CDT: CG izbore dočekuje sa nedostacima, ključni izborni principi dovedeni u pitanje

Crna Gora predstojeće izbore dočekuje sa neotklonjenim nedostacima u zakonodavnom i institucionalnom okviru i dosta složenijom političkom situacijom u odnosu na prethodne, navodi se u izvještaju Centra za demokratsku tranziciju (CDT).

Iz CDT-a su kazali da su ključni izborni principi da pravila budu poznata unaprijed i da budućnost u izbornom procesu bude izvjesna dovedeni u pitanje, zbog kašnjenja sa usvajanjem pravila za sprovođenje izbora u uslovima panedmije.

Kako su rekli, iako priprema tog dokumenta nije zakonska obaveza, niti za nju postoji predviđen rok, tim značajnim kašnjenjem učesnici izbornih lista, posmatrači izbora i građani dovedeni su u situaciju dodatne neizvjesnosti i nemogućnosti adekvatne pripreme za izbore.

„Nakon što je krajem prošle godine propao i posljednji pokušaj sprovođenja sveobuhvatne izborne reforme, Crna Gora je i u ove izbore ušla sa neotklonjenim nedostacima u zakonodavnom i institucionalnom okviru i dosta složenijom političkom situacijom u odnosu na prethodne izbore“, piše u izvještaju.

Navodi se da izbori koji se održavaju u uslovima postojanja epidemije koronavirusa po prirodi stvari ograničavaju ponašanje svih aktera, a naročito političkih partija.

Ta ograničenja, kako se dodaje, zahtijevaju i blagovremenu i kvalitetnu reakciju organa odgovornih za njihovo sprovođenje u komplikovanim uslovima.

Navodi se da se kampanja partija dominantno preselila u medije i na internet, a vidljiva je intenzivna funkcionerska kampanja i neuobičajeno učešće crkve u predizbornoj utakmici.

Jedan od najvažnijih zaključaka na osnovu monitoringa CDT-a je da ni deset dana pred izbore nije jasno da li će svi građani koji se zbog zaraze ili sumnje u zarazu COVID-19 nalaze na bolničkom ili kućnom liječenju, samoizolaciji ili karantinima moći da glasaju. Ustavni sud, kako se navodi, postupao je po pojedinačnim inicijativama koje su pokrenule organizacija civilnog društva.

„Međutim, još nijesmo čuli jasan stav ove institucije o tome da li je uskraćivanje prava glasanja licima oboljelim od COVID-19 i licima kojima je odlukom državnog organa ograničeno kretanje, u skladu Ustavom i potvrđenim i objavljenim međunarodnim ugovorima“, dodaje se u uzvještaju.

Navodi se da je Državna izborna komsija (DIK) sve dosadašnje izborne radnje sprovela u skladu sa propisanim zakonskim rokovima.

“Izborna administracija na svim nivoima mora unaprijediti transparentnost i otvorenost za medije. DIK je napravila neke pozitivne iskorake, ali nije ispunila preporuke ODIHR”, navodi se u izvještaju CDT-a.

Dodaje se da posebnu zabrinutost izaziva to što nijesu stvoreni uslovi i garancije za ostvarivanje biračkog prava svim građanima koje se na dan izbora nalaze u samoizolaciji, karantinu ili bolnicama.

„DIK je ovdje odabrala pristup traženja pravnih i praktičnih prepreka za ostvarivanje biračkog prava umjesto pronalaska sprovodljivih rješenja“, piše u izvještaju CDT-a.

Ocijenjeno je da je neopravdano zakašnjelo usvajanje preporuka za održavanje izbora dovelo do toga da se provjera ustavnosti odredbi dešava pred same izbore, što može da rezultira kašnjenjima i nedoumicama u praktičnoj primjeni od strane biračkih odbora.

U izvještaju se navodi da opštinske izborne komisije (OIK) nijesu značajnije unaprijedile svoju transparentnost, niti javnosti ponudile više informacija o svom radu.

Ocijenjeno je da Agencija za sprečavanje korupcije (ASK) sprovodi kontrolu i nadzor, ali izbjegava da jasno i javno označi prekršioce Zakona i promoviše integritet izbornog procesa i spriječi zloupotrebe resursa.

Dodaje se da će veliki izazov za ASK biti prikupljanje informacija o kampanjama na internet platformama.

Jedan od ključnih zaključaka na osnovu monitoringa jeste da nemali broj građana ne poštuje Zakon o registrima prebivališta i boravišta i ne odjavljuje prebivalište nakon odlaska iz zemlje, što ostavlja prostor za zloupotrebe u toku izbornog procesa, ali i brojne spekulacije i netačne kalkulacije o broju tih građana.

Navodi se da je Ekspertski tim za kontrolu tačnosti i ažurnosti biračkog spiska, koji je formiralo Ministarstvo unutrašnjih poslova, počeo sa radom sa zakašnjenjem, više od mjesec nakon raspisivanja izbora.

„Ekspertski tim za kontrolu tačnosti i ažurnosti biračkog spiska u svoje članstvo je uključio i predstavnike nevladinih organizacija (NVO) koji su se prijavili na javni poziv. U dosadašnjem radu omogućen je najviši nivo pristupa podacima njegovim članovima tj. pristup izvornim registrima koji čine birački spisak“, piše u izvještaju.

Iz CDT-a su saopštili da su preliminarni zaključci pripremljeni na osnovu analiza zakonskog okvira i informacija koje su prikupljene u toku aktivnosti monitoringa, a koji se odnose na period od dana raspisivanje izbora do 20. avgusta.

( MINA )