Mediji na udaru Orbanovog sistema

Počelo je s najvećim internet-portalom vijesti u zemlji. Onda je na redu bio tradicionalni nedjeljnik. A sada se zatvara i posljednji nezavisni radio. Poslovni ljudi bliski vlasti preuzimaju kontrolu nad nezavisnim medijima, vlasti ućutkuju posljednje nezavisne glasove.

Najnoviji slučaj je radio-stanica Klubradio koja emituje vijesti i političke emisije. Kancelarija za medije NMHH, u kojoj su zaposleni ljudi odani premijeru Viktoru Orbanu, objavila je krajem prošle nedjelje da toj stanici neće produžiti licencu za emitovanje koja ističe iduće godine u februaru. Uz objašnjenje da je stanica stalno kršila odredbe Zakona o medijima.

Ta vijest bila je pravi šok za dio mađarske javnosti koji kritikuje vlasti, a iznenadila je i umjerene pristalice vladajuće stranke Fides. Jer, Klubradio je odavno posljednji bastion kvalitetnog i nezavisnog radijskog novinarstva u Mađarskoj. „Velika je vjerovatnoća da će nas zatvoriti“, kaže za DW Đerđ Bolgar, najpopularniji voditelj te radio-stanice. „Ne vjerujem da još imamo neke šanse.“

Ono što NHMM navodi kao razlog za ukidanje dozvole za emitovanje su beznačajne stvari. Klubradio navodno vlastima nije na vrijeme saopštio koliko u programu ima mađarske, a koliko strane muzike. „Kancelarija je jednostavno mogla i da kaže da nas ne voli“, komentariše direktor tog radija Andraš Arato.

Počelo je sa portalom Indeks

Ovaj slučaj je vrhunac nove ofanzive Orbanove vlade protiv nezavisnih medija. Ona je počela u proljeće s Indeksom, najčitanijim mađarskim internet-portalom. Firma Indamedia, koja je upravljala prihodima i poslovanjem s oglasima tog portala, dobila je novog suvlasnika: medijskog menadžera Mikloša Vasiljija, bliskog vladi. On je objavio plan za restrukturiranje redakcije, a kada se ona protiv toga pobunila, krajem jula je najprije otpušten glavni i odgovorni urednik Sabolč Dul, a nekoliko dana kasnije, u znak protesta, otkaz je dala kompletna redakcija. Ti ljudi idućih nedelja pokreću novi nezavisni portal pod imenom Teleks, ali pitanje je da li će dostići značaj Indeksa.

Indeks je nesumnjivo veoma smetao Orbanu i njegovom sistemu. Prije nekih godinu dana taj portal je razotkrio seks-skandal jednog gradonačelnika sa sjeverozapada Mađarske. Time je ukazano na korumpiranu samovolju i moralnu dvoličnost Orbanove hrišćansko-nacionalne konzervativne stranke Fides. Nakon toga, stranka je izgubila na lokalnim izborima u svim većim gradovima i opštinama.

Potom je uslijedio otkaz još jednom glavnom i odgovornom uredniku: ovoga puta u tradicionalnom liberalnom nedjeljniku 168 ora. Peter Roža morao je da ode sa funkcije jer je njegov list objavio navodno privatnu fotografiju Orbanove porodice. Ali Orban, koji se vrlo rado predstavlja kao porodičan čovjek, tu fotografiju odavno je sam objavio na društvenim mrežama.

„Sistem sahranjuje sve što mu smeta“

Roža je dobio otkaz od Pala Milkoviča, preduzetnika bliskog vlastima, koji je od jula ove godine suvlasnik nedjeljnika. Tačnije rečeno, suvlasnik firme Brit Media koja je pod uticajem vlasti bliske ortodoksne jevrejske opštine rabina Slome Kovesa. Brit Media je proteklih godina kupila vlasničke udjele u brojnim nezavisnim mađarskim medijima.

Ipak, u slučaju Klubradija je drugačije: tu je državna kancelarija za medije na neki način postupila kao produžena ruka vlade. Signal Klubradija je u početku pokrivao čitavu zemlju, da bi mu, nakon dolaska Orbana na vlast 2010, domet bivao malo-pomalo ograničen. Na kraju se sveo samo na glavni grad Budimpeštu i okolinu. „Mi smetamo“, kaže Đerđ Bolgar. „U logici diktatorskog jednostranačkog sistema je da sahranjuje ili prisvaja sve što mu smeta.“

To što se redakcija Indeksa dugo borila protiv te logike naišlo je na međunarodno priznanje: u četvrtak (17.9.) bivši glavni i odgovorni urednik Indeksa Sabolč Dul dobija Potsdamsku M100-medijsku nagradu. Nju će uručiti Dunja Mijatović, komesarka Savjeta Ecrope za ljudska prava. „Čast mi je što ću dobiti tu nagradu, ali ona nije moja, već pripada čitavoj redakciji Indeksa. Radujem se tom znaku solidarnosti u doba u kojem su evropske vrijednosti slobode govora i medija u Mađarskoj u sve težem položaju“, rekao je Dul za DW.

( Deutsche Welle )