Palestinci moraju da promijene strategiju
Normalizacija odnosa Izraela sa Bahreinom i Ujedinjenim Arapskim Emiratima, u strateškom prestrojavanju država regiona protiv Irana, dovela Palestince u težak položaj
Zbog približavanja Izraela i arapskih država u Persijskom zalivu, Palestinci osjećaju da su ih napustili tradicionalni saveznici i drže se starih strategija u regionu koji se brzo mijenja, kažu analitičari i kritičari.
Nakon što su juče u Bijeloj kući potpisani sporazumi o normalizaciji odnosa između Izraela, Ujedinjenih Arapskih Emirata i Bahreina, palestinski lideri su suočeni sa pozivima da reformišu strategiju kako bi izbjegli marginalizaciju na Bliskom istoku, gdje Izrael i većina režima sunitskih Arapa dijeli strah od Irana. Palestinski pristup oslobađanju od izraelske okupacije godinama je zavisio od dugotrajnog panarapskog stava koji poziva na povlačenje Izraela sa okupirane Zapadne obale i Gaze i izraelskog prihvatanja palestinske državnosti, u zamjenu za normalne odnose sa arapskim zemljama, piše Rojters.
Međutim, Palestinci prošle nedjelje nisu uspjeli da ubijede Arapsku ligu da osudi države koje su od toga odstupile.
Palestinsko rukovodstvo, koje odavno optužuje predsjednika SAD Donalda Trampa za naklonjenost Izraelu, osudilo je arapske poteze kao izdaju njihovih ideala, iako je izraelski premijer Benjamin Netanjahu pristao da u zamjenu za normalizaciju sa UAE, suspenduje plan o aneksiji djelova okupirane Zapadne obale.
Iako su pregovori između Izraela i Palestinaca posljednji put propali 2014, neke arapske države u Zalivu i nekoliko drugih arapskih država odavno održava tihe, neformalne kontakte sa Izraelom, navodi Rojters. Jučerašnja ceremonija, čiji je domaćin bio Tramp, “crni je dan u istoriji arapskih država”, rekao je palestinski premijer Muhamed Štajeh.
On je dodao da Palestinci sada raspravljaju o tome da li da “prilagode palestinski odnos sa Arapskom ligom”.
Kritičari, međutim, kažu da predloženi potez dolazi prekasno i da je palestinski predsjednik Mahmud Abas na udaru zbog njihovog sve izolovanijeg položaja. “Malo je pokazatelja da (palestinsko) rukovodstvo razmatra da odustane od svog pristupa, kaže za Rojters Tarek Bakoni, analitičar Međunarodne krizne grupe.
Strategija Palestinaca je usredsređena na pozivanje Izraela na odgovornost pred međunarodnim tribunalima, i pokušaje da prekinu dominaciju SAD nad izraelsko-palestinskim mirovnim procesom, rekao je Bakoni.
“U toj strategiji je od ključnog značaja arapska i evropska podrška, ali je pitanje hoće li Palestinci uspjeti da je osiguraju u mjeri koja je potrebna da bi se postigao pravedan mir”.
Uprkos znacima mijenjanja arapske podrške, generalni sekretar Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO), rekao je da se osnovna palestinska strategija osnivanja države na teritoriji Zapadne obale, Istočnog Jerusalima i Gaze neće mijenjati.
Iako priznaju da je palestinsko rukovodstvo suočeno sa teškoćama pod izraelskom okupacijom, analitičari kažu da Abas ima neke opcije.
Nakon višegodišnjeg unutrašnjeg sukobljavanja između glavnih palestinskih frakcija, Abasovog Fataha i islamističkog Hamasa, izbori bi osvježili mandat predsjednika i parlamenta i osnažili njihov uticaj u inostranstvu povećanjem legitimiteta kod kuće, smatraju analitičari.
“Moramo obnoviti institucije PLO iz temelja i cementiraati odnose između Palestinaca ovdje i dijaspore”, rekao je analitičar iz Gaze Talal Okal. Jedna oblast u kojoj Abas ima široku podršku javnosti - 70 odsto prema nedavnim anketama - jeste njegov dvogodišnji bojkot Trampove administracije, koju optužuje za proizraelsku pristrasnost zbog priznavanja Jerusalima kao prijestonice Izraela i odobravanja izraelskih naselja na Zapadnoj obali. Republikanac Tramp, koji se bori za još jedan mandat na izborima 3. novembra, nastoji da istakne vještine postizanja sporazuma na međunarodnoj sceni. On je prošle nedjelje u Ovalnom kabinetu ugostio lidere Srbije i Kosova i objavio navodno značajni ekonomski napredak između balkanskih susjeda. Tramp i njegovi saradnici su ove događaje opisali kao “istorijska dostignuća”, nezamisliva tokom mandata prethodnih administracija. Dva desničarska skandinavska političara su nominovala Trampa za Nobelovu nagradu za mir. Prije UAE i Bahreina, odnose sa Izraelom su normalizovali Egipat 1979. i Jordan 1994.
Sporazumi bi mogli doprinijeti jačanju podrške među proizraelskim evangelistima, koji čine važan dio Trampove političke baze.
On je juče rekao da očekuje da bi “najmanje pet ili šest država” moglo potpisati slične sporazume sa Izraelom, ali nije imenovao nijednu.
Predvidio je da će se na kraju pridružiti i Palestinci ili će u protivnom biti isključeni.
Tramp je ocijenio i da će Iran, pod teškim sankcijama SAD, željeti da se nagodi sa Vašingtonom koji pokušava da ga natjera da ponovo pregovara o međunarodnom nuklearnom sporazumu. Teheran ne pokazuje nikakve znake popuštanja.
Iako predstavlja diplomatsku pobjedu za Netanjahua, ceremonija je održana u trenutku kada je on suočen sa kritikama kod kuće zbog rješavanja krize izazvane pandemijom koronavirusa i suđenjem za korupciju. Netanjahu odbacuje optužbe i opisuje suđenje kao ljevičarski politički lov na vještice sa ciljem zbacivanja popularnog desničarskog lidera.
Uprkos otopljavanju odnosa, neke razlike ostaju. Tramp je juče rekao da mu neće biti problem da prodaje borbene avione F-35 Emiratima, koji godinama pokušavaju da ih se domognu. Izrael, koji ima F-35, jasno je poručio da se protivi takvoj prodaji.
Saudijci omekšavaju stav?
Apeli Bijele kuće na normalizaciju sa Izraelom, odnose se i na Saudijsku Arabiju, najveću arapsku silu u Zalivu. Saudijci, čiji kralj je čuvar najsvetijih mjesta islama i vlada najvećim izvoznikom nafte, poslali su signal da nisu spremni.
Rojters, međutim, ističe da poruka uticajnog sveštenika ukazuje na promjenu tona.
Abdulrahman al-Sudais, imam Velike džamije u Meki, pozvao je ovog mjeseca muslimane da izbjegavaju “strastvene emocije i oštri entuzijazam” prema Jevrejima.
Sudais, koji se u prošlosti molio za Palestince da pobijede “okupatore i agresore” Jevreje, govorio je početkom septembra o tome kako je prorok Muhamed bio dobar prema svom jevrejskom susjedu i tvrdio da je najbolji način da se Jevreji ubijede da se preobrate u islam taj da se prema njima dobro postupa.
Iako se ne očekuje da Saudijska Arabija u skorije vrijeme krene stopama saveznika iz Zaliva, Saudaisovi komentari možda pokazuju kako kraljevina pristupa osjetljivom pitanju približavanja Izraelu - što je nezamislivo, piše Rojters.
( Angelina Šofranac )