Pritvorenika "liječili" cimeri iz ćelije

Uprava za izvršenje krivičnih sankcija (UIKS) nije osigurala odgovarajuću terapiju pritvoreniku koji boluje od epilepsije, što je dovelo do učestalih epi napada, konstatovala je zamjenica zaštitnika ljudskih prava i sloboda Zdenka Perović.

Poručila je da je takvo postupanje nedopustivo.

“Nedostatak ljekova kod podnosioca pritužbe i primjena navodno ‘najadekvatnije’ zamjene terapije, primjećujemo da je dovela do porasta broja epi napada”, stoji u mišljenju zamjenice zaštitnika.

Iz UIKS-a su saopštili da se problem javio usljed nedostatka lijeka “rivotril” u zatvorskoj, ali i u apotekama na teritoriji Crne Gore.

Kancelarija zaštitnika utvrdila je da je pritvorenik, koji se nalazi u Istražnom zatvoru u Spužu, koristio ljekove “lamiktal” i “rivotril” koji su mu odgovarali, a da mu zatvorska zdravstvena služba nije redovno davala drugi lijek, da mu je tamošnji psihijatar kao zamjenu propisao “lorazepan” i da je nakon promjene terapije u 20-ak dana imao sedam epi napada.

Zatvorski ljekar tražio je da pritvorenik bude smješten pod stalnim ljekarskim nadzorom u stacionar, ali da je u međuvremenu premješten u ćeliju sa ostalim zatvorenicima.

“Zaštitnik primjećuje da je podnosilac imao česte epileptične napade (sedam epi napada u zadnjih dvadesetak dana) u vrijeme kad je uzimao zamjenski lijek, koji mu očigledno nije odgovarao i da je, dok je bio sa ostalim zatvorenicima, a ne u stacionaru ili bolnici, mogao da računa samo na neposrednu pomoć ostalih pritvorenika. Što je i samom pritvorenom licu smetalo i dovelo ga u stanje veće anksioznosti i nesigurnosti u odnosu na ostale pritvorenike”, konstatuje Perović.

Ona je poručila da nije dobra praksa da pritvorenik dobija zdravstvenu pomoć od ostalih pritvorenih lica sa kojima dijeli ćeliju, koji znaju ili ne znaju kako da reaguju u slučaju epi napada.

“Zaštitnik želi da naglasi svoje neodobravanje situacije u kojoj se zdravstveno osoblje osjeća oslobođenim od obaveze da pruži bezbjednost i njegu ranjivijim pritvorenicima u stanju potrebe, time što na pritvorenike u istoj ćeliji prebacuje odgovornost pružanja svakodnevne pomoći i, ukoliko je neophodno, prve pomoći”, ističe ona.

Iako je još prilikom pregleda pritvorenog lica početkom decembra, ljekar specijalista neurolog ponovo naznačio da je potrebno obezbijediti terapiju “rivotrilom”, ustanovljeno je da pritvorenik nije koristio terapiju a da mu nije obezbijeđena ni nakon tri mjeseca od kad je potrošio lijekove, koje je do tada dobijao od porodice, koja živi u drugoj državi, i od tada ima pogoršanje zdravstvenog stanja.

UIKS je dužna da redovno preduzima sve raspoložive mjere i aktivnosti kako bi se zatvorenicima, blagovremeno obezbijedila odgovarajuća zdravstvena zaštita, koja podrazumijeva i obezbjeđenje neophodnih ljekova, a naročito kada su u pitanju lica koja boluju od težih bolesti kao što je epilepsija.

“Imajući u vidu da se blagovremenim liječenjem sprečava širenje i razvoj oboljenja, posljedice i komplikacije, nedostatak lijeka pritvorenom licu stvara nesigurnost i strah zbog učestalih epi napada, što znatno otežava njegovo liječenje i kontrolu bolesti”, navodi se u mišljenju.

Zamjenica zaštitnika smatra da je konkretna situacija primjer i loše uprave, koja se nije angažovala na obezbjeđenju nedostajuće terapije.

“Nego je podlegla pasivnosti i nečinjenju, koji su nedopustivi kada je riječ o zdravstvenom zbrinjavanju pritvorenog lica koje boluje od epilepsije i kod kojeg bi prekid u korišćenju terapije mogao da ima negativne posljedice po zdravlje, a posebno u situaciji, kada je zdravstvena služba upoznata sa takvim stanjem”, navodi Perović.

Dodaje, međutim, da prihvatanje UIKS-a i njihove zdravstvene službe da je bilo propusta i preduzimanje aktivnosti usmjerenih ka tome da se oni više ne javljaju, predstavlja indikator postojanja institucionalne i lične svijesti o potrebi stalnog preispitivanja i unapređivanja organizacije rada.

Perović je preporučila UIKS-u da zdravstvena služba preduzme sve mjere i obezbijedi pritvoreniku u kontinuitetu neophodnu terapiju - lijek “rivotril”, ali i da blagovremeno obezbijedi potrebne količine nedostajućih ljekova u apoteci koji su licima lišenim slobode potrebni kao terapija.

Sličan slučaj iz Albanije završio pred sudom u Strazburu

Zamjenica zaštitnika se u mišljenju pozvala i na sličan predmet pred Evropskim sudom za ljudska prava.

Evropski sud u Strazburu je u predmetu Grori protiv Albanije, sa zabrinutošću primijetio da je pritvorenik od januara do kraja aprila 2008. godine ostavljen bez odgovarajućeg liječenja, uprkos tome što je obolio od teškog oboljenja. Država nije pružila nikakvo obrazloženje za to što je odbila da mu obezbijedi ljekove koje su propisali ljekari, posebno kada se ima na umu da je riječ o liječenju teške bolesti pritvorenog lica.

Sem toga, država nije objasnila, kako se zamjena terapije može smatrati odgovarajućom u datim okolnostima. Isto tako, država nije navela prihvatljivo objašnjenje za pogoršanje zdravstvenog stanja podnosioca predstavke tokom njegovog boravka u zatvoru. Sud je zaključio da je sve navedeno stvorilo tako snažno osećanje nesigurnosti kod Grorija i predstavljalo je ponižavajuće postupanje, čime je prekršen član 3 Evropske konvencije o ljudskim pravima.

( Miloš Rudović )