Najavili oštrije mjere u prva tri mjeseca ove godine za naplatu duga za koncesije

Od 75 aktivnosti predviđenih Akcionim planom za sprovođenje Strategije razvoja šumarstva za period od 2014. do 2016. godine realizovano je 25 ili 33 odsto, djelimično je realizovano šest, a nije realizovano 41 ili čak 55 odsto, dok za tri aktivnosti ne postoje povratne informacije.

Zbog toga će, kako se navodi o Izvještaju o realizaciji Akcionog plana koji je u četvrtak usvojila Vlada, Ministarstvo poljoprivrede morati da uradi reorganizaciju koncesionog sistema korišćenja šuma i reviziju Strategije razvoja šumarstva.

Kako je ranije najavljeno, Crna Gora se priprema da napusti koncesioni sistem gazdovanja šumama koji je, prema tvrdnjama stručnjaka i ekologa, donio ogromnu ekološku i ekonomsku štetu. Taj u Evropi nepoznat sistem gazdovanja šumama uveden je 2007. godine i pojedinim koncesionarima omogućio je da se preko noći obogate, a zahvaljujući njemu država je ostala bez dobrog dijela prihoda, ali i najkvalitetnije šume.

U Godišnjem programu gazdovanja šumama za 2018. godinu, koji je takođe u četvrtak usvojila Vlada, navodi se da dug koncesionara i korisnika šuma, prema podacima Poreske uprave iznosi 5,1 milion eura, od čega je nenaplativ 3,1 milion, a aktivni realno naplativi dug je 1.976.426 eura. To, kako se navodi, ukazuje da je neophodno preduzimanje rigoroznih mjera za naplatu u prvom kvartalu 2018. godine.

“Može se zaključiti da su, s obzirom na veliki broj nerealizovanih aktivnosti, sama Strategija razvoja šumarstva, kao i Akcioni plan za sprovođenje Startegije, za period od 2014. do 2016. godine planirani preambiciozno, pogotovu ako se imaju u vidu ograničeni pristupi finansijskim sredstvima i nedostaci kadrovskih kapaciteta, što je bilo neophodno imati za ispunjenje predloženih aktivnosti iz pomenutog akcionog plana i za sprovođenje Strategije”, piše u Izvještaju.

Navodi se da ključni problem predstavljaju slabosti u sistemu korišćenja šuma putem koncesija i time uslovljen nedefinisan srednjoročni koncept razvoja drvne industrije.

“Vlada je razmatrala i usvojila konceprt reorganizacije koncesionog sistema korišćenja šuma, kojom prilikom su donijeti zaključci da Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja sprovede pilot projekte u skladu sa idejnim konceptom, pripremi procjene fiskalnog uticaja i nakon toga Vladi predloži model reorganizacije sistema gazdovanja šumama, sa predlogom zakonodavnih i organizacionih promjena”, navodi se u Izvještaju.

U poslu čija se vrijednost mjeri desetinama miliona eura, nepovoljni po državu ugovori koncesionarima su ranije pružili priliku da plaćaju kubik najkvalitetnijeg drveta od 10 do 15 eura. Nakon što je Albanija proglasila desetogodišnju zabranu sječe šuma, kubik drveta je u Skadru dostizao u jesen i zimu 2016. i više od 100 eura.

Na drugoj strani, država je, prema podacima Vlade, od koncesija 2016. prihodovala svega 4,7 miliona eura. Samo za poslovanje Uprave za šume (UzŠ) neophodno je bilo iz budžeta izdvojiti 5,7 miliona, dok je dug koncesionara, prema podacima Poreske uprave, iznosio više od osam miliona eura.

Državna revizorska institucija (DRI) ustanovila je niz nepravilnosti u sprovođenju svih koncesionih ugovora, naplaćivanju koncesionih naknada i neraskidanju ugovora koji se ne realizuju i ne poštuju. Kroz sistem koncesija od 2007. do 2016. godine ugovorena je sječa 3.617.700 metara kubnih bruto drvne mase, a izvršena sječa je iznosila 2,74 miliona metara kubnih neto drvne mase. Budžetski prihodi po osnovu koncesionih naknada za korišćenje šuma trebalo je da iznose ukupno 35,9 miliona.

”Toliki nivo prihoda nije ostvaren nijedne godine od početka primjene koncesionog modela korišćenja šuma. S druge strane, koncesionari koji su realizovali ugovore uglavnom nijesu postigli svrhu zbog koje su dobili koncesiju, a to je ubrzan razvoj drvne industrije postizanjem što većeg stepena finalizacije proizvoda od drveta. Kao dodatni problem pojavio se prekomjerni izvoz drvne sirovine u zemlje u okruženju, posebno u Albaniju”, piše u izvještaju DRI.

Studija koju je za potrebe Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja uradio slovenački stručnjak Franc Ferlin pokazala je da takvo planiranje korištenja šumskog bogatstva u Evropi imaju samo Crna Gora i Kosovo, da je ono ekološki i ekonomski neodrživo, zbog čega je potrebno hitno raskidanje koncesionih ugovora u slučajevima u kojima su se stekli zakonski uslovi i da se treba vratiti na sistem državnog gazdovanja šumama.

Iz Ministarstvu je ranije “Vijestima” rečeno da će se ići u pravcu nastavka uvođenja reda u poštovanju koncesionih ugovora, kao i promjene modela korišćenja šuma. Novine su planirane u segmentu organizacije gazdovanja šumama, kao i u uređenju tržišta proizvoda od drveta i unapređenju tržišta usluga u šumarstvu. Ono što je sada izvjesno je da novi koncept podrazumijeva da se umjesto dosadašnjeg davanja šuma na korišćenje u dubećem stanju putem koncesija, vrši prodaja drvnih sortimenata na šumskom stovarištu po klasama kvaliteta.

Nijesu sprovedene obuke o upravljanju zaštićenim područjem

Od predviđenih mjera iz Akcionog plana, između ostalog, nije ispunjena izrada predloga novog koncepta srednjeročnog razvoja drvne industrije u Crnoj Gori sa operativnim planom njegove realizacije, izrada planova razvoja šuma koji uključuju i mjere povećanja stabilnosti i otpornosti i mjere preventive od požara... U dijelu koji se tiče održavanja otvorenih površina između šuma i podrška za kosidbu livada nije realizovano definisanje površina koje treba održavati i korisnika tamo gdje su zemljišta u državnom vlasništvu. Nije došlo ni do obuka o upravljanju zaštićenim područjima. Nije realizovana ni mjera koja predviđa učešće javnosti u svim procesima planiranja u šumarstvu, ali ni evaluacija i ažuriranje Nacionalnog akcionog plana za borbu protiv bespravnih aktivnosti u šumarstvu...

( Dejan Peruničić )