„Kad ubiju rijeke, uzeće nam dušu”

Uništavanje rijeke Tare nastavlja se - “Suza Evrope” juče je cijelim svojim tokom bila zamućena, zbog čega su eko-aktivisti, više nevladinih organizacija, Udruženje raftera i mještani durmitorskog kraja u pomoć zvali UNESCO, koji je pod zaštitu stavio kanjon te rijeke.

Kao krivca, označili su Vladu i “interesne grupe koje su privatizovale Crnu Goru”.

“U cilju pokazivanja moći interesnih grupa koje su privatizovale Crnu Goru, dozvoljava se potpuna devastacija i uništavanje životne sredine i cijele rijeke, a sve zbog šačice bahatih funkcionera koji su odlučili da ponize sve što znači partiotizam”, saopštili su iz Koalicije za održivi razvoj, koja je juče UNESCO-u dostavila fotografije i snimke zamućene Tare.

Aleksandar Perović iz NVO Ozon, kazao je da se genocid nad narodom Crne Gore upravo sprovodi uništavanjem najvrednijeg prirodnog bogatstva i kulturno-istorijskog naslijeđa, kao što je rijeka Tara - prepoznata i zaštićena i kroz svjetsku baštinu.

“Dok se oni koji su na položaje došli otimačinom i vlast održavaju na način koji se ne može posmatrati izvan kriminalnog miljea, beskrupulozno bogate, mi građani treba da budemo uskraćeni onoga što su osnovna ljudska prava, kao što je pravo na zdravu životnu sredinu. Tu poseban značaj imaju vode, koje su deficitarne na našoj planeti, pa je od posebnog značaja ponašanje donosioca odluka u Crnoj Gori, koji su djelima pokazali da temelje brutalnosti okupatorstva, a ne vrijednosti slobodarstva”, rekao je on.

Mute i rijeke i ljude

Komentarišući stanje u kom je posljednjih mjesec dana “Suza Evrope”, Perović je rekao da su devastiranje i otimanje rijeka klasičan dokaz okupatorskih režima:

“Koji očigledno ima namjeru da nam uzme i dušu kada samo to ostane, a čini mi se da neće proći mnogo vode Tarom, dok do toga dođe ako se sad i odmah ne suprotstavimo. Lovci u mutnom zamućuju i rijeke i ljude, a na nama je, ljudima, da rijeke koje su nam kroz istoriju značile i tek će da znače život, spasimo, a samim tim spasićemo i sami sebe, i kao pojedince i kao vrstu”, rekao je Perović.

Iz Udruženja građana “Dalje nećeš moći”, kazali su “Vijestima” da su sa braniocima Durmitora i Tare, zbog alarmantnog stanja u koje je dovedena ta rijeka, još 17. jula pisali nadležnima, ali da se oni, “po starim navikama nisu udostojili ni da odgovore”.

U pismu poslatom tog dana Ministarstvu održivog razvoja i turizma (MORT), Nacionalnoj komisiji za UNESCO, Nacionalnim parkovima Crne Gore i NP “Durmitor”, Opštini Žabljak i tamošnjoj Komunalnoj inspekciji, piše da su njihovi aktivisti ponovo naišli na očigledne nepravilnosti u rekonstrukciji splavarskog doma na lokaciji Radovan Luka: “Koji se nalazi u prvoj zoni zaštite Nacionalnog parka ‘Durmitor’ i kanjona rijeke Tare”.

"Danger" lista

“To dolazi u trenutku kada je UNESCO već upozorio Vladu da će ukoliko nastavi sa ignorisanjem aktivnosti koje ugrožavaju jedinstvenu vrijednost zaštićene imovine, status Nacionalnog parka ‘Durmitor’ dovesti u pitanje, te bi on (NP ‘Durmitor’) bio uvršten na crvenu ‘Danger’ listu ugroženih područja svjetske baštine (WH list).

Trenutno se nalazimo u situaciji gdje privatni investitor bez saglasnosti nadležnih institucija, ne poštujući propisane procedure, proširuje kapacitete zakupljenog objekta u zoni NP ‘Durmitor’ pod zaštitom UNESCO-a, te time krši nacionalnu kao i međunarodnu legislativu”, piše u dopisu.

Istakli su da sumnjaju da su intervencije na objektu sprovedene mimo propisa, zbog čega su nadležne zamolili da hitno reaguju.

“Ovo je samo jedan u nizu sličnih postupaka onih koji su plaćeni da štite prirodna dobra, u slučaju Tare svjetsku baštinu, ignorišući građanske inicijative koje javno dobro moraju da brane od javnih institucija”, kazali su branioci Durmitora i Tare i aktivisti udruženja “Dalje nećeš moći”.

Milorad Mitrović iz NVO Breznica, kazao je “Vijestima” juče da je Tara zamućena nizvodno od ušća Bjelojevićke rijeke i uzvodno od Mojkovca - zbog probijanja puta i gradnje mini hidroelektrane na toj rijeci.

“Inače dvije mHE grade braća Mišnjić, od kojih je jedan aktuelni predsjednik Opštine Mojkovac. Tara je skoro mjesec potpuno mutna. Podnijeli smo iniciajtive za inspekcijski nadzor, inspektoru za vode i Ekološkoj inspekciji. Rijeka Tara i njen kanjon, koji je najdublji u Evropi i po svojoj veličini, poslije Kolorada, drugi u svijetu, pod dvostrukom je zaštitom, kao svjetska kulturna i prirodna baština UNESCO-a i zaštitom programa Man of biosphere (čovjek i biosfera). Koliko mi zaista brinemo i štitimo ono što je zaštićeno, pokazuje ova činjenica - da nismo sposobni i kadri da sa obale jedne od najčistijih rijeka uklonimo i prestanemo da organizujemo i odlažemo otpad”, kazao je on.

Pojasnio je da je ​Gradska sanitarna deponija Mojkovca dugogodišnji problem koji niko i ne pokušava da riješi, iako je svakim danom sve “bogatija” raznoraznim otpadom, što predstavlja veliki problem.

“Neshvatljivo je da se neko, prije više od dvije decenije sjetio i odlučio da započne deponovanje komunalnog otpada na samoj obali rijeke Tare ili ‘Suze Evrope’, kako građani Crne Gore vole da nazivaju ovu rijeku... Posljednjih dana se na toj deponiji lagerovalo na hiljade kamiona zemlje sa iskopa, ispod bivšeg jalovišta, na kojem se planira gradnja betonske baze za potrebe gradnje puta za ski-centar na Bjelasici... Deponija ne ispunjava ni minimalne uslove da bi se bilo koja vrsta otpada mogla odlagati na tom mjestu, a svakih desetak godina dešava se da nabujala Tara i njene bujične pritoke, odnesu hiljade i hiljade tona raznog otpada niz Taru prema Drini. Ova deponija, kao i mnoge druge u Crnoj Gori, predstavljaju veoma ozbiljan problem i moraju se hitno dislocirati, a kasnije i sanirati”, rekao je Mitrović.

KOR pisao UNESCO-u

Iz KOR-a je juče saopšteno da sramni odnos Vlade prema jednom od najvrednijih simbola ekološke drzave, rijeci Tari, koja je pod zaštitiom UNESCO-a, dolazi do punog izražaja upravo pred predstojeće parlamentarne izbore.

“Prethodnih mjesec dana Tara je konstantno zamućena, da bi danas cijelim svojim tokom do samog ušća u Drinu, inače plavozelena, bila potpuno mutna, braon ili skoro bijela, u zavisnosti o kojem dijelu toka se radi”, kazali su.

Oni ističu da su prethodnih mjeseci ili godina, brojne NVO i fizička lica podnijela brojne prijave ekološkim i komunalnim inspekcijama, ali da se devastacija Tare ne zaustavlja, već pojačava.

“Pored radova na auto-putu, izgradnja minihidrocentrala na pritokama Tare i pristupnih puteva, dovodi do ispiranja hiljada tona sedimenta, šljunka, zemlje i otpada u samo korito Tare i dolazi do neviđenog ekocida - pomora ribe i živog svijeta... Vlada sistematski i nepovratno uništava prirodna bogatstva, protivno EU standardima i preporukama, protivno UNESCO standardima i statusu i protivno zdravom razumu”, kazali su, naglašavajući da će snimke Tare dostaviti i Delegaciji EU.

GP URA najavio je da će o incidentu obavijestiti partijsku internacionalu - Zelene Evrope, naglašavajući da će zbog uništavanja prirodnih ljepota neko “vrlo brzo odgovarati”.

Oni su tražili hitnu reakciju i utvrđivanje uzroka zamućenja rijeke.

Zamutili rijeku, otjerali turiste i ugrozili riblji fond

Zbog zamućene rijeke turisti su juče sa Tare pošli uz negodovanje, a rafterima su tražili da im vrate novac uplaćen za splavarenje “jer su prevareni”.

To je “Vijestima” kazao predsjednik “Udruženja raftera i stanovništva NP Durmitor”, Veljko Ostojić, ističuči da je juče ružna slika pošla u svijet.

“Moram da pitam aktere ovog vandalizma - dokle treba da šaljemo ružne slike u svijet, o turizmu i našoj ‘Suzi Evrope’ - Tari. Pandemija kovid-19 uzela je svoj danak i uništila firme koje se bave raftingom, još treba i ljudski faktor da nam uništi ovo malo gostiju što dođe”, rekao je on.

Ispričao je da je juče na splavarenje odvezao grupu turista iz Belgije, ali se avantura pretvorila u moru.

“Vratili smo im polovinu novca, jer su rekli da su prevareni zato što su im u mojoj agenciji rekli da je voda čista i da se, maltene, može piti. Apelujem na sve relevantne institucije da reaguju i spriječe dalje zagađivanje i mutninu Tare”, kazao je.

Objašnjava da je Tara danima mutna, ali da su juče zatekli užasan prizor:

“Kakvu će sliku današnji gosti da odnesu u svijet? O mojoj agenciji sigurno će napisati da smo prevaranti. Šta da nudimo turistima - rafting bistrom Tarom, koja je do sada bila pitka ili rafting mutnom Tarom? Osim turizma, ovim su ugrozili i riblji fond, zato se nadamo da će počinioci biti zaustavljeni u ovome što čine”, kazao je Ostojić.

Naći krivca i utvrditi štetu

Iz NVO Green Home poručili su da je “bahato kršenje zakonskih propisa na Tari prevršilo svaku mjeru i rijeka odumire”.

“Svako ko je doprinio ovakvoj situaciji mora odgovarati, zbog čega apelujemo na obustavljanje radova dok se ne utvrdi odgovornost počinioca i učinjena šteta”, kazali su iz te NVO, osuđujući stanje u kom je rijeka Tara.

Oni su apelovali da se obustavle svi radovi - dok se ne utvrdi odgovornost počinioca i učinjena šteta.

Istakli su da se u Taru, godinama ispuštaju najrazličitiji materijali - od pijeska i šljunka do zemlje, koji mijenjaju njen tok, isplićavaju korito i zatrpavaju najvrednija staništa:

“Te onemogućavaju dalji opstanak vodenih organizama, a među najosjetljivijim mladice, kao ugrožene i zaštićene vrste”.

Istakli su da rijeka Tara pripada jednom od pet ključnih lokacija za tu migratornu vrstu, koja je desetkovana “već kontinuiranim uzvodnim promjenama vodotoka, uzrokovanih gradnjom auto-puta, prilaznih i regionalnih puteva”.

( Jelena Jovanović )