Voda teče u nepovrat

Tokom predizborne kampanje u Gusinju, opozicija je žestoko kritikovala DPS da, između ostalog, ni u industrijskom niti u turističkom pogledu nije uspio da valorizuje najveće izvorište vode na sjeveru države - Ali-pašine izvore.

Tako je još jednom skrenuta pažnja na činjenicu da na Ali-pašinim izvorima voda najboljeg kvaliteta svakodnevno u neizmjernim količinima otiče u nepovrat.

“Nije riječ samo o Ali-pašinim izvorima. Šta je sa vodom na vodopadu Skakavica, ili na još desetine izvorišta na padinama Prokletija, koji su velikog kapaciteta. Sve to otiče, dok mi u prodavnicama ovdje u Gusinju i Plavu, kao i u čitavoj Crnoj Gori, kupujemo flaširane vode iz uvoza“, priča jedan od viđenijih Gusinjana.

Da izvorišne vode na sjeveru države nijesu ni izbliza valorizovane kako bi trebalo, niti u cilju pokrivanja domaćih potreba, tako ni u cilju razvijanja proizvodnje i privlačenja stranih investitora, nije nikakva novost.

To je, nažalost, činjenica preko koje svi prelaze ćutke, što na ruku ide jedino onima koji odobravaju uvoz flaširanih voda i, naravno - uvozničkom lobiju.

Apsurdno zvuči provjeren i precizan podatak da je samo na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica katastarski registrovano više od tri hiljade izvora pitke vode, od kojih nijedan, ne računajući one koji su iskorišteni za gradske ili seoske vodovode, nije industrijski valorizovan.

Katastar izvorišnih voda svojevremeno je izradio tadašnji zavod za urbanizam i projektovanje iz Ivangrada, i kao vrlo vrijedan dokument čuvan je u resornom sekretarijatu više od tri i po decenije.

“U tom obimnom dokumentu, koji je nastao kao plod višegodišnjeg terenskog rada, dati su podaci za tri hiljade izvora na području sadašnjih opština Berane, Andrijevica i Petnjica o kapacitetu i temperaturi vode u četiri godišnja doba, nadmorskoj visini, načinu prilaza, široj i užoj lokaciji, geološkom sastavu okoline, mogućnosti kaptiranja, kao i mogućnosti eventualnog zagađivanja”, kažu u Sekretarijatu.

U Petnjici ističu da bi samo komercijalizacija izvorišta dvije najveće rijeke na teritoriji te opštine, Trpeške i Popče, bilo dovoljno da ovaj kraj zaživi i dobije značajnu industrijsku granu.

U tom kraju pričaju da je riječ o dva nepresušna izvorišta najkvalitetnije pitke vode, u ogromnim količinama.

“Da ne govorimo o tome kako je na području Petnjice nekada bilo stotinu mlinova, koji su se svi nalazili na vodotocima izvorišnih voda”.

To i u Petnjici, kao i u Gusinju, najbolje uviđaju oni koji dođu ljeti iz dijaspore, najviše iz Luksemburga, i koji su navikli da koriste flaširanu vodu, odnosno koji znaju koliko se flaširana voda cijeni na zapadu. Znaju i koliko košta.

Država još nije ni industrijski ni turistički valorizovala čak ni ogromne kapacitete najkvalitetnije izvorske vode na Vrelu Ibra u Rožajama.

“Ko nije vidio Vrelo Ibra, taj ne zna šta znači divlja ljepota i nepresušno izvorište pitke vode. Ibar, nažalost, svi znaju nizvodno kao prljavu i zagađenu rijeku. Pozivamo sve ljubitelje prirode, a onda i zainteresovane investitore, da dođu na izvorište ove rijeke ispod planine Hajle, tek nekoliko kilometara od grada”, ističu u lokalnoj Turističkoj organizaciji.

Dok su rafovi domaćih prodavnica puni uvoznih flaširanih voda, u vremenu kada pitka voda u svijetu postaje važnija tečnost čak i od nafte, vode sa ovih i drugih izvorišta na sjeveru Crne Gore svakodnevno otiču u nepovrat.

To je, smatraju stručnjaci, do sada bio najprecizniji pokazatelj državne brige za ravnomjerni regionalni razvoj.

Ostaje pitanje ko nas prevodi žedne preko vode i zašto pijemo vodu koja je ko zna odakle, kada naše najkvalitenije planinske vode ima u izobilju.

Dvije trećine flaširane vode iz uvoza

Prema raspoloživim podacima, u Crnoj Gori ukupno radi sedam fabrika za flaširanje vode koje godišnje mogu da proizvedu 350 miliona litara, ali se proizvodi znatno manji procenat potreba domaćeg tržišta.

Precizniji podaci govore, zapravo, da je domaće tržište preplavljeno flaširanim vodama iz uvoza kojim se pokriva više od 60 odsto ukupnih potreba.

Fabrike flaširene vode na sjeveru do sada su otvorene jedino u Kolašinu i Šavniku, dok na velikom prostoru od Gusinja na krajnjem sjeveroistoku, pa sve do Pljevalja na krajnjem sjeverozapadu države, i pored na stotine najkvalitenijih izvora velikog kapaciteta, nema nijedne.

Tako se slična ili istovjetna priča o neiskorištenim resursima, kao u Gusinju, Beranama ili Petnjici, može čuti u Bijelom Polju, ne računajući fabriku mineralne vode “Rada”, zatim Plavu, Rožajama, Pljevljima i, najapsurdnije zvuči, na Žabljaku - srcu planinskog turizma.

Vojna tajna nestala u vrijeme vlasti DPS-a

I dalje je aktuelna priča o nestanku kapitalnog dokumenta pod nazivom Katastar izvorišnih voda na području opština Berane, Andrijevica i Petnjica, koji je sačinjen prije više od trideset godina.

Riječ je o dokumentu koji je čuvan nekoliko decenija, sa željom da jednom bude iskorišćen u komercijalne svrhe, da bi za vrijeme lokalne DPS vlasti nestao iz arhive bivšeg opštinskog Sekretarijata za poljoprivredu.

Originalni dokument je najvjerovanije ukraden, a tretira se da je stradao u požaru, kada je u Beranama izgorjela zgrada u kojoj su se u to vrijeme nalazile kancelarije Sekretarijata.

U Sekretarijatu za poljoprivredu u Beranama kažu da je vrijednost dokumenta bila neprocjenjiva i da o tome svjedoči i činjenica da je dugo nosio oznaku - vojna tajna.

Upravo na osnovu ovog dokumenta utvrđeno je da na području terena koji je istraživanjem obuhvaćen postoji najmanje trideset izvora pitke vode koji zadovoljavaju sve kriterijume da bi mogli da se koriste u komarcijalne svrhe, odnosno koji su kapaciteta od pet do 50 litara u sekundi.

( Tufik Softić )