Državni resursi u izbornim danima u Crnoj Gori

Šef međunarodnih posmatračkih misija za protekle izbore u Srbiji, Ukrajini, Kosovu i Jermeniji, Zlatko Vujović ocjenjuje da je kampanja za crnogorske parlamentarne izbore, 30. avgusta, "funkcionerska" i da su primjetne zloupotrebe javnih resursa u partijske svrhe.

"Očekujem da će i domaći, a posebno strani posmatrači konstatovati da ne postoji jasna granica razdvajanja između onoga što je obavljanje partijske dužnosti i onoga što je obavljanje državne funkcije", kaže Vujović za Radio Slobodna Evropa (RSE).

Od 5. avgusta, kada je Državna izborna komisija zaključila izborne liste, premijer Duško Marković koji je ujedno i nosilac liste vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS) posjetio je šest opština.

U Bijelom Polju Marković je otvorio lokalni put dok je u Plavu i Žabljaku govorio o dosadašnjim, višemilionskim ulaganjima Vlade u razvojne i infrastrukturne projekte, obećavajući novi privredni i investicioni zamah u tim opštinama u budućem periodu.

Avgust je mjesec kada je Vlada tradicionalno na kolektivnom godišnjem odmoru.

Da li vlast krši OEBS standarde?

Iz posmatračke misije OEBS za predstojeće izbore u Crnoj Gori na pitanje RSE da li su primijetili zloupotrebu državnih resursa u izborne svrhe od strane partija vladajuće koalicije su naveli da će njihov privremeni izvještaj biti objavljen 18. avgusta.

Ni iz Vlade Crne Gore RSE nije dobio odgovor na pitanje da li se posljednjim aktivnostima premijera i njegovih ministara krše standardi OEBS-a koji predviđaju da se u izbornim kampanjama mora obezbijediti "jasno razdvajanje između države i političkih stranaka, a naročito da političke stranke ne budu spojene sa državom" (Stav 5.4 Kopenhagenskog dokumenta OEBS-a iz 1990. godine).

U OEBS pravlima se navodi da aktuelni kandidati i stranke ne smiju da koriste državne fondove ili sredstva, odnosno, materijale, ugovore o radu, prevoz, zaposlene i slična sredstva države u svoju korist.

U uputstvima OEBS-a za izborne kampanje u državama članicama te organizacije navodi se da je "upotreba ili "zloupotreba" državnih resursa postala vrlo problematična oblast u mnogim državama tokom izbora i suprotna je principu jednakog tretmana kandidata i političkih stranaka.

Napominju da aktuelni kandidati i stranke ne smiju da koriste državne fondove ili sredstva, odnosno, materijale, ugovore o radu, prevoz, zaposlene i slična sredstva države u svoju korist.

Zlatka Vujovića, koji će parlamentarne izbore u Crnoj Gori pratiti kao šef posmatračke misije Centra za monitoring i istraživanje (CEMI), RSE je pitao da li se aktivnostima premijera Markovića i ministara u proteklih mjesec krše standardi OEBS-a.

"Nije sporno ako premijer ili neko od opozicionih gradonačelnika koji je u kraćem ili dužem periodu na toj poziciji, informiše javnost šta je od onoga što je obećao u predizbornoj kampanji ostvario tokom svog mandata. Druga je priča ako oni koriste te učinke da nakrcaju predizbornu kampanju, da obilaze opštine i otvaraju puteve ili neke objekte. To je nešto drugo, to je funkcionerska kampanja i zloupotreba državnih resursa", zaključuje Vujović.

Javni resursi na udaru i vlasti i opozicije

I u Mreži za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) primjećuju da se pojačana aktivnost premijera Duška Markovića i njegovih ministara poklopila sa početkom izborne kampanje, a intenzivirana je nakon 5. avgusta kada su zaključene izborne liste.

"Premijer je u proteklih mjesec više puta obilazio sjever Crne Gore nego što je to uradio u proteklih nekoliko godina što očigledno ide u prilog ranijem nalazu OEBS-a da se promocija projekata koji se plaćaju novcem svih građana u kampanji prikazuje kao nešto što je plaćeno novcem partije na vlasti", kaže za RSE Dejan Milovac iz MANS.

Tako se stvara početna prednost pred izbore a građanima šalje poruka da bez DPS na vlasti ne bi bio recimo asfaltiran neki put ili otvoreno neko postrojenje, pojašnjava Milovac.

Profesor Miloš Bešić je u razgovoru za Radio Slobodna Evropa prošle sedmice konstatovao da korišćenje državnih resursa u partijske svrhe nije novina.

"Partije vlasti na našim prostorima tradicionalno koriste institucionalne kapacitete ne bi li pospješile izborni rezultat. Svi ti argumenti važe mnogo više za Crnu Goru nego za druge države regiona, prosto usljed činjenice da su oni na vlasti 30 godina a ako računamo kontinuitet sa Komunističkom partijom s kojom su nastale, onda 80 godina", ukazuje Bešić.

Prema njegovim riječima, DPS je partija koja je institucionalno stopljena sa državom i koristi državne kapacitete.

Dejan Milovac iz MANS ističe da na zloupotrebu javnih resursa nijesu imuni ni u opoziciji koja je na prethodnim izborima osvojila lokalnu vlast u nekoliko crnogorskih opština.

"Opozicija to radi na sličan način kao DPS tako što u kampanji prezentuju projekte koje su finansirali svi građani tih opština bez jasne napomene da se zapravo radi o novcu građana a ne novcu tih partija. To se svakako ne može porediti sa razmjerama onoga što radi DPS jer oni vode veliki dio države ali na nivou principa nije dobro da partije koje se predstavljaju kao alternativa vlasti zapravo rade istu stvar", ističe Milovac.

Iz MANS-a navode primjer Demokratske Crne Gore koja je do skoro bila dio koalicione vlasti u Budvi i Kotoru a u čijem se video spotu za kampanju u Budvi pominje suma od dva miliona i 600.000 eura koju su izdvojili za sportske klubove, dok se u Kotoru u partijskom spotu ističu projekti koji su realizovani iz lokalnog budžeta.

Međunarodna posmatračka Misija OEBS je, posmatrajući predsjedničke izbore u Crnoj Gori 2018 godine, konstatovala da su protekli uz poštovanje sloboda ali su uočeni nedostaci među kojima je istaknuta činjenica da je kandidat vladajuće koalicije, Milo Đukanović, imao institucionalnu prednost u odnosu na ostale kandidate.

Misiju za posmatranje parlamentarnih izbora u Crnoj Gori, zakazanih za 30. avgust predvodiće Tamás Meszerics. Misiju čini tim od 11 eksperata sa bazom u Podgorici i 10 dugoročnih posmatrača koji će danas (11. avgust) biti raspoređeni u cijeloj zemlji.

Misija će ocjenjivati usklađenost parlamentarnih izbora sa OEBS-ovim i drugim međunarodnim obavezama i standardima za demokratske izbore, kao i sa nacionalnim zakonodavstvom.

( Radio Slobodna Evropa )