Džimi Karter - rokenrol predsjednik

Teško je zamisliti figuru iz javnog američkog života čiji imidž je toliko daleko od rokenrola od nekadašnjeg američkog predsjednika Džimija Kartera.

“Sa njegovim vunenim džemperima i posvećenošću hrišćanstvu, nije baš djelovao kao posebno kul ili hip lik. Nije čak bio ni dio rok generacije. Ali bio je radoznao”, kaže za “Guardian” Meri Vorton, rediteljka novog dokumentarnog filma pod nazivom “Jimmy Carter: Rock & Roll President”.

Bio je zapravo dovoljno radoznao da zađe u kolekciju albuma Boba Dilana koju je posjedovao njegov sin Čip, upijajući iskrenost tog zvuka i značenje pjesama. Pomoglo je i što je Karter dobro poznavao zvijezde koje su uticale na rok generaciju, iz žanrova kao što su bluz, r’n’b, folk i prije svega gospol.

Film Vortonove ističe da su Allman Brothers, Bob Dilan, Crosby, Stills & Nash, kao i kantri zvijezde Vili Nelson i Džoni Keš bitno uticali na to da se Karter nađe u Bijeloj kući 1976. Almanovi su predvodili, održavajući koncerte kako bi prikupili novac za njegovu nominaciju ispred Demokrata, u trenutku kad budući predsjednik nije imao značajnu finansijsku podršku, a nije ni bio nacionalno poznato ime.

“Bio sam praktično nepoznat. Ali ljudi su znali za Allman Brothers. Kad su me prihvatili, mladi ljudi su rekli: ‘Ako ga Allman Brothers vole, onda možemo da glasamo za njega”, priča Karter u filmu.

I pored toga, moć glasova mladih je tada bila na testu. Na prethodnim izborima 1972. prvi put je granica spuštana da mogu glasati oni starosti od 18, a ne 21 godinu kako je bilo ranije. Nikson je pobijedio lagano. Četiri godine kasnije, u zemlji umornoj od Votergejt skandala i Niksonovog zamjenika Džeralda Forda, tražila se promjena.

“Mladi su masovno izašli na izbore tada. Osamnaesto i devetnaestogodišnjaci su glasali za Kartera, a onda se to proširilo još dalje”, kaže Kris Farel, producent pomenutog filma.

Mada Karter nije tada bio mlad (52), imao je mlad tim iza sebe, prije svega u liku sekretara za medije, 23-ogodišnjeg Džodija Pauela i savjetnika Hamiltona Džordana, koji je imao 32 godine.

Ipak, nivo podrške koju su rok zvijezde dale Karteru, to je bilo nešto novo. Krajem 60-ih, kad je rok postao glavna oštrica pop kulture, njegove zvijezde su bile prije svega za revoluciju, povremeno kritikujući Niksona.

“Za njih tada nije bilo kul vezivati ih za bilo kojeg političara”, ističe Vorton.

No sredinom 70-ih kad je rok postao više mejnstrim, magazini kao što je “Rolling Stone” su prikazivali svoju rastuću moć sve agresivnije podržavajući predsjedničke kandidate. I dok su mnogi političari željeli podršku rok generacije, Karter je imao izrazitu prednost.

“To što je bio nezavisni mislilac se sviđalo muzičarima. Nije samo pratio partijsku liniju kao političari 30 godina prije toga”, kaže Farel.

Još važnije je što je Karterova povezanost sa muzičarima ostvarena prije njegove kandidature za predsjednika.

“Kad sam sreo Džimija, prvo što je uradio je da je počeo da citira moje pjesme. Tad sam shvatio da su moje pjesme zašle u mejnstrim. Bilo mi je malo neprijatno zbog toga. Ali me je Džimi opustio pokazavši mi da ih iskreno cijeni. Bili smo sličnog duha, to je čovjek kakvog ne upoznaješ svaki dan i srećan si kad ga upoznaš”, ističe Dilan u dokumentarcu.

U isto vrijeme Karter se sprijateljio sa Gregom Almanom, čiji bend je predvodio “southern rock” pokret, zajedno sa izvođačima kao što su Marshall Tucker Band i Lynyrd Skynyrd, koji su predstavili novi imidž juga. Bio je to talas koji je uzletio u isto vrijeme kad i političari poput Kartera koji su početkom 70-ih bili okarakterisani kao reprezenti “novog juga”.

Ipak, Karter vjerovatno ne bi postao ništa više od figure koja privlači radoznalost muzičara da nije vjerovao u moć muzike da okupi ljude. Shvatio je to odrastajući u ruralnom kraju na američkom jugu gdje su 80 odsto populacije činili crnci.

“Gospel muzika crnačkih crkava je bila svuda oko njega i dirnula ga je”, objašnjava Farel.

I njegova religioznost je imala dosta veze sa tim.

“Muzika je nešto najbliže božanskom što će iko od nas dostići. A Džimi Karter je uvijek bio povezan sa svojom spiritualnošću”, kaže Vorton.

Mada je pridobio podršku muzičara, Karterova odluka da se kandiduje za predsjednika u početku je svakako izgledala kao prevelik zalogaj. I Čak Livel iz Allman Brothersa u filmu kaže da su mislili da su njegove šanse male, ali da valja pokušati.

Još su mu manje šanse bile ako se uzme u obzir da nije jedini koji je računao na uticaj rok zvijezda, jer je za kandidata Demokrata nominovan bio i guverner Džeri Braun, koji je tada bio u vezi sa američkom pjevačicom Lindom Ronstat i mogao je računati na podršku njenih prijatelja Eaglesa.

Ipak, samo je Karter imao dovoljno kredibiliteta da osvoji naklonost muzičara kao što je bio Najl Rodžers, koji je prethodno bio član partije Crnih pantera.

“Osjećali smo se kao da prvi put imamo predsjedničkog kandidata koji gleda na svijet kao i mi”, kazao je u filmu Rodžers.

Kad se našao u Bijeloj kući, Karter je ponudio amnestiju svima koji su izbjegli odlazak u rat u Vijetnamu, što je bila bitna odluka za sve mlade glasače koji su ga podržali. Njegov prvi gost u novom domu u Vašingtonu bio je Greg Alman, što je bio rizičan potez, budući da se muzičar tada suočio sa optužbom za posjedovanje kokaina.

“Svi su govorili Karteru da se distancira od Grega, ali on je ostao uz svog prijatelja”, priča Vorton.

Saradnju sa muzičarima je nastavio, pa je tako organizovao džez koncerte u dvorištu Bijele kuće, gdje su nastupale zvijezde kao što su Dizi Gilespi i Sara Von.

No i pored talasa nade koji je Kartera ponio u Bijelu kuću, njegovu administraciju obilježiće inflacija, nedostatak goriva i talačka kriza u Iranu. Zbog svega toga zadržao je tu poziciju samo tokom jednog mandata, izgubivši sljedeće izbore 1980. od Ronalda Regana.

“Uvijek sam smatrao da nijedan američki predsjednik nije izvukao deblji kraj u modernoj istoriji nego on. Kad se istorija bude pisala, ljudi će ga vidjeti u skroz drugačijem svjetlu”, kaže Rodžers u filmu.

I zaista, Karter je do danas dostigao gotovo status sveca, prije svega kroz rad njegove humanitarne fondacije. I dalje snažno podržava javno dobro, a u filmu priča o tome kako se u Bijelu kuću moraju vratiti integritet i dostojanstvo. Vortonova se nada da će njen film pokazati milenijalcima i generacijama iza njih koliku moć posjeduju.

“Ima mnogo stvari na kojima bi trebalo raditi kad su u pitanju ideali na kojima je ova zemlja bazirana. Ali jedini način da se to uradi je glasati”, zaključuje ona.

( Stefan Strugar )