EU da izdvoji najmanje milijardu za Bjelorusiju

Poljska je juče saopštila da bi Evropska unija trebalo da ponudi Bjelorusiji finansijsku pomoć od najmanje milijardu eura kao dio “Maršalovog plana” za obnovu zemlje.

Predsjednik Aleksandar Lukašenko, koji odbacuje optužbe o izbornoj prevari i pokrenuo je žestok obračun s demonstrantima, primoran je da traži zaštitu tradicionalnog saveznika Rusije, od koje je u ponedjeljak osigurao kredit u iznosu od 1,5 milijardi dolara.

Poljski premijer Mateuš Moravjecki, čiji poziv na “Maršalov plan” je aluzija na rekonstrukciju Evrope nakon Drugog svjetskog rata, rekao je da finansijska pomoć čini dio paketa podrške Bjelorusiji koji će predložiti na sljedećem samitu EU 24–25. septembra.

“Fond bi zaista trebalo da bude značajan... najmanje milijardu eura”, rekao je Moravjecki u Viljnusu nakon sastanka s premijerom Litvanije Saulisom Skvernelisom.

On je dodao da bi i Međunarodni monetarni fond mogao da da doprinos fondu, čiji je cilj da podupre bjelorusku valutu, stabilizuje njenu ekonomiju i omogući državi da se sama zadužuje, rekao je Moravjecki.

Plan, međutim, obuhvata i otvaranje tržišta EU za bjeloruske kompanije i lakše izdavanje viza njenim građanima, kako bi se smanjila zavisnost bjeloruske ekonomije od jeftine ruske energije, rekao je on.

Međutim, to otvaranje bi trebalo da isključi “biznismene koji se protive slobodi i podržavaju aktuelnu bjelorusku vladu”.

Partneri Litvanije i Poljske u grupi Višegradska četvorka - Mađarska, Češka Republika i Slovačka - podržavaju taj plan, rekao je Moravjecki. Poljski dnevni list “Žečpospolita” juče je objavio da bi predložena pomoć bila uslovljena time da Lukašenko omogući slobodne predsjedničke izbore.

EP ne priznaje Lukašenka od novembra

Lukašenka ne bi trebalo priznavati kao predsjednika Bjelorusije nakon što mu istekne mandat u novembru, saopštio je juče Evropski parlament i pozvao na uvođenje ekonomskih sankcija Evropske unije protiv njega. U demonstraciji ubjedljive podrške prodemokratskim protestima u Bjelorusiji, parlament EU je glasao 574 prema 37, s 87 uzdržanih, za odbacivanje rezultata predsjedničkih izbora 9. avgusta, za koje je Zapad ocijenio da su namješteni.

“EU je potreban novi pristup Bjelorusiji, koji uključuje prekid svake saradnje s Lukašenkovim režimom”, kazao je Petras Austrevičius, litvanski centristički poslanik EU koji predvodi napore parlamenta da izvrši pritisak na najviše bjeloruske zvaničnike. Glasanje EP nije pravno obavezujuće, ali ono ima političku težinu i može uticati na to kako EU ulaže u Bjelorusiju ili dodjeljuje finansijsku podršku, piše Rojters.

“Kada mandat aktuelnog autoritarnog lidera Aleksandra Lukašenka istekne 5. novembra, parlament ga više neće priznavati kao predsjednika države”, navedeno je u saopštenju EP.

Bjelorusko ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da je rezolucija EP agresivna i da nije konstruktivna, objavila je agencija Interfaks.

OEBS će istražiti kršenje ljudskih prava

Masovni protesti nakon avgustovskih izbora su do sada najveća prijetnja za Lukašenka i njegove pokušaje da produži 26-godišnju vladavinu, iako vlade EU još nisu odgovorile sankcijama.

Podrška Moskve je postala ključna za njegov opstanak na funkciji predsjednika, a Kremlj je optužio Zapad da pokušava da izvede revoluciju u Bjelorusiji.

Sedamnaest članova Organizacije za evropsku bezbjednost i saradnju (OEBS) imenovalo je nezavisnu ekspertsku misiju da istraži navodna kršenja ljudskih prava na predsjedničkim izborima u Bjelorusiji u avgustu, saopštilo je juče ministarstvo spoljnih poslova Danske. Ekspertska misija, zadužena da istraži brojne izvještaje o kršenju ljudskih prava prije, tokom i nakon izbora, trebalo bi da objavi izvještaj za šest do osam nedjelja, saopštilo je ministarstvo.

Počeli manevri Ukrajine i SAD, Rusi vježbaju u Bjelorusiji

Ukrajina i Sjedinjene Države počele su juče zajedničke vojne vježbe, dva dana nakon što je Rusija počela manevre s bjeloruskim snagama.

Američka ambasada u Kijevu je saopštila da će na vježbama “Brzi trozubac” (Rapid Trident) koje predvodi američka vojska blizu Javorova na zapadu Ukrajine, učestvovati oko četiri hiljade vojnika iz 10 država.

Dodaje se da će vježbe pokazati snagu američko-ukrajinskog strateškog partnersta i “posvećenost jačanju spremnosti u izazovnom operativnom ambijentu, što povećava snažne odnose koji su potrebni za mir i stabilnost”. Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski je na otvaranju vježbi rekao da je moderna, opremljena i sposobna ukrajinska vojska njegov prioritet i da ta armija mora biti garant slobodnog razvoja Ukrajine.

Ruske i bjeloruske snage su u utorak počele vježbe u Brestskoj oblasti blizu bjeloruske granice s Poljskom. Rusko ministarstvo odbrane je saopštilo da vježbe, koje bi trebalo da traju do 25. septembra, imaju antiterorističku svrhu i da nijesu uperene protiv drugih država.

Odnosi Kijeva i Moskve su pogoršani 2014. nakon što je Rusija anektirala ukrajinsko poluostrvo Krim i podržala proruske separatiste u ukrajinskom Donbasu.

Odnosi Ukrajine i Bjelorusije su narušeni kada je Kijev prošlog mjeseca osudio predsjedničke izbore u Bjelorusiji kao nefer i neslobodne nakon što je izborna komisija proglasila Lukašenka za pobjednika. On je u srijedu imenovao SAD i Ukrajinu među državama koje optužuje za organizovanje protesta.

( Angelina Šofranac )