijeme vizuelno zapanjujuće i odvratne, istražujući što motiviše ljude da čine neoprostive stvari jer smatraju da imaju dovoljno dobar povod za njih.

Mother

Još jedno ostvarenje Bong Džun Hoa koje preispituje koliko smo spremni daleko da idemo da bismo sačuvali one koje volimo i da li zaista želimo uvijek da znamo istinu. Osnovna postavka filma ne djeluje originalno: priča prati udovicu koja na sve moguće načine pokušava da dokaže da njen mentalno poremećeni sin nije ubio djevojku zbog koje služi doživotnu kaznu u zatvoru. Međutim, ova intrigantna drama jednostavno opija gledaoca servirajući jednu od najkvalitetnijih krimi misterija koje su se pojavile na velikom platnu u ovom milenijumu. Svaki kliše žanra je zaobiđen u širokom luku, a konačni ishod je potpuno nepredvidiv ostavljajući gledaoce u šoku još dugo nakon kraja filma. Tokom nešto više od dva sata “Mother” potpuno zaokuplja pažnju i tjera gledaoce da iznova preispituju motive likova. Ovo je jedan od onih filmova kojem se možete više puta vraćati, svaki put otkrivajući nove detalje i evaluirajući što se zapravo dešava na ekranu.

The Chaser

Korejski reditelji posebno su se specijalizovali za brutalne trilere, pomjerajući granice ovog žanra taman kad smo mislili da nas više ništa ne može iznenaditi. Tako prvi film reditelja Na Hong Džina važi za jednog od najkvalitetnijih trilera današnjice, a prati nekadašnjeg prljavog detektiva, a sada makroa koji upada u velike finansijske probleme nakon što par njegovih “radnica” nestane bez traga. On odlučuje da istraži što se desilo i slijedi dva sata ultra nasilnog remek-djela, fenomenalno snimljenog, koje konstantno drži publiku u velikoj napetosti, dok bespomoćno i u nevjerici prati jedan neočekivani obrt za drugim. Sve što mislite da će se dogoditi u filmu - neće. Na Hong Džin je ovim ostvarenjem uputio prilično oštru kritiku na račun južnokorejske policije. A Bittersweet Life

Ovo nagrađivano ostvarenje reditelja Dži Vun Kima mračni je neo-noar koji prati visoko rangiranog gangstera kojem se život za jedan dan okreće naopačke kada njegov poslodavac naruči njegovo ubistvo. Ovaj sporogoreći triler koji donosi karakternu studiju individue s margine društva pun je prelijepih kadrova, interesantnih dijaloga i monologa, dok Li Bjung Hun, koji igra glavnu ulogu, prosto gospodari svakom scenom.

The Good, the Bad, the Weird

Reditelj Dži Vun Kim zaslužan je i za jedan od najluđih, najneobičnijih filmova južnokorejske kinematografije. “The Good, the Bad, the Weird” je mješavina špageti vesterna, modernog akcionog filma i “steampunk” fantazije poput “Mad Maxa”, a sve to smješteno u uzbudljivi istorijski kontekst, u turbulentne tridesete godine prošlog vijeka u Mančuriji (današnja Kina).

U pitanju je možda i najambiciozniji Kimov projekat koji gledaocima pruža zabavu kakvu Holivud odavno nije, uronivši ih u hiperstilizovani, maštoviti i nasilni svijet u kojem na svakom ćošku čeka grupa živopisnih kriminalaca.

The Host

Kad smo kod zabave u bioskopu, nemoguće je zaobići južnokorejski “monster movie” Bong Džun Hoa, jedno od najprofitabilnijih ostvarenja iz ove zemlje ikad. Do tada je Holivud polagao ekskluzivno pravo na vizuelno zapanjujuće filmove o čudovištima, ali je ovaj naslov pokazao u kakvu kinematografsku silu se pretvorila Južna Koreja. Priča prati klasičnog gubitnika Park Hi Bonga, autsajdera koji bogu krade dane radeći u jadnom kiosku na keju kraj rijeke Han, u kojoj će se spletom nesrećnih okolnosti pojaviti čudovište koje će zgrabiti njegovu kćerku. On okuplja svoju siromašnu porodicu kako bi na svaki mogući način izvukli Hjun Seo iz kandži čudovišta. “The Host” nosi snažnu ekološku poruku, a osim toga oštro kritikuje i američki imperijalizam. Mada na početku izgleda kao još jedan treš horor B produkcije, vrlo brzo se ispostavlja da je u pitanju inteligentan i uzbudljiv film koji kombinuje nespojivo, kombinujući elemente komedije, akcije, horora i melodrame.

Burning

Adaptirana kratka priča Harukija Murakamija oduševila je kritičare na Kanskom filmskom festivalu 2018. Ovo anksiozno, melanholično ostvarenje puno nelagode u fokusu ima dinamiku čudnog ljubavnog trougla, kao i teme manipulacije, želja i tajni. Priča prati Li Jonga koji je zaljubljen u Hae Mi, a koja je u vezi s Benom, tajanstvenim, bogatim dečkom s bizarnim hobijima, o čijim poslovima se ništa ne zna. Film Li Čang Donga je obavezna lektira za ljubitelje Murakamijevih djela, ali i za one koji vole misteriozne umjetničke filmove.

( Stefan Strugar )